مردم سالاری آنلاين - دستور کار نشست ۱۷۷ اوپک در وین

نشست ۱۷۷ اوپک فردا (پنج‌شنبه ۱۴ آذر) برگزار می‌شود و بیژن زنگنه، وزیر نفت ایران، امروز راهی وین می‌شود تا در حالی که صنعت نفت کشور، بیش از هر زمان دیگری تحت فشار است، در این نشست شرکت کند. گرچه به دلیل کاهش شدید صادرات نفت، قدرت ایران در بازار نفت کاهش یافته، اما نشست اوپک همواره فرصتی برای دادخواهی ایران و فعال کردن دیپلماسی نفتی بوده است. نشست ۱۷۷ اوپک چه اهمیتی دارد؟ دستور کارش چیست و ایران چه نقشی می‌تواند در آن ایفا کند؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، نشست ۱۷۷ اوپک، با حضور وزرای نفت و انرژی کشورهای عضو این سازمان، پنج شنبه در وین برگزار می‌شود. مهم‌ترین دستور کار سازمان اوپک در نشست پیش رو، تصمیم‌گیری در مورد سرنوشت توافق نفتی اوپک و متحدان غیراوپکی‌اش است.
در نشست پیشین اوپک در تیرماه سال جاری، کشورهای عضو این سازمان توافق کردند که معامله نفتی اوپک و غیراوپک را تا پایان سه ماهه نخست سال ۲۰۲۰ میلادی تمدید کنند. طبق این توافق، اوپک و متحدان غیراوپکی آن در مجموع متعهد شده‌اند که تولید نفت خود را ۱.۲ میلیون بشکه در روز کاهش دهند.
از آن زمان تاکنون، قیمت نفت خام برنت عمدتاً در حدود ۶۰ دلار به ازای هر بشکه بوده است و در واقع قیمت نفت از اوج آن در سال جاری میلادی، یعنی ۷۵ دلار به ازای هر بشکه، پایین کشیده شده است. سازمان اوپک پیش‌بینی کرده است که در نیمه نخست سال ۲۰۲۰، بازار جهانی نفت با مازاد عرضه در حدود ۶۵۰ هزار بشکه در روز روبرو باشد و این بدان معناست که خطر قیمت‌های پایین نفت همچنان در کمین دولت‌هایی است که به درآمدهای نفتی اتکاء دارند.

دستور کار اوپک چیست؟
با توجه به شرایط بازار نفت، مهم‌ترین دستور کار اوپک در نشست ۱۷۷، افزایش کاهش تولید نفت توسط کشورهای عضو یا تمدید بیشتر توافق نفتی است. در واقع، دو سناریو پیش روی اوپک و متحدان غیراوپکی‌اش است. سناریوی اول این است که کشورها برای حمایت بیشتر از قیمت نفت، سطح تولید نفت خود را بیش از توافق فعلی کاهش دهند. وزیر نفت عراق امروز گفته است که یک پیشنهاد این است که اوپک و غیراوپک، تولید نفت خود را ۴۰۰ هزار بشکه در روز دیگر کاهش دهند و میزان کاهش تولید را از ۱.۲ میلیون بشکه در روز به ۱.۶ میلیون بشکه در روز برسانند.
سناریوی اول، یک سناریوی حداکثری است و برای اجرایی شدن به حمایت روسیه نیاز دارد. عربستان نیز موضع خود در مورد این سناریو را مشخص نکرده اما به نظر می‌رسد که در ریاض در حال حاضر به دنبال قیمت‌های بالاترِ نفت است. ریاض برای جبران مخارج دولتی خود و مهم‌تر از آن، برای جذب نقدینگی بیشتر از طریق عرضه اولیه سهام شرکت نفت دولتی خود، آرامکو، به قیمت‌های بالاتر نفت نیاز دارد.
یک سناریوی حداقلی نیز روی میز اوپک قرار دارد و آن تمدید توافق نفتی موجود تا پایان ماه ژوئن سال ۲۰۲۰ و حتی تا پایان سال ۲۰۲۰ است. به نظر نمی‌رسد این سناریوی دوم، مخالفی در اوپک داشته باشد و حتی اگر روسیه با بلوکِ عربستان در اوپک همراهی کند، احتمال اجرایی شدن سناریوی نخست نیز وجود دارد.

ایران و نشست ۱۷۷ اوپک
برعکسِ اکثر اعضای اوپک که صنعت نفت آن‌ها، وضعیت عادی را تجربه می‌کند، مسأله عمده صنعت نفت ایران در حال حاضر، توافق نفتی یا معامله نفتی اوپک و غیراوپک نیست. مسأله عمده صنعت نفت ایران، قطع نسبی دسترسی ایران به بازار نفت است که در نتیجه تحریم‌های دولت آمریکا روی داده است.
وزیر نفت ایران در حالی در نشست ۱۷۷ اوپک حاضر خواهد شد که در هیچ دوره‌ای صادرات نفت ایران تا این میزان کاهش نیافته است. شرکت اطلاعات انرژی و ردیابی نفتکش‌ها، کپلر، میزان صادرات نفت ایران در ماه گذشته میلادی را ۲۱۳ هزار بشکه در روز برآورد کرده است.
بسیاری از کشورهای عضو اوپک، از فرصت تحریم‌های آمریکا استفاده کرده‌اند و با افزایش صادرات نفت خود، سهم بازار ایران را به تصرف خود درآورده‌اند. ایران تنها می‌تواند مقر اوپک را به صحنه دادخواهی خود تبدیل کند و از اعضای این سازمان بخواهد تا به اساسنامه سازمانی که به لحاظ تاریخی، یک نهاد جهان سومی در برابر کشورهای استعمارگر بوده است، وفادار بمانند. اوپک نماد استقلال‌طلبی کشورهای نفت‌خیز در دوره بعد از جنگ جهانی دوم است. ایران در نشست اوپک می‌تواند به پروژه «اسلحه‌سازی از نفت» که توسط آمریکا اجرا و توسط برخی از اعضای اوپک حمایت می‌شود، اعتراض کند.
در دنیایی که نفت بیش از هر زمان دیگری سیاسی شده است و بازار نفت بیش از هر زمان دیگری با زور و تحریم اداره می‌شود تا عرضه و تقاضا، ایران حامیِ سیاست‌زدایی از اوپک و بازار نفت است. در نشست ۱۷۷ اوپک هم، ایران همچنان پیام‌هایی برای گفتن دارد.