ابلاغ یک مصوبه و لغو آن ظرف 24 ساعت، آن هم از سوی وزارت علوم و درباره تحصیلات دانشگاهی، اتفاق عجیبی است که شاید در معدود کشورهایی همچون ایران رخ دهد. طبیعتا انتظار از وزارت علوم این است که برای تصویب و اعلام یک تصمیم آن قدر پژوهش و کار کارشناسی صورت گرفته باشد که هر گونه انتقاد یا سوالی درباره آن پاسخ داده شود اما متاسفانه در موضع «ممنوعیت شرکت در آزمون ارشد رشته‌های غیرمرتبط» مشخص شد که چنین انتظاری بیجا است. مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری مصوبه ای را اعلام می کند و مدیران کارگروه‌های تخصصی گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی از آنها خواست تا روز پنج شنبه ۲۴ تیرماه ۱۴۰۰ رشته‌ های مرتبط برای هریک از رشته‌ هایی که در آزمون کارشناسی ارشد پذیرش دانشجو دارد، تعیین کنند. بعد در کمتر از 24 ساعت با ارسال نامه‌ای به معاونان آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش در خصوص مصوبه تغییرات احتمالی آزمون کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط، اعلام کرد: تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد، به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر موکول شده است! جالب اینجا است که در همین مدت سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور با تاکید بر اینکه این مصوبه باید در شورای سنجش و پذیرش بررسی شود، می گوید که « فعلا تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود، قابل اجرا نیست » و این اوج هماهنگی را در این وزارتخانه نشان می دهد.
 

صبح یکشنبه بیستم تیرماه خبرگزاری ها اعلام کردند که بر اساس مصوبه اخیر شورای سنجش و پذیرش کشور از سال ۱۴۰۱ سنجش و پذیرش داوطلبان در آزمون کارشناسی ارشد فقط از بین دانش‌آموختگان دوره کارشناسی رشته‌های مرتبط امکان‌پذیر خواهد بود.

این خبر بر اساس نامه ابلاغیه ای بود که محمدرضا آهنچیان مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری خطاب به مدیران کارگروه‌های تخصصی گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی نوشته بود در آن آمده بود: تاکنون پذیرش دانشجو در آزمون کارشناسی ارشد در همه رشته‌ها از بین همه داوطلبان و صرف نظر از رشته تحصیلی دانشجو در دوره کارشناسی صورت می‌پذیرفت که آسیب های زیادی به کیفیت آموزش عالی وارد ساخته است. امکان شرکت کردن دانش آموختگان دوره کارشناسی همه رشته ها و حتی رشته های یک گروه تحصیلی در آزمون کارشناسی ارشد رشته های یک زیر گروه تحصیلی وجود نخواهد داشت، بنابراین درج همه «رشته های گروه» برای هیچ رشته ای مجاز نیست اما درج همه گرایش ها مانعی ندارد.

در ادامه این ابلاغیه تاکید شده است : با توجه به این که دفترچه آزمون کارشناسی ارشد ۱۴۰۱ در مردادماه منتشر می شود، در مورد رشته هایی که این اطلاعات تا تاریخ تعیین شده به دفتر برنامه ریزی آموزشی ارسال نشده باشد، عنوان «فقط رشته های همان زیر گروه تحصیلی» درج می شود.

پیش از این ابلاغیه فقط ارتباط رشته کارشناسی ارشد برای ورود به مقطع دکتری مصوب شده بود و دانش آموختگان مقطع کارشناسی همه رشته ها امکان شرکت در آزمون کارشناسی ارشد رشته مورد نظر خود داشتند.
 

بعد از ظهر اعلام این خبر، سخنگوی سازمان سنجش آموزش کشور با تاکید بر اینکه این مصوبه باید در شورای سنجش و پذیرش بررسی شود، گفت: فعلا تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود، قابل اجرا نیست.

فاطمه زرین‌آمیزی در گفت و گو با ایسنا ضمن بیان این مطلب در خصوص مصوبه جدید وزارت علوم مبنی بر لغو پذیرش دانشجوی ارشد از رشته های غیر مرتبط، اظهار کرد: مصوبه این بوده است که معاونت آموزشی وزارت علوم برای سنوات آینده رشته‌های امتحانی مرتبط با هر مجموعه امتحانی را در قالب گروه‌های آموزشی بررسی و ارتباط رشته را برای هر رشته امتحانی (نه رشته گرایش) تعیین کرده و برای بررسی و طرح در جلسات آتی شورا ارائه کند.

وی در ادامه تصریح کرد: قرار بود این موضوع پس از تصویب شورای سنجش و پذیرش، به دانشجو اطلاع رسانی شده و یک سال پس از زمان تصویب اجرا خواهد شد. بنابراین فعلا تا زمانی که این مصوبه در شورا بررسی و تصویب نشود قابل اجرا نیست.
 

عباس عبدی روزنامه نگار برجسته اصلاح طلب در توئیتی در واکنش به این مصوبه نوشت: «خجالت آور است. اگر این قاعده بود امروز محمد فاضلی دکترای مهندسی می داشت و نه دکترای جامعه شناسی. این خدمت به علوم اجتماعی است یا خیانت؟»

سیمین کاظمی،‌ پزشک و جامعه‌شناس نیز در گفتگو با خبرآنلاین تصریح کرد چنین ممنوعیتی پایه علمی ندارد و محدودیت جدید در واقع به این استعدادها مجال شکوفایی نمی‌دهد.

وی درباره ایرادات این مصوبه گفت: مبنای علمی و پژوهشی این قانون مشخص نیست. کاربرد آن هم مشخص نیست. احتمالا شوق و انگیزه ادامه تحصیل از بسیاری سلب می‌شود و شاید برخی افراد مجبور شوند که تحصیل خود را ناتمام بگذارند و دوباره در کنکور لیسانس شرکت کنند. یکی از دستاوردهای مغایرت رشته کارشناسی و کارشناسی ارشد، شکل گرفتن نگاه میان رشته‌ای است که امروزه در ساحت علم امر مهمی به شمار می‌آید. با وضع ممنوعیت جدید این دستاورد یا این امکان به باد می‌رود. 

امیر ناظمی معاون وزیر ارتباطات نیز در واکنش به مصوبه جدید وزارت علوم نوشت: «کاش برای دستورات و مصوبات لازم بود دلایل هم منتشر می‌شد خصوصاً مواردی که برای اولین بار در جهان و تاریخ، ابداع می‌شود و خصوصاً برای اینکه بفهمیم چه کسانی به اتکاء کدام دانش و مطالعه، این تصمیم‌ها را می‌گیرند. گویا دیگرانی هستند که تشخیص می‌دهند چه رشته‌ای به علایق من مرتبط است.»

همچنین علی کریمی فیروز جایی، عضو کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس در واکنش به مصوبه مذکور اعلام کرد: هرگونه تصمیمی در این خصوص باید در حضور نمایندگان ناظر مجلس در شورای سنجش و پذیرش صورت پذیرد ولی هیچیک از ناظرین مجلس یازدهم در نشستی که این تصمیم اتخاذ شده، حضور نداشتند.

وی از مخالفت جدی کمیسیون آموزش با مصوبه شورای سنجش و پذیرش خبر داد و گفت: از مراجع قانونی لغو این مصوبه را دنبال خواهیم کرد.
 

صبح دوشنبه 21 تیر، محمدرضا آهنچیان مدیرکل برنامه‌ریزی آموزش عالی با ارسال نامه‌ای به معاونان آموزشی دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالیدر خصوص مصوبه تغییرات احتمالی آزمون کارشناسی ارشد در رشته‌های مرتبط، اعلام کرد: تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد، به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر موکول شده است.

در بخشی از نامه دکتر محمدرضا آهنچیان آمده است؛ بر اساس مصوبه هفدهمین جلسه «شورای سنجش و پذیرش دانشجو»، آزمون کارشناسی ارشد به روال سال‌های گذشته انجام می‌شود و تصمیم‌گیری درباره تغییر در رشته‌های مرتبط برای داوطلبان ورود به دوره کارشناسی ارشد، به انجام مطالعات و بررسی‌های بیشتر، موکول شده است.

مدیرکل دفتر برنامه‌ریزی آموزش عالی توضیح داده است که این دفتر مرجع تصمیم‌گیری درباره آزمون‌های ورودی دانشگاه‌ها نیست و تصمیمات مقتضی در خصوص اجرای مصوبه «شورای سنجش و پذیرش دانشجو در تحصیلات تکمیلی» پس از انجام بررسی‌های کارشناسی در سطح کارگروه‌های تخصصی و طرح و تصویب در شورای گسترش و برنامه‌ریزی آموزش عالی اتخاذ خواهد شد.

همچنین در این نامه از مدبران دفتر برنامه ریزی دانشگاهها درخواست شده است که نقطه نظرات دانشگاه‌ها برای ارتقای کیفیت آموزش و توانمندی داوطلبان پذیرفته شده در دوره‌های تحصیلات تکمیلی به این دفتر اعلام شود.
گزارش: فخری سادات مسچی