این هفته، با فرا رسیدن پاییز، بیش از ۱۴ میلیون دانش‌آموز ایرانی، در حالی به مدرسه می‌روند، که ماه مهر برای تعداد زیادی از دانش‌آموزان و والدین آن‌ها و همچنین معلمان، مهر چندانی ندارد! جامعه بزرگ معلمان و دانش‌آموزان، امسال با چه معضلاتی روبرو هستند؟

این هفته، با فرا رسیدن پاییز، بیش از ۱۴ میلیون دانش‌آموز ایرانی، در حالی به مدرسه می‌روند، که ماه مهر برای تعداد زیادی از دانش‌آموزان و والدین آن‌ها و همچنین معلمان، مهر چندانی ندارد! جامعه بزرگ معلمان و دانش‌آموزان، امسال با چه معضلاتی روبرو هستند؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، جامعه بزرگ آموزش‌دهندگان و آموزش‌گیرندگان، هر دو در مهر امسال با معضل‌های گوناگونی روبرو هستند. نخستین معضلی که دانش‌آموزان و والدین آن‌ها با آن روبرو هستند، گرانی افسارگسیخته نوشت‌افزار و پوشاک مدرسه است.
گشتی کوتاه در بازار نوشت‌‌افزار نشان می‌دهد که قیمت اقلام متفاوت مورد نیاز دانش‌آموزان از ۵۰ تا حتی ۲۰۰ درصد افزایش یافته است. گرانی کاغذ، قیمت لوازم‌التحریر کاغذی را شدیداً افزایش داده و در بخش پوشاک نیز قیمت تمام مایحتاج از کفش و لباس گرفته تا کیف و کوله‌پشتی افزایش شدیدی را تجربه کرده است. دانش‌آموزان امسال به دلیل گرانی پوشاک و نوشت‌افزار باید تا جایی که امکان آن وجود داشته باشند، کمتر خرید کنند و والدین نیز با دیدن قیمت‌ها، راهی جز حرص خوردن و آه کشیدن در مقابل خود نمی‌بینند. در واقع، گرانی نوشت‌افزار و پوشاک، باعث فشار روانی به دانش‌آموزان و فشار اقتصادی به والدین آن‌ها شده است.
معضل دومِ مهر امسال، معضلی است که تا حدودی به معضل اول ربط داد: گرانی لباس فرم مدرسه و بعضاً کیفیت پایین این لباس‌ها. بعضی از والدین گلایه دارند که لباس فرم فرزندانشان، کیفیت مناسبی ندارد و مجبورند بیش از قیمت واقعی این لباس‌ها، بابت آن‌ها پول پرداخت کنند. آنان می‌گویند دخالتی در انتخاب جنس پارچه، رنگ لباس‌ها و دوخت آن‌ها ندارند و با این حال، مجبورند هزینه این لباس‌ها را بی‌کم‌وکاست پرداخت کنند. حتی برخی از والدین می‌گویند که لباس فرم بیش از ۱۴ میلیون دانش‌آموز ایرانی به تجارت پرسودی تبدیل شده که بار و هزینه آن بر عهده دانش‌آموزان و والدین آن‌ها است.
معضل سومِ مهر امسال، وزارتخانه‌ای است که چهار ماه بلاتکلیف بوده و تازه در همین شهریور ماه وزیر آن انتخاب شده است. در ۱۲ شهریور امسال بود که محسن حاجی میرزایی با رأی مثبت نمایندگان به‌عنوان وزیر آموزش و پرورش انتخاب شد. مشخص نیست چرا دولت با این همه تعلل، اجازه داد تا یکی از مهم‌ترین وزارت‌خانه‌های کشور، ۴ ماه بی‌وزیر باقی بماند. این موضوع ممکن است در آغاز ماه مدرسه باعث شود تا برخی مدارس با مشکلات و کمبودهایی روبرو شوند.
معضل چهارمِ ماه مدرسه در سال جاری، مسأله سرویس حمل‌ونقل دانش‌آموزان است. متأسفانه، استانداردهای سخت‌گیرانه و لازم‌الاجرایی برای سرویس‌های مدارس وجود ندارد و بعضاً دیده می‌شود که این سرویس‌ها، بسیار بیش از ظرفیت، دانش‌آموز سوار می‌کنند. سال گذشته، یک دستگاه سواری پیکان که هفت دانش‌آموز سوار کرده بود در یک جاده روستایی واژگون شد و امسال باید تدبیری اندیشیده شود تا سرویس دانش‌آموزان، از این معضل رهایی یابد.
پنجمین معضل این است که دانش‌آموزان امسال نیز مثل سال‌های گذشته با بی‌عدالتی آموزشی روبرو هستند. نتایج کنکور امسال، از این حیث هشداردهنده بود و از ۳۰ رتبه برتر کنکور در رشته‌های علوم انسانی، تجربی و ریاضی، حتی یک نفر در مدارس عادی دولتی، تحصیل نکرده بودند! دانش‌آموزان امسال در حالی به مدرسه می‌روند که خصوصی‌سازی و کالایی شدن آموزش هرچه بیشتر در جامعه گسترش یافته و مدارس دولتی، بیش از پیش به حاشیه رفته‌اند. پولی شدن آموزش باعث شده تا کیفیتِ آموزش کودکان طبقات متوسط به پایین جامعه، افت کند و این امر فرصت‌های برابر را از این کودکان می‌گیرد.
ششمین معضل به مشکلات مالی معلمان در سال تحصیلی جاری بازمی‌گردد. در یک و نیم سال گذشته، تورم شدیدی در اقتصاد کشور شکل گرفته و قیمت برخی از مایحتاج زندگی حتی چندبرابر شده است. با این حال، افزایش حقوق معلمان کمتر از میزان افزایش قیمت‌ها بوده است. فرهنگیان حتی پیش از موج تورمی جدید به حقوق‌های پایین خود اعتراض داشتند. حالا این مشکل پررنگ‌تر شده و امیدوارم مشکلات اقتصادی و معیشتی باعث نشود تا انگیزه معلمان برای ارائه بهترین خدمات آموزشی به دانش‌آموزان، کاهش یابد. علاوه بر مسأله حقوق، مطالبات معلمان حق‌التدریس هنوز برآورده نشده است: حق‌الزحمه این عده از معلمان عمدتاً با تأخیر پرداخت شده و مسأله استخدام آن‌ها نیز همچنان با کُندی و ابهام روبرو است.
معضل هفتم به‌طور ویژه مربوط به وضعیت معلمان در بسیاری از مدارس خصوصی است. بسیاری از معلمانی که در مدارس خصوصی تدریس می‌کنند، دستمزدهایی به مراتب پایین‌تر نسبت به معلمانِ تحتِ استخدام آموزش و پرورش دارند و حتی عده قابل توجهی از آن‌ها، تحت پوشش هیچ بیمه‌ای نیستند! این معلمان در حالی با این شرایط دشوار روبرو هستند که مدارس خصوصی، هزینه‌های بسیاری از دانش‌آموزان و والدین آن‌ها طلب می‌کنند. واقعیت این است که وزارت آموزش و پرورش در ساماندهی مدارس خصوصی موفق عمل نکرده است و حقوق معلمان این مدارس، نادیده گرفته شده است.
هشتمین معضلی که در مهرماه امسال، دانش‌آموزان در برخی از مناطق کشور همچنان با آن مواجه خواهند بود، نابرابری در توزیع جغرافیایی امکانات آموزشی است. امکانات آموزشی در کشور به یکسان توزیع نشده است و برخی از مناطق، با فقر آموزشی روبرو هستند. از میان استان‌هایی که کیفیت آموزش در آن‌ها پایین است و در آن مدرسه‌هایی وجود دارد که حتی از امکانات اولیه برخوردار نیستند، می‌توان به استان سیستان و بلوچستان اشاره کرد. متأسفانه پدیده مدارس کپری همچنان در کشور وجود دارد و در مهر امسال نیز عده‌ای از دانش‌آموزان کشور باید همچنان پا به همین مدارس بگذارند.
نهمین معضل، دوباره به مدارس خصوصی بازمی‌گردد: مدرسه تنها فضای آموزش نیست؛ بلکه همزمان فضای تفریح و بازی نیز است. بسیاری از مدارس خصوصی، در ساختمان‌هایی برپا شده‌اند که حداقل استانداردهای فضای آموزشی، ورزشی و غیره را ندارند و بیش از هرچیز به خانه‌هایی کوچک شباهت دارند. در چنین شرایطی باید نگران این بود که کودکیِ فرزندان این مرز و بوم در چنین مدارسی از دست برود و شور و نشاط از آن‌ها گرفته شود.
و بالاخره دهمین معضل ماه مدرسه این است که یکبار دیگر با بازگشایی مدارس، ترافیک در کلان‌شهرهای کشور بیشتر خواهد شد. در کلان‌شهرها، ترافیک روزانه بخشی از وقت شهروندان را می‌گیرد و با فرا رسیدن مهرماه، این معضل بیش از پیش به چشم خواهد آمد. در اطراف مدراس، در شهرهای بزرگ ایران، بار دیگر شاهد ترافیک خواهیم بود و حتی شهروندانی که هیچ سروکاری نیز با درس و مدرسه ندارند، بار دیگر با مشاهده این ترافیک پی خواهند برد که یک بار دیگر ماه مهر، ماه مدرسه، با تمام محاسن و معضلات‌اش فرا رسیده است.

نویسنده: سعید تهرانی