برنامه همکاری جامع ایران و چین که به سند توافق ۲۵ ساله شهرت پیدا کرده، یکی از پرحاشیه‌ترین قراردادهای دیپلماتیک ایران در سالهای اخیر بوده که حواشی فراوانی به همراه داشته است؛ از شایعه فروش جزایر ایرانی خلیج فارس به چینی‌ها گرفته تا اجاره دریاهای جنوب به کشتی‌های ماهیگیری چینی که موجب صید ترال شده و فروش انحصاری نفت ایران به چین با قیمت ارزان؛ موضوعی که در گفتگویی که با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه داشتیم از او پرسیدم و البته او آن را تکذیب کرد. اما قرارداد ۲۵ ساله با چین از چه زمانی کلید خورد؟
برنامه همکاری جامع ایران و چین که به سند توافق ۲۵ ساله شهرت پیدا کرده، یکی از پرحاشیه‌ترین قراردادهای دیپلماتیک ایران در سالهای اخیر بوده که حواشی فراوانی به همراه داشته است؛ از شایعه فروش جزایر ایرانی خلیج فارس به چینی‌ها گرفته تا اجاره دریاهای جنوب به کشتی‌های ماهیگیری چینی که موجب صید ترال شده و فروش انحصاری نفت ایران به چین با قیمت ارزان؛ موضوعی که در گفتگویی که با محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه داشتیم از او پرسیدم و البته او آن را تکذیب کرد. اما قرارداد ۲۵ ساله با چین از چه زمانی کلید خورد؟
قرارداد ۲۵ ساله همزمان با سفر رسمی شی جین پینگ رئیس جمهوری چین به ایران، در تاریخ ۳ بهمن ۱۳۹۴ کلید خورد. در آن سفر، جمهوری اسلامی ایران و جمهوری خلق چین با صدور بیانیه‌‌ای سطح روابط را به مشارکت جامع راهبردی ارتقاء دادند. ایران پیشنهاد تنظیم روابط بلندمدت با چین در بازه زمانی ۲۵ ساله را مطرح و چین با آن موافقت کرد. این بازه زمانی نشان می‌دهد ایران با وجود موفقیت در برجام و لغو تحریمها، هیچگاه در صدد کاهش روابط با چین نبوده است و عملا این توافق، ارتباطی با بازگشت تحریمها در دوران ریاست جمهوری ترامپ ندارد.
از اواخر سال ۹۴، وزارت امور خارجه ایران طی هماهنگی با سایر نهادهای کشوری، کار تهیه نسخه پیش‌نویس «برنامه همکاری جامع» را آغاز کرد و نهایتا این پیش‌نویس در سفر رسمی محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه ایران به چین در شهریور ۱۳۹۸ به دولت چین تحویل شد.
در بهار ۱۳۹۹، دولت چین بصورت رسمی نظر خود را پیرامون پیش‌نویس پیشنهادی طرف ایرانی اعلام کرد. وزارت امور خارجه ایران هم با همکاری نهادهای کشوری ضمن بررسی سند، فرآیندهای قانونی را در دولت طی کرد و هیات دولت در تاریخ ۳ تیر ۱۳۹۹، مجوز رسمی آغاز مذاکرات و امضای برنامه همکاری جامع بر اساس منافع متقابل بلندمدت را به وزارت امور خارجه اعطاء کرد.
همزمان با سفر رسمی بعدی ظریف به چین در مهر ۱۳۹۹، نظرات اصلاحی و تکمیلی ایران به اطلاع دولت چین رسید و چین در نیمه اسفند ۱۳۹۹، نظرات خود پیرامون سند همکاری را به وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد و سرانجام قرار شد این سند در جریان سفر رسمی وزیر امورخارجه چین به ایران در فروردین ۱۴۰۰ توسط وزرای امور خارجه دو کشور امضاء شود.
همانگونه که از عنوان سند مشخص است، این سند در قالب یک «برنامه» برای بازه زمانی ۲۵ ساله تهیه و تنظیم شده و صرفا کلیاتی درباره ابعاد مختلف آن در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و فرهنگی مشخص شده است و اگرچه شایعات فراوانی در مورد آن شنیده شده، اما صرفا شایعات تکذیب شده و هنوز متن این سند همکاری راهبردی به طور کامل منتشر نشده است.
اواسط اسفندماه گذشته محمدجواد ظریف وزیر امورخارجه در گفتگو با "مردم‌سالاری‌آنلاین" در پاسخ به پرسشی درباره عدم شفاف سازی درباره قرارداد ۲۵ ساله با چین و نسبت دادن فعالیت کشتی‌های ماهیگیری چینی در خلیج فارس یا واگذاری جزایر ایرانی به چینی‌ها به این قرارداد، گفت: من با اطمینان می‌گویم روزی که قرارداد با چین منتشر شود، خواهید دید که این توافق صددرصد براساس منافع ملی ماست. هیچ‌یک از ادعاها، در مورد توافق ۲۵ ساله با چین درست نیست. متن اول توافق ۲۵ ساله با چین را ما نوشتیم.
مشروح کامل این گفتگو را در این نشانی بخوانید، یا فایلهای تصویری و صوتی آن را ببینید یا بشنوید.
هرچند انعقاد این توافق در شرایطی که دولت چین به دلیل بدرفتاری با مسلمانان اویغور در آن کشور، با انتقادات گسترده‌ای مواجه شده، در شبکه‌های اجتماعی پرسش‌برانگیز شده است، اما امید است که حداقل با انتشار متن کامل این سند همکاری، زمینه بررسی صحت و سقم شایعات و امکان بررسی همه جانبه این سند همکاری ۲۵ ساله پرحاشیه، توسط افکار عمومی فراهم شود تا در موسمی که شاهد کاهش اعتماد عمومی در جامعه هستیم، زمینه ارتقا اعتماد افکار عمومی فراهم شود.
حمیدرضا شکوهی
دریافت صفحه با کد QR