آزاد راه تهران شمال بیش از دو دهه است که در دست احداث است و تا امروز بخش های مختلفی از آن هم به بهره برداری رسیده است، اما اتمام این ابرپروژه با توجه به طولانی و هزینه بر شدن آن نیاز به سرمایه گذاری دارد؛ برخی از مسئولان می گویند کشور دیگر نمی تواند برای آن هزینه کند و باید سرمایه گذار خارجی وارد شود!

آزاد راه تهران شمال بیش از دو دهه است که در دست احداث است و تا امروز بخش های مختلفی از آن هم به بهره برداری رسیده است، اما اتمام این ابرپروژه با توجه به طولانی و هزینه بر شدن آن نیاز به سرمایه گذاری دارد؛ برخی از مسئولان می گویند کشور دیگر نمی تواند برای آن هزینه کند و باید سرمایه گذار خارجی وارد شود!
بر اساس لایحه بودجه ۱۴۰۰ دولت در دو ردیف بودجه جمعا ۲۳۰ میلیارد تومان برای مشارکت در آزادراه تهران-شمال در نظر گرفته که البته این مبلغ هم به صورت خالص به شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل نقل تخصیص داده نخواهد شد. بر اساس جداول این لایحه، ۱۵۰ میلیارد تومان اعتبار برای مشارکت در احداث آزادراه تهران-شمال در نظر گرفته شده که ۵۰ درصد بیشتر از مبلغ ۱۰۰ میلیارد تومانی پیش‌بینی شده برای سال گذشته است و بر اساس برنامه‌ریزی‌های صورت گرفته هشت هزار و ۳۰۰ میلیارد تومان دیگر باید در سال‌های آینده به این مساله اختصاص پیدا کند. از سوی دیگر در جدول طرح‌های عمومی – خصوصی نیز دولت ۱۸۰ میلیارد تومان دیگر نیز به این شرکت اختصاص داده که از محل منابع عمومی برای مشارکت در احداث منطقه دوم آزادراه تهران – شمال هزینه کند.
قطعه دوم آزادراه تهران شمال با طولی حدود ۲۲ کیلومتر تاکنون حدود ۵۰ درصد پیشرفت فیزیکی داشته و قرار بود تا مسیر ۲۲ کیلومتری رفت این آزادراه به همراه جاده چالوس به صورت همزمان با جاده چالوس تا قبل از پایان دولت دوازدهم افتتاح شود تا حجم ترافیک این مسیر کاهش پیدا کرده و مردم سریعتر بتوانند از آزادراه تهران شمال استفاده کنند اما شواهد امر نشان می دهد که چنین اتفاقی نیافتاده است.

جذب سرمایه گذاری خارجی برای پیشرفت پروژه
یکی از مهمترین نیازهای پیشرفت این پروژه تامین منابع مالی است که در بودجه امسال هم به آن اشاره شده است؛ اما با توجه به طولانی شدن این پروژه هزینه های ساخت افزایش یافته و به گفته وزیر راه و شهرسازی باید سرمایه گذار خارجی را جذب این پروژه کرد.
رستم قاسمی، وزیر راه و شهرسازی در جلسه علنی مجلس و در جریان بررسی صلاحیتش گفت که «با دیپلماسی اقتصادی آشنا است و با بسیاری از سران کشورهای بزرگ دنیا در ارتباط دارد» و همین موضوع این انتظار را ایجاد می کند که او برای پیشبرد برنامه های توسعه ای راه بتواند برای جذب سرمایه گذاری خارجی اقدام کند! البته این اظهارات قاسمی در حالی مطرح شده که آزادراه تهران-شمال پروژه‌ای بیست و پنج ساله و همچنان در گیر و دار تورم و سرمایه‌گذاری است و به گفته مسئولان و متولیان ساخت این محور آزادراهی، اگر اعتبار و بودجه به اندازه کافی برای آن تامین شود، می‌توان این آزادراه را در کوتاه‌ترین زمان ممکن ساخت و آماده بهره‌برداری کرد.
ساخت ۵۰ درصد فاز دوم آزادراه تهران-شمال یعنی یک باند رفت به همراه محور قدیم کرج-چالوس که قرار بود تا بهار امسال با اعتبار حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومانی به بهره‌برداری برسد، با افزایش قیمت دلار و بالا رفتن هزینه ساخت، تا حدود ۳۴۰۰ میلیارد تومان گران‌تر شد و عملا اجرای این پروژه در بازه زمانی حدود یکساله غیرممکن شد. نهایتا تنها تونل البرز از این فاز آن هم با تاخیر به بهره‌برداری رسید.
خیراله خادمی، معاون وزیر راه و شهرسازی و مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل در تیر ماه امسال درباره آخرین وضعیت فاز دوم آزادراه تهران-شمال گفته بود: «یکی از مشکلات اساسی در توسعه و پیشرفت فیزیکی این محور آزادراهی افزایش حدود دو برابری هزینه‌های ساخت طی سال گذشته بود؛ به گونه‌ای که در تیر ماه سال گذشته حدود ۲۰۰۰ میلیارد تومان برای ساخت و بهره‌برداری باند غربی آن پیش‌بینی شد اما در حال حاضر هزینه آن طی سال گذشته و ناشی از تورم به بیش از ۳۴۰۰ میلیارد تومان رسیده است. وی با بیان اینکه تا کنون حدود ۱۲۰۰ میلیارد تومان به ساخت این محور آزادراهی تزریق شده که حدود ۵۰۰ میلیارد تومان سهم دولت بوده است، افزود: در آخرین بازدیدی که فاز دوم آزادراه تهران-شمال داشتیم، حدود ۵۸ درصد باند غربی آن پیشرفت فیزیکی داشته، اما مساله افزایش هزینه‌ها کار را برای تکمیل و بهره‌برداری از این آزادراه ۲۲ کیلومتری سخت کرده است.

سرنوشت مبهم پروژه
آزادراه تهران شمال بیش از دو دهه است که در جریان احداث قرار دارد و هر سال گروهی درباره افتتاح این پروژه قول هایی را می دهند و سرانجام با کسری بودجه پرونده وعده ها بسته می شود. با وجود برنامه‌ها و وعده‌های وزیر راه و شهرسازی برای جذب سرمایه‌گذار داخلی و خارجی باید دید آزادراه تهران-شمال شاهد سرمایه بیشتر و سرمایه‌گذاران داخلی و خارجی خواهد بود تا سرعت بهره برداری آن بیش از گذشته شود یا نه.
البته در کنار این موضوع باید به این نکته هم توجه داشت که جذب سرمایه گذاری بویژه سرمایه گذار خارجی در ایران با مشکلات عدیده ای از جمله تحریم، نپیوستن ایران به FATF و نبود امنیت سرمایه گذاری و همچنین وجود پروسه های طولانی اداری و مقررات و قوانین پیچیده مواجه است و تا زمانیکه این مشکلات وجود داشته باشد این کار به سختی انجام خواهد شد. باید دید مسئولان امر چه راهکاری برای جذب سرمایه به منظور تکمیل این پروژه پیدا خواهند کرد.

گزارش: محمد سیاح