وزرای امور خارجه امارات و بحرین در سخنرانی‌های خود در مجمع عمومی سازمان ملل، انتقادات شدیدی را متوجه ایران ساخته‌اند و ادعاهای واهی دولت ترامپ و پادشاهی سعودی را تکرار کرده‌اند. در این میان، عبدالله بن زاید آل نهیان، که وزیر امور خارجه و فرزندِ بنیان‌گذار امارات متحده عربی است، بار دیگر ادعای مالکیت کشورش بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را مطرح کرده است. داستان واقعی جزایر سه‌گانه چیست؟ مالکیت این جزایر، از حیث تاریخی، متعلق به کشوری است و چرا امارات هرچند وقت یکبار، ادعای مالکیت بر آن‌ها را مطرح می‌کند؟
وزرای امور خارجه امارات و بحرین در سخنرانی‌های خود در مجمع عمومی سازمان ملل، انتقادات شدیدی را متوجه ایران ساخته‌اند و ادعاهای واهی دولت ترامپ و پادشاهی سعودی را تکرار کرده‌اند. در این میان، عبدالله بن زاید آل نهیان، که وزیر امور خارجه و فرزندِ بنیان‌گذار امارات متحده عربی است، بار دیگر ادعای مالکیت کشورش بر جزایر سه‌گانه ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک را مطرح کرده است. داستان واقعی جزایر سه‌گانه چیست؟ مالکیت این جزایر، از حیث تاریخی، متعلق به کشوری است و چرا امارات هرچند وقت یکبار، ادعای مالکیت بر آن‌ها را مطرح می‌کند؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک، سه جزیره‌ای هستند در کانون اختلافات امارات متحده عربی با ایران قرار دارند و این کشور کوچک در حاشیه جنوبی خلیج فارس، هرچند ماه یا چند سال یک بار، ادعا می‌کند که مالک آن‌ها است و حتی ایران را گاهاً به «اشغال» این جزایر متهم می‌کند.
ابوموسی، جزیره‌ای مسکونی با مساحتی حدود ۱۲ کیلومتر مربع است که در فاصله ۷۵ کیلومتری بندر لنگه قرار دارد. این جزیره، در ۶۰ کیلومتریِ شارجه امارات متحده عربی قرار دارد و ۱۶۰ کیلومتر نیز از تنگه هرمز فاصله دارد. ابوموسی یکی از چهارده جزیره استان هرمزگان است و بیشترین فاصله از سواحل ایرانی خلیج‌فارس را دارد. فاصله میان جزیره ابوموسی و جزایر تنب بزرگ و کوچک، به دلیل عمق مناسب آب، تنها مسیر قابل کشتیرانی برای نفتکش‌های بزرگ است. مساحت تنب بزرگ ۱۱ کیلومتر مربع و تنب کوچک ۲ کیلومتر مربع است و این دو جزیره نیز که فاصله آن‌ها از خاک اصلی ایران حدود ۴۰ کیلومتر است، هر از حیث تقسیمات کشوری، جزو استان هرمزگان هستند.
شواهد تاریخی به‌طور قطعی نشان می‌دهد که ایران، حاکم بر جزایر سه‌گانه بوده است و از نظر تاریخی، ادعای امارات به هیچ‌وجه معتبر نیست. در ایران باستان، نه تنها این سه جزیره، بلکه تمام جزایر خلیج فارس و سواحل جنوبی آن متعلق به ایران بوده است. در واقع، از دوران باستان تا زمانی که کشورهای اروپایی راه مستعمره ساختن سایر کشورهای دنیا را در پیش گرفتند، ایران حاکم بلامنازع خلیج فارس بوده است. از میان کشورهای اروپایی، پرتغال نخستین کشوری بود که به خلیج فارس در سال ۱۵۰۶ میلادی تعرض کرد اما ایرانی‌ها در زمان حکومت صفویه، بالاخره پرتغالی‌ها را از خلیج فارس بیرون راندند و حاکمیت مجدد خود بر آن را به دست آوردند.
اشغال و توطئه توسط انگلیس در جزایر سه‌گانه
تا پیش از این‌که استعمارِ انگلیس، تعرض تازه‌ای را به خلیج فارس صورت دهد، جزایر سه‌گانه همواره جزئی از ایران بوده است. حتی در دوره قاجار، جزیره ابوموسی اهمیت اقتصادی یافت و بهره‌برداری از معدن خاک سرخ این جزیره از سوی ناصرالدین شاه به معین التجار بوشهری واگذار شد. تعرض انگلیسی‌ها به جزایر سه‌گانه از ابتدای قرن بیستم آغاز شد. در سال ۱۹۰۳ میلادی، دولت انگلیس جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و سیری را به اشغال خود درآورد. جزیره تنب کوچک نیز در سال ۱۹۰۸ میلادی به اشغال انگلیس درآمد.
بعد از اشغال این جزایر توسط انگلیس، همه دولت‌های ایران به این اشغال اعتراض داشتند و هیچ‌گاه آن را به رسمیت نشناختند. بعد از جنگ جهانی دوم، موقعیت بین‌المللی انگلیس و توان نظامی و اقتصادی این کشور تضعیف شد و توازن قوا در خلیج فارس به نفع ایران تغییر کرد.
با تضعیف انگلیسی‌ها در خلیج فارس، اشغال جزیره سیری توسط آن‌ها در سال ۱۹۶۲ میلادی (۱۳۴۱ شمسی) خاتمه یافت. اما انگلستان در نهایت راهی جز این نداشت که به کشورهای کوچک حاشیه جنوبی خلیج فارس که تا آن زمان مستعمره آن بودند، استقلال اعطاء کند و از خلیج فارس خارج شود. بدین ترتیب، در زمان پهلوی دوم، مذاکراتی میان ایران و دولت انگلیس در مورد وضعیت حاکمیت جزایر ابوموسی، تنب بزرگ و تنب کوچک صورت گرفت. این مذاکرات بین سال‌های ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۱ میلادی در جریان بود. انگلیس در آن زمان قصد داشت، به امارات متحده عربی استقلال اعطاء کند و از ان به‌کلی خارج شود. ایران در خلال مذاکرات دریافت که انگلیس در حل و فصل مسئله جزایر جدی نیست. از این‌رو، از سال ۱۹۷۰ ایران شروع به اعمال فشار بر انگلیس کرد و در ماه می سال ۱۹۷۰ میلادی، تهدید دولت ایران به مداخله مسلحانه موجب شد، که انگلیس فعالیت شرکت نفتی آمریکایی «اکسیدنتال» در نزدیکی آب‌های ساحلی جزیره ابوموسی را متوقف کند. در اکتبر ۱۹۷۰ دولت ایران اعلام کرد، تا زمانی‌که مسئله حاکمیت جزایر سه‌گانه حل نشود، امارات متحده عربی را به رسمیت نخواهد شناخت.
بازگشت جزایر سه‌گانه به خاک ایران
بعد از فشار ایران بر انگلیس، حاکمیت ایران در مورد تنب بزرگ و کوچک در نوامبر سال ۱۹۷۱ (آذر ۱۳۵۰) به طور مطلق و موثر و بدون هیچ نوع شرط و شروطی اعاده شد و انگلیس این حاکمیت را پذیرفت.
درباره جزیره ابوموسی، دولت انگلیس که به فکر پیاده‌سازی استراتژی ایجاد اختلاف بین ایران و اعراب بود، با این بهانه که تعدادی از اتباع شارجه در این جزیره زندگی می‌کنند، به «اصل رفع استعمارِ» منشور سازمان ملل متوسل و قرار شد توافق نظر شیخ‌نشین شارجه نیز جلب شود. در نتیجه در مورد ابوموسی، تفاهمنامه‌ای با شیخ شارجه امضاء شد که طی آن، حاکمیت مشترک ایرانی- شارجه‌ای برای آن درنظر گرفته شد و امنیت کل جزیره به ایران سپرده شد. به این ترتیب، نیروهای ایران صبح روز ۳۰ نوامبر ۱۹۷۱ (۹ آذر ۱۳۵۰) یعنی یک روز پیش از خروج رسمی نیروهای انگلیسی از خلیج فارس، وارد جزایر تنب بزرگ و کوچک و ابوموسی شدند و این جزایر پس از ۶۸ سال اعتراض به خاک ایران بازگشتند.
به لحاظ تاریخی، کوچک‌ترین شکی در این وجود ندارد که جزایر سه‌گانه جزو لاینفک خاک ایران هستند. ادعای بی‌اساسی که هرچند وقت یکبار توسط امارات مطرح می‌شود در ادامه همان سیاست قدیمیِ ایجاد توطئه است که انگلیسی‌ها در جزایر سه‌گانه آن را پایه‌گذاری کردند و هرچند وقت یکبار ابوظبی آن را به کار می‌برد تا ایران را تحت فشار بگذارد.
دریافت صفحه با کد QR