بازار بورس تهران، دیروز و امروز را با افت شدید شاخص کل و تشکیل صف‌های طولانی فروش در اکثر نمادها گذراند. در روزهای ۱۶ و ۱۷ اردیبهشت، شاخص کل بورس مجموعاً ۱۵ هزار و ۸۵۸ واحد ریزش داشت که این میزان افت ارزش سهام طی دو روز کاری، یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود. دلیل افت شدید بازار بورس تهران در این روزها چیست؟ آیا با سقوط بازار بورس روبرو هستیم یا این‌که تنها اصلاحی موقت در بازار سرمایه، در حال روی دادن است؟

بازار بورس تهران، دیروز و امروز را با افت شدید شاخص کل و تشکیل صف‌های طولانی فروش در اکثر نمادها گذراند. در روزهای ۱۶ و ۱۷ اردیبهشت، شاخص کل بورس مجموعاً ۱۵ هزار و ۸۵۸ واحد ریزش داشت که این میزان افت ارزش سهام طی دو روز کاری، یک رکورد تاریخی محسوب می‌شود. دلیل افت شدید بازار بورس تهران در این روزها چیست؟ آیا با سقوط بازار بورس روبرو هستیم یا این‌که تنها اصلاحی موقت در بازار سرمایه، در حال روی دادن است؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، شاخص کل بورس اوراق بهادار تهران امروز سه‌شنبه ۱۷ اردیبهشت، ۳.۵۳ درصد، معادل ۷ هزار و ۶۲۳ واحد کاهش یافت و به ۲۰۸ هزار و ۱۹۷ واحد رسید. روز گذشته نیز شاخص کل بورس، کاهش بیش از ۸ هزار واحدی را تجربه کرده بود.
تا همین چند روز پیش، اکثر کارشناسان بازار سرمایه بر این نظر بودند که بازار بورس در سال جاری بیشترین بازدهی را خواهد داشت. آن‌ها به سهامدارانِ اکثر نمادهای بورسی، پیشنهاد می‌دادند که نوسان‌گیری نکنند و سعی کنند تا با سهامداری و عدم فروش زودهنگام سهم‌های خود، سود بالاتری به جیب بزنند. برآورد اکثر کارشناسان این بود که روند بازار بورس، صعودی است و اصلاح عمده و عمیقی در کار نیست.
اما به یکباره در دو روز اخیر، تب فروش سهام در بازار بورس بالا گرفت و حتی ارزش سهام سودده‌ترین شرکت‌ها نیز به دلیل تشکیل صف‌های طولانی فروش، کاهش شدیدی را تجربه کرد.
 
دلایل افت شدید شاخص کل بورس
برخلاف نظر بسیاری از کارشناسان، تا این‌جای کار مشخص شده که یک اصلاح جدی و عمیق در بازار سرمایه در حال روی دادن است. ما با یک اصلاح جزئی روبرو نیستیم، چرا که اکثر نمادها به دلیل هجوم سهام‌داران برای فروش، به رنگ قرمز درآمده‌اند.
اولین دلیل افت شدید بورس تهران این است که از میانه اسفند سال ۹۷ تا کنون، بازار سرمایه رشد چشمگیری داشته و در این دوره زمانی، در سودآوری گوی سبقت را از بازارهای رقیبِ طلا و ارز ربوده است. درست که بازار سرمایه در حال جبران عقب‌ماندگی خود از بازار ارز است و به اصطلاح بورس در حال به‌روزرسانیِ تورمی است؛ اما با این حال، رشد بورس در این دوره زمانی بیشتر مرهون رشد ارزش سهامِ شرکت‌های کوچک یا شرکت‌هایی بود که دلایل بنیادی چندانی برای افزایش ارزش سهام آن‌ها وجود نداشت. قیمت سهامِ شرکت‌هایی با زیان انباشته بسیار زیاد، در این مدت، بعضا بیش از ۵۰ درصد بالا رفت که این امر هیچ توجیهی ندارد.
در واقع چیزی که رشد در بسیاری از نمادهای بورسی را رقم زد، رفتار سفته‌بازانه و توده‌ای بسیاری از سهام داران حقیقی و حقوقی بود. حباب بسیاری از این نمادها به هر حال باید می‌ترکید و در حال حاضر افت شدید شاخص بورس، تا حدی به خاطر این عامل است. تشکیل صف‌های طویل فروش در نمادهای غیربنیادی، باعث شد تا ترس، سراسر بازار سرمایه را فرا بگیرد. در این میان، خشک و تر با هم سوختند و ایجاد فضای هیجانی باعث افت شدید سهم‌های بنیادی نیز شد.
عامل دیگر افت شدید شاخص کل بورس، تهدیدهای جدید دولت ترامپ است. روز گذشته اخطار شدیداللحن جان بولتون به ایران در کاهش ارزش سهام شرکت‌ها بی‌تأثیر نبود. دیروز جان بولتون، مشاور امنیت ملی آمریکا در بیانیه‌ای اعلام کرده بود که اعزام ناو هواپیمابر آبراهام لینکلن و یگان بمب‌افکن ارتش آمریکا به خاور میانه، حامل این پیام روشن برای ایران است که هرگونه تعرض نظامی علیه آمریکا و یا متحدان آن، با «نیرویی بی‌امان» مواجه خواهد شد.
در کنار بیانیه بولتون، خبری در رسانه‌ها پخش شد که دولت ترامپ قصد دارد به زودی تحریم‌های جدیدی را علیه صادرات غیرنفتی ایران، مخصوصاً علیه صادرات محصولات پتروشیمی، اعمال کند. این خبر نیز در ریزش بورس نقش داشت.
توئیت ترامپ مبنی بر بالا بردن تعرفه واردات کالاهای چینی و نگرانی از آغاز مجدد جنگ تجاری بین چین و آمریکا، یکی از دلایلی بود که ریزش بازار بورس در ایران و اکثر نقاط دنیا را در پی داشت. جنگ تجاری بین چین و آمریکا می تواند به کاهش ارزش کالاها در بازار جهانی دنبال شود و به این دلیل سهام‌داران در اکثر نقاط دنیا، تحولات مربوط به مذاکرات تجاری پکن و واشنگتن را دنبال می‌کنند.
و در نهایت، آخرین دلیل ریزش بازار بورس خبری بود که در مورد واکنش ایران به تحریم‌های شدید آمریکا منتشر شد و برخی سهام‌داران این خبر را به اشتباه، مقدمه خروج ایران از برجام تحلیل کردند. روز گذشته، یک مقام نزدیک به هیئت نظارت بر برجام به ایسنا گفته بود: «احتمالا رئیس جمهور روز چهارشنبه هفته جاری در گفتگوی زنده رادیو و تلویزیونی، برنامه‌های مرحله‌ای ایران برای انجام اقدامات متقابل در برابر خروج آمریکا از برجام را اعلام خواهد کرد. کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیت‌های هسته‌ای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشورهای اروپایی در اجرای تعهداتشان است». این خبر، خیلی زود بر بازار سرمایه تأثیر گذاشت و صف‌های فروش را طولانی‌تر کرد.
 
اصلاح یا سقوط بورس؟
اصلاح بورس، جزئی نیست و با یک اصلاح عمیق روبرو هستیم. با این حال، بعید است که این اصلاح عمیق به سقوط بورس تهران منجر شود. تقاضا برای خرید سهام در بسیاری از نمادهای بنیادی همچنان بالاست و بسیاری از شرکت‌ها سودآوری خوبی، در نتیجه افزایش نرخ ارز و افزایش قیمت فروش داخلی، داشته‌اند.
به این دلیل، احتمالاً پس طی یک دوره اصلاحی مجدداً رشد شاخص کل بورس از سر گرفته شود. هم‌اکنون در فصل مجامع بسیاری از شرکت‌های بورسی قرار داریم و گزارش‌های مثبت بسیاری از شرکت‌ها فضا را مهیا خواهد کرد تا بار دیگر، رشد شاخص کل بورس از سر گرفته شود.