اگر عربستان هسته ای شود...
با آغازِ ریاستجمهوریِ دونالد ترامپ در امریکا، جایگاهِ عربستانِ سعودی در سیاستِ خارجیِ این کشور ارتقایی چشمگیر یافت تا آنجا که ترامپ توافق کرد که ۱۱۰ میلیارد دلار اسلحه به عربستان بفروشد و بالاتر از آن، در سکوتِ اروپا، فناوریِ هستهای را در اختیارِ این کشور بگذارد.
به گزارشِ «مردمسالاری آنلاین»، این امر میانِ اعضای کنگرهی امریکا نیز مخالفانی دارد. برخی از آنان از پیامدهای اعطای چنین فناوریای به عربستانِ سعودی سخت نگراناند و برخی دیگر نیز نگران فراوریِ زبالههای هستهای این کشورند که در آینده میتواند تهدیدی علیه امنیتِ ملی خودِ امریکا به شمار رود.
همهی این رخدادها نیز در زمانی به وقوع میپیوندد که عربستان در باتلاقِ جنگ با یمن گرفتار شده و آن کشور را به ورطهی ویرانیِ گسترده و در آستانهی نابودیِ کامل کشانده است. همچنین، گزارشگرِ ویژهی سازمانِ ملل، آنگس کالامارد، به شواهدی معتبر دست یافته است که نشان میدهد محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی و مقامهای بلندپایهی این کشور، مسئولِ قتلِ جمال خاشقچی، روزنامهنگار و فعالِ منتقدِ عربستانی، بودهاند.
هر چند افکارِ عمومیِ امریکاییها نسبت به عربستانِ سعودی، پس از ۱۱ سپتامبر و نقشِ گستردهی اتباعِ این کشور در آن حادثه، بسیار منفی است، ولی سعودی با دیپلماسیِ دلار توانسته است جای پایی برای خود در سیاستِ خارجیِ امریکا باز کند و همچنین با نقشی فعال در پشتیبانیِ مالی از انتخاباتِ امریکا در کمک به راهیابیِ آن دسته از اعضای کنگره که سیاستهایی متمایل به عربستان دارند خواستهای خود را در امریکا پیش برد و لابیای قدرتمند برای خود در این کشور دست و پا کند تا صدای آن دسته از اعضای کنگره که مخالفِ هستهای شدنِ سعودی هستند روزبهروز ضعیفتر و ضعیفتر گردد.
این را نیز نباید فراموش کرد که ترامپ با سیاستِ تجاریسازیِ امنیت در پی آن است که با فروشِ فناوریِ هستهای به عربستان درآمدی کلان از این راه نصیبِ کشورش کند و هزاران شغل در امریکا ایجاد کند. شرکتهایی چند نیز در این زمینه همراستا با سیاستهای ترامپ رفتار میکنند. برای نمونه، شرکتِ وستینگهاوس، در سالِ ۲۰۱۸، ۵۴۰ هزار دلار برای مانعتراشی در تصویبِ طرحها و لایحههایی که به نوعی با انتقالِ فناوریِ هستهای به عربستان مخالفت میکرد خرج کرد بدان امید که با ساختِ ۱۶ راکتورِ هستهای در سعودی از ورشکستگی رهایی یابد. همچنین، امریکا این نگرانی را دارد که اگر خود به سعودی این فناوری را ندهد کشورهایی همچون چین و روسیه پیشگام شده و آن را به عربستان بدهند و از این طریق موقعیت امریکا را در این کشور و منطقه تضعیف کنند.
در کل باید توجه داشت که راهبریِ مخالفت با طرحِ دولت امریکا برای انتقالِ فناوریِ هستهای به عربستان بر دوشِ حزبِ دمکراتِ این کشور است که اگر این حزب در انتخاباتِ اخیرِ مجلس ضعیف میشد بیگمان تا به امروز ترامپ بی هیچ مخالفتِ جدیای این فناوریِ را به سعودی داده بود. در آینده، اگر موقعیتِ دمکراتها ضعیف شود و عربستان بتواند افکارِ عمومی را از مسئلهی یمن منحرف کند و بر قتلِ خاشقچی نیز سرپوش بگذارد خواهد توانست مسیرِ ترامپ را برای انتقالِ فناوریِ هستهای به این کشور تسهیل کند.
اسرائیل نیز در این بین نگرانیهای خود را دارد. اسرائیلیها نگرانِ آناند که پس از هستهای شدنِ عربستان دیگر متحدانِ امریکا در منطقه، همچون امارات، نیز به یاریِ امریکا هستهای شوند و اینچنین برتریِ اتمیِ اسرائیل در منطقه خدشهپذیر گردد. اسرائیلیها همچنین نگراناند که هستهای شدن عربستان، کشوری مسلمان با آیندهای نامعلوم، گرفتاریهایی را در آتیه برایشان رقم زند. جدای اینها، اسرائیلها گمان میکنند که با هستهای شدن عربستان و چند کشورِ عربِ متحدِ امریکا، دیگر نخواهند توانست افکارِ عمومیِ جهان را علیه ایران تحریک کنند و جهان را از ایرانِ هستهای بترسانند و نفعِ خود را از این بازی ببرند.
ولی هیچیک از اینها سبب نمیشده است که اسرائیل سنگی بزرگ بر سر راهِ ترامپ برای انتقال فناوریِ هستهای به عربستان بگذارد؛ چراکه چندی است موازنهی قدرت در منطقه دگرگون شده است. یکسو، محوری است که مقاومت نام دارد و به رهبریِ جمهوریِ اسلامی، تهدیدی جدی برای اسرائیل و سعودی به شمار میآید. سویِ دیگر محوری است قطری ـ ترکی که آن نیز سیاستهای خود را در منطقه دنبال میکند. این دو محور سبب شدهاند تا سعودی و اسرائیل روزبهروز به یکدیگر نزدیک شوند تا آنجا که دیگر سعودی نه تنها تهدیدی برای اسرائیل به شمار نمیرود که یکی از دوستانِ این کشور در مبارزه با قدرتگیریِ ایران در منطقه است، و در پیِ آن است که این کشور را در برابرِ ایران تجهیز کند. در این زمینه با شروطی، همچون آگاهیِ کامل از چگونگیِ انتقالِ این فناوری و داشتنِ نقشههای آن، با امریکا در این راستا همکاری خواهد کرد و مانعی عمده در این مسیر ایجاد نخواهد کرد.
به هر روی، هستهای شدن عربستان، جدا از آنکه جهانِ ناامنِ امروز را ناامنتر خواهد کرد، پیامدهایی خطرناک برای منطقه و کشورِ ما خواهد داشت، به ویژه آنکه کوچکترین تحرک هستهای ایران با واکنشهای گستردهی جهانی روبهروست و در برابر، جهان کمترین واکنش را نسبت به هستهای شدنِ عربستان نشان داده و خواهد داد و بدینسان به عربستان کمک خواهد کرد تا در برابرِ ایرانِ دستوپا بسته به موقعیتی برتر دست یابد و به تهدیدی برای ایران تبدیل گردد.