محیط زیست در ایران همیشه موضوعی مورد مناقشه بوده و هست؛ منتقدان همیشه به این نکته اشاره داشتند که مدیریت در حوزه محیط زیست وجود ندارد و اتفاقا تصمیمات غلط باعث نابودی بیشتر آن شده است، نمونه بازر این اتفاق را در جای جای ایران بویژه این روزها در تالاب هورالعظیم می توان دید.  

به گزارش مردم‌سالاری‌آنلاین، مشکلات تالاب هورالعظیم تمامی ندارد‌. حق آبه این تالاب سال‌هاست آن طور که باید تامین نمی‌شود. از سوی دیگر با انتقال فاضلاب شهری به رودخانه، روند تلفات و از بین رفتن گونه‌ها در این سرزمین را شدت بخشیده است. البته به باور کارشناسان محیط زیستی سدسازی‌های بی‌محابا در دوران گذشته باعث تشدید بروز مشکلات زیست بوم تالاب‌های کشور بویژه هورالعظیم شده است. عدم اولویت بخشی به حق آبه محیط زیست بلای جان تالاب ها و رودخانه های کشور و حق آبه هورالعظیم فدای کشت تابستانه و برنج کاری در دمای ۵۰ درجه ای خوزستان شده است!

محمدجواد اشرفی، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان درباره آخرین وضعیت تالاب هور العظیم به خبرنگار برنا گفته است: «بر اساس بررسی آخرین تصاویر هوایی در تیر ۱۴۰۰ از تالاب هورالعظیم سطح آبگیر کلی تالاب هورالعظیم حدود ۷۵ درصد بوده است. آب در مخازن ۲ ، ۳ و ۴ به میزان ۸۰ تا ۸۶ درصد آبگیر است. در مخزن شماره یک واقع در ضلع شمالی تالاب به دلیل کاهش آورد رودخانه کرخه و همچنین شیب زمین و تبخیر بالا به‌دلیل گرمای شدید منطقه در خرداد و تیر سطح آب در این بخش از تالاب (مخازن شماره یک) حدود ۵۰ درصد است. کم آبی در این فصل از سال، یک روند طبیعی است. هر ساله در فصل تابستان ما شاهد حداقل آبگیری مخزن شماره یک هستیم.»

او درباره میزان تامین حق آبه تالاب افزود: «حق آبه تالاب هورالعظیم براساس نیاز آبی تالاب تامین نمی‌شود. برای تامین حق آبه هورالعظیم در این فصل سال چندین بار به صورت موجی آب رهاسازی شده تا آب به تالاب برسد. امسال سال آبی مناسبی پیش رو نداریم و آب موجود و قابل برنامه‌ریزی در مخزن دریاچه سد کرخه که به عنوان تامین کننده آب تالاب هورالعظیم شرایط مناسبی ندارد.»

 

کاوه مدنی، کارشناس محیط زیست و معاون سابق سازمان محیط زیست ایران در اینستاگرام خود تصاویری را به اشتراک گذاشته که نشان می دهد با کاهش منابع و حوضه های آبی صدها پرنده کوکر با خشک شدن بخش هایی گسترده از هورالعظیم و رودخانه ها برای یافتن اندکی آب و ادامه حیات به تانکرهای آب عشایر هجوم برده اند. 

با شدت یافتن گرمای هوا و عدم پرداخت حق آبه پایین دست سدها، نگرانی فعالان محیط زیست در مورد مرگ دسته جمعی گونه ها و خطر انقراض تشدید شده است. مرگ هزاران ماهی در «شط علی» هویزه و سد کرخه و تالاب هورالعظیم، مادران و کودکانی که در جستجوی آب هستند، مردمی که آب کولر می نوشند، گاومیش هایی که در اوج گرما در جستجوی آب سرگردان شده اند، قایق هایی که به گل نشستند، قطعی آب مردم در شهرها، دعوای کشاورزان بر سر حق آبه، انفجار ترانس برق براثر افزایش مصرف در اوج گرما، آتش سوزی پیوسته در جنگل ها و تالاب های خشک گوشه هایی از داستان ورشکستگی آب و فاجعه تخریب محیط زیست در ایران هستند. 

 

ایران از گذشته سرزمینی خشک و نیمه خشک بوده ولی با این حال اقوام ایرانی توانسته بودند بدون دست بردن در طبیعت، خود و محیط زیست را حفظ کنند، اما در ۴۰ سال اخیر با وجود پیش بینی ها درباره رسیدن ایران به ورشکستگی آبی و بروز بحران های آبی هیچ اقدام مناسبی جز سدسازی صورت نگرفت. صرف دستبرد زدن به سهم محیط زیست و استفاده بی رویه و بدون برنامه آب و توسعه کشت محصولات آب بر حتی در مناطق گرم و خشک و کم بارش و دادن الگوی نادرست برداشت آبی، باعث شده تا امروز آثار مخرب آن را ببینیم.

مرگ تدریجی تالاب بین المللی هورالعظیم و زیست بوم آن بدلیل ظلم آشکار ناشی از سیاست های بخشی نگر آبی، سوء تدابیر و سکوت نابخشودنی مدیران، یک فاجعه زیستی دیگر را رقم خواهد زد. کاهش بارندگی و در پی آن خشکسالی در تابستان سال جاری سه ضلعی مرگ ماهی‌ها، گاومیش ها و هور را در تالاب بین المللی هورالعظیم رقم زده است؛ این تالاب که از رودخانه کرخه و شاخه‌های آن تامین می‌شد، زیستگاه اصلی ماهی های بومی، گاومیش‌ها و محل امرار معاش روستاییان بسیاری است. تالاب هورالعظیم، آخرین بازمانده تالاب های بین النهرین در جنوب غربی کشور در خوزستان قرار دارد. یک سوم این تالاب در ایران و دو سوم در عراق واقع است. اکنون خشکسالی و نرسیدن حقابه به این تالاب بین المللی، ناقوس مرگ تدریجی حیات وحش در هورالعظیم را به صدا درآورده است.

 گزارش: محمد سیاح