ایران تنها کشوری است که از دوره آغاز اپیدمی کرونا تا امروز، بر خلاف وعده ها، برنامه مشخصی برای تولید یا واردات واکسن ندارد! در این مدت بارها از ساخت و خودکفایی و صادرات واکسن کرونا گفته شد درحالیکه میزان واکسینه شده ها در ایران زیر 5 درصد است و سالمندان هم در صف های تزریق واکسن، کرونا می گیرند؛ ولی هر روز اخباری مبنی بر تولید یک واکسن جدید منتشر می شود!

وزیر بهداشت ایران بارها از ساخت و تولید و خودکفایی و حتی صادرات واکسن کرونا به جهان صحبت کرده و این را مایه افتخار خود و کشور خوانده است درحالیکه تا امروز گزارش علمی نتایج حتی یکی از واکسن هایی که در کشور ساخته شده اند منتشر نشده و تایید بین المللی هم نگرفته است. 

با چراغ سبز وزارت بهداشت برای ساخت واکسن در داخل؛ شرکت های زیادی در این ماراتن شرکت کردند تا بلکه بتوانند نام خود را به عنوان سازنده واکسن ثبت کنند و برخی از آنها هم توانستند کارهایی انجام بدهند ولی نتیجه هنوز در حد همین فعالیت ها باقی مانده است هر چند که هر روز اسمی جدید برای تولیدات نصفه و نیمه آنها گذاشته می شود.

برهمین اساس هم واکسن کووبرکت، واکسن پاستور، واکسن رازی، واکسن فخرا، واکسن سیناژن، واکسن اسپوتنیک ایرانی و واکسن نورا معرفی شدند که هیچکدام تا امروز نتایج آزمایشات خود را با افکار عمومی به اشتراک نگذاشته اند و هیچکس جز سازنده ها و وزارت بهداشت نمی داند این واکسن ها چقدر می تواند کارایی داشته باشد.

فقط در مورد واکسن کووبرکت ساخت ستاد اجرایی فرمان امام گفته شده که اثربخشی بسیار بالایی دارد؛ علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا در حاشیه هجدهمین آیین پویش ره سلامت گفته بود: «واکسن کوو ایران برکت با داشتن آنتی بادی های لازم بیش از 97 درصد برای درمان ویروس کرونا انگلیسی موثر است.»

 

سوال مهم در این باره این است که دلیل این همه اشتیاق برای ساخت واکسن در داخل کشور چیست که شرکت های متعلق به سازمان ها و نهادهای مختلف را بر آن داشته تا به هر شکل ممکن واکسن بسازند درحالیکه در هیچ یک از کشورهای پیشرفته دنیا که دست به تولید واکسن زده اند چنین تعددی در تولیدات آنها دیده نمی شود. چرا آلمان، ژاپن، کره‌جنوبی، سوئد، سوئیس، ایتالیا، فرانسه، ترکیه و کشورهای دیگری که از نظر تولید محصولات دارویی و پزشکی از ما جلوتر هستند، مدعی تلاش برای ساخت و تولید موفقیت‌آمیز هفت واکسن برای ویروس کووید ۱۹ نیستند، اما ما با این حال و روز، مدعی هستیم؟                                                                                                                                        یکی از مباحثی که به عنوان دلیل اشتیاق شرکت های ایرانی برای ساخت واکسن مطرح می شود حمایت های مالی دولتی است. مصطفی قانعی، عضو کمیته ملی واکسن کرونا به ایرنا گفت: «دولت برای حمایت، از هر شرکت داخلی ۱۵ میلیون دوز ‎واکسن پیش خرید می کند.» به عبارت بهتر شرکت هایی که در زمینه تولید واکسن تلاش کنند ۳٠٠٠ میلیارد تومان پیش فروش خواهند داشت! وقتی شرکت ها متوجه شدند که بدون تولید حتی یک دوز واکسن، چنین رقم بزرگی به دستشان می رسد، مراسم رونمایی را شروع کردند و جالب اینکه وزارت بهداشت نیز با این شرکت ها همراه شد؛ وزارت بهداشتی که باید حافظ منافع و سلامت مردم باشد.

 

مردم در یکسال و نیم گذشته عزیزانشان را از دست دادند و به سوگ نشستند، در این مدت با وجود کشف واکسن های مورد تایید سازمان بهداشت جهانی هیچ اقدام موثری برای واردات واکسن صورت نگرفت و جز چند محموله کوچک از چین و روسیه و هند واکسنی وارد ایران نشد. مسئولان از تاریخ های مختلف برای واکسیناسیون عمومی حرف می زنند درحالیکه سالمندان ایرانی در صف های دریافت واکسن کرونا می گیرند، اما مردم اروپا امروز در ورزشگاه ها حاضر می شوند تا بازی های فوتبال جام ملت های اروپا را ببیند!

21 هزار میلیارد تومانی که دولت برای پیش خرید 105 میلیون دوز واکسن به شرکت های ایرانی وعده داده معادل 880 میلیون دلار با نرخ دلار 24 هزار تومان است که می توانست از اول هم برای واردات واکسن امن، اثرگذار و مورد تایید سازمان بهداشت جهانی هزینه شود تا امروز مردم ایران هم بتوانند راحت تر به زندگی خود برسند. 

پشت پرده راه اندازی خط تولید واکسن روسی در ایران، قیمت گذاری ناعادلانه واکسن ایرانی و "پفیوز" خواندن منتقدان این قیمتگذاری و صدها معضل دیگر مدیریتی و از دست رفتن فرصت بهبود جامعه از جمله مشکلاتی است که در کنار اشتیاق ساخت واکسن در ایران وجود دارد و هیچکدام سرانجام روشنی ندارند.
گزارش: محمد سیاح