مردم سالاری آنلاين - مرگ سرد کولبران در پس وعده‌های فراموش شده

گزارش "مردم سالاری آنلاین" از مرگ پنج کولبر ایرانی در مرز ترکیه

پنج نفر از کولبران ایرانی در مرز ترکیه به دلیل سقوط بهمن، جانشان را از دست دادند. این جدیدترین اتفاقی است که برای کولبران رخ داده است. پیش از این هم بارها و بارها شاهد حوادثی بودیم که کولبران در آن جانشان را از دست داده‌اند.
به گزارش مردم سالاری آنلاین، کولبران با حداقل دستمزدها بارهای سنگینی را از مرز می‌گذرانند و همه اینها در حالی است که دولت بارها از ساماندهی این وضعیت صحبت کرده بود ولی همچنان خبری نیست!
سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران با بیان اینکه در پی سقوط بهمن و مفقود شدن پنج نفر از کولبران ایرانی در منطقه مرزی ایران و ترکیه مفقود شدند، گفت: «براساس آخرین گزارش‌های دریافتی، متأسفانه پنج نفر که گرفتار بهمن شده بودند، جان خود را از دست داده‌اند. البته اجساد آنها پیدا شده که پس از انجام‌ هماهنگی‌های معمول به کشورمان منتقل خواهند شد.»
کولبران سال‌هاست که برای امرار معاش از انتقال غیرقانونی کالا استفاده می‌کنند و اغلب برای رساندن کالا به آن طرف مرزها مجبورند از ارتفاعات بالا بروند و خطرات آن را هم به جان بخرند. گاهی خطرات طبیعی هستند مانند سقوط بهمن گاهی غیرطبیعی مانند برخورد گلوله مرزبانان با بدنشان!
فعالان حقوق بشری کرد میانگین آمار کولبران کشته و زخمی ‌را بسیار زیاد می‌دانند. آنها معتقدند بر پایه آماری که ثبت کرده‌اند طی شش ماه نخست سال ١٣٩٩ در مجموع ١٤٣ کولبر در کردستان هدف گلوله قرار گرفتند که ۳۷ نفر از آنها کشته و بقیه مجروح شده‌اند. سقوط از پرتگاه، غرق شدن در رودخانه، یخ‌زدن در برف و کولاک، گرفتار بهمن و ریزش کوه شدن، رفتن بر مین‌های بجا مانده از جنگ ایران و عراق از دیگر خطراتی است که جان و سلامت کولبران را تهدید می‌کند.
حوادث مختلفی که در سال‌های گذشته برای کولبران رخ داده باعث شده عده زیادی اعم از پیر و جوان و زن و مرد دچار آسیب شوند. برخی جانشان را از دست دادند و برخی سلامتی جسم و تنشان را، با این حال کولبری همچنان با همه مشقاتش ادامه دارد.
کولبران گاها قاچاقچی لقب می‌گیرند چراکه سعی دارند کالاهایی را بدون مجوز و از راه‌های غیررسمی‌ از مرز خارج کنند. البته که مقابله با خروج غیرقانونی به شکل مسالمت‌آمیز و قانونی اقدام درستی است، اما تا امروز هیچ کار کارشناسی یا طرح قابل قبولی برای کاهش این پدیده در استان‌های متاثر انجام نشده است!
بسیاری از افرادی که کولبری می‌کنند دارای تحصیلات دانشگاهی هستند ولی به دلیل نبود زمینه اشتغال و از سر اجبار به این کار روی آورده‌اند و این نکته قابل انکاری نیست که فقر، تعادل و چارچوب‌های زندگی آدم‌ها را به شکلی که حتی انتظارش را ندارند، تغییر می‌دهد.

کولبری شغل نیست
کولبری از دسته کارهای بسیار خطرناکی است که در استان‌های غربی کشور بویژه در سردشت، اشنویه، پیرانشهر، بانه، مریوان و نوسود بیشترین میزان اشتغال به آن دیده می‌شود و بیکاری و فشار اقتصادی از جمله دلایل آن است و این موضوع غیرقابل انکار یا غیرقابل فهمی‌ نیست.
اینکه اینکه چرا تاکنون کسی به وظایف خود در قبال ایجاد اشتغال و ساماندهی وضعیت مردم در این مناطق عمل نکرده‌ هنوز مشخص نیست، چراکه تاکنون نه مسئولان به این پرسش و سوال‌های مشابه پاسخ روشن و قانع‌کننده‌ای داده‌اند، نه دولت‌ها به وظیفه خود در ایجاد اشتغال و حمایت از آنها عمل کرده‌اند.

معیشت را نمی‌توان با زور حل کرد!
مشخصا کولبری یکی از خطرناکترین راه‌ها برای تامین معیشت است، معیشتی که در مجادله با زندگی و مرگ بدست می‌آید. برخی از کارشناسان معتقدند که وضعیت کنونی بغرنج شده و انسداد مرزها، معیشت کولبران را نابود کرده است. می‌توان فقر اقتصادی را مهمترین دلیل رواج کولبری دانست، چون خطرات کولبری و برخورد سخت ماموران مرزی با کولبران، آن اندازه هزینه‌زا هست که افراد جز به دلیل تنگی معیشت به آن روی نیاورند.
«نبود زیر ساخت‌های اقتصادی»، «عدم سرمایه‌گذاری»، «ﺗﺒﻌﻴﺾ ﻓﺎﺣﺶ ﺩﺭ ﺍﺧﺘﺼﺎﺹ ﺩﺭﺁﻣﺪﻫﺎی ملی ﺑﻪ برخی ﺍﺳﺘﺎﻥ‌ﻫﺎ ﺩﺭ ﻣﻘﺎﻳﺴﻪ ﺑﺎ ﻣﺮﻛﺰ»، «ﻋﺪﻡ ﻭﺟﻮﺩ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻫﺎی ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺩﺭ ﺟﻬﺖ ﺍﻳﺠﺎﺩ ﺍﺷﺘﻐﺎﻝ ﭘﺎﻳﺪﺍﺭ»، «دیدگاه امنیتی حکومت نسبت به مناطق مرزی غرب کشور» از جمله دلایل مربوط به گسترش پدیده کولبری هستند و مادامی که این دلایل وجود دارند نمی‌توان انتظار داشت که کولبری از دایره واژگان مردم خارج می‌شود.
امروز باید به جای برخوردهای قهری یا بی‌اهمیت جلوه دادن اتفاقاتی که برای این دسته از شهروندان ایرانی می‌افتد، دولت و مجلس و مسئولان برای حفظ معیشت تلاش کنند. هیچکس دوست ندارد که با سختی پول دربیاورد، این جبر است که کولبری را رواج داده و تصویری نامبارک از وضعیت زندگی ایرانیان کرد ساخته است و اصلاح این وضعیت هم وظیفه حاکمیت است. مسئولان به جای ساماندهی کولبران و به رسمیت شناختن یک کار خطرناک، برای بهبود معیشت کولبران از طریق ایجاد اشتغال و درآمد ثابت با مشاغل مناسب، هم کرامت انسانی آنها را حفظ کنند و هم اجبار به کولبری را به عنوان یک کار پرخطر، کمتر کنند.
گزارش: محمد سیاح