معروف‌ترین تاجر ایرانی و یکی از ثروتمندترین افرادی است که در این کشور زندگی می‌کند. وقتی گفت پس از ۶۴ سال صادرات، «سه ماه است که صادراتی نداشته و با ندانم‌کاری بانک مرکزی صادرات کشور قفل شده»، سریعاً واکنش تند بانک مرکزی را برانگیخت. اسدالله عسکراولادی چگونه در مقابل بانک مرکزی قرار گرفت؟ دلایل این تقابل چیست؟

معروف‌ترین تاجر ایرانی و یکی از ثروتمندترین افرادی است که در این کشور زندگی می‌کند. وقتی گفت پس از ۶۴ سال صادرات، «سه ماه است که صادراتی نداشته و با ندانم‌کاری بانک مرکزی صادرات کشور قفل شده»، سریعاً واکنش تند بانک مرکزی را برانگیخت. اسدالله عسکراولادی چگونه در مقابل بانک مرکزی قرار گرفت؟ دلایل این تقابل چیست؟
به گزارش مردم سالاری آنلاین، دعوای بانک مرکزی و اسدالله عسکراولادی از مصاحبه دیروز (۲۹ بهمن) عسکراولادی با خبرگزاری تسنیم شروع شد. عسکراولادی در این مصاحبه بانک مرکزی را به ندانم‌کاری متهم کرد و به شدت به سیاست ارزی دولت که مبتنی بر ارائه ارز توسط صادرکنندگان به سامانه نیما است، تاخت.
این تاجر شناخته‌شده ایرانی که از سال ۱۳۳۴ تاکنون در کار صادرات پسته و خشکبار است و از طریق حزب موتلفه نام‌اش همواره به سیاست گره خورده است، تصویری تیره و تار از ماه‌های پیش رو ارائه داد و گفت که «شش ماه بعد صادراتی در کشور وجود نخواهد داشت؛ کاهش صادرات که در چند ماه گذشته کلید خورده، آغاز این روند است و شما خواهید دید در صورت اصلاح نشدن این وضعیت، دیگر صادراتی نداریم. مثلاً همین الان ۳ ماه است که من هیچ صادراتی نداشته‌ام؛ تعطیلیم».
استدلال عسکراولادی برای «توقف صادرات کشور» در آینده نزدیک، «ناکارآمدی» سامانه نیما است. وی در اظهاراتی جنجالی در این مورد گفت: «آقایان بانک مرکزی می‌گویند صادرکننده باید ارز خود را بیاورد در سامانه «نیما»؛ خب کسی که در آنسوی مرزهای کشورمان خریدار کالای صادراتی ما است، «نیما» نمی‌شناسد؛ «نیما» برای او وجود خارجی ندارد؛ «نیما» دفتر دستکی است که آقایان راه انداخته‌اند و چند صراف را دور هم جمع کرده‌اند و اسمش را گذاشته‌اند «نیما»؛ درحالیکه طرف خارجی و خریدار کالای صادراتی ما می‌گوید، شما بانک معتبر معرفی کنید تا پول صادراتتان را به آن بانک واریز کنم. در چنین شرایطی من پول صادراتم را چطور وارد کشور کنم؟»
عسکراولادی به سیاست تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی به کالاهای اساسی نیز شدیداً اعتراض کرد. وی گفت: «ارز ۴۲۰۰ تومانی در شرایط امروز یک حماقت است و نهایتاً دولت ناچار است تا ارز ۴۲۰۰ تومانی را حذف کند و ارز دولتی محکوم به حذف است». این بازرگان معروف همچنین گفت: «اگر این سیستم اصلاح نشود، شرایط بهار خیلی سخت خواهد بود و بهار سختی در پیش‌ِرو خواهیم داشت».
 
پاسخ تند بانک مرکزی به عسکراولادی
این اظهارت اسدالله عسکراولادی سریعاً واکنش بانک مرکزی را برانگیخت. بانک مرکزی در جوابیه‌ای عنوان کرد که عسکراولادی، تاکنون هیچ اطلاعاتی از نحوه مصرف ارز صادراتی خود در چرخه اقتصادی کشور ارائه نکرده است. بنا به جوابیه بانک مرکزی، دو شرکت صادراتی عسکراولادی تا پایان آبان ماه سال ۱۳۹۷ بالغ بر ۱۶.۶ میلیون یورو صادرات داشته و ارز حاصل از صادرات را وارد چرخه اقتصادی کشور نکرده‌اند.
بانک مرکزی تلویحاً عسکراولادی را یک صادرکننده غیرمتعهد توصیف کرده و گفته است که در حالی که او ارز حاصل از صادرات را وارد کشور نکرده است، «بخش عمده ای از صادرکنندگان متعهد به کشور تاکنون بیش از ۱۰ میلیارد یورو ارز در بازار ثانویه عرضه و بخشی از واردات کشور از این محل تامین شده است».
بانک مرکزی ضمن دفاع از سامانه نیما و بازار ثانویه ارز، سابقه فعالیت‌های تجاری عسکراولادی را نیز زیر سوال برده است. بانک مرکزی عنوان کرده است که «برخی آقایان شفاف و صادقانه با مردم صحبت نمی‌کنند و این که تمایلی ندارند در فضای شفاف فعالیت کنند و طی سالیان طولانی، در اتاق‌های بسته حوزه تجارت خارجی کشور را قبضه کرده‌اند و صرفاً منافع شخصی و گروهی خود را می‌بینند، بدانند که مردم کاملاً آگاه و هوشیار هستند. صادقانه به مردم بگویند [سامانه] نیما موجب می‌شود کارهای پنهان ما بر ملا شود».
 
دلایل تقابل بانک مرکزی و اسدالله عسکراولادی
چرا بانک مرکزی سریعاً به اظهارات عسکراولادی واکنش نشان داد؟ برخی از صادرکنندگان بخش خصوصی تاکنون نسبت به نحوه عملکرد سامانه نیما اعتراض داشته‌اند. به‌عنوان مثال، مجیدرضا حریری، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین، پیشتر منطق ارائه ارز به سامانه نیما را زیر سوال برده و گفته بود: «وقتی صادرکننده از سوبسیدی استفاده نمی‌کند، چرا باید ارز حاصل از صادرات خود را به سامانه نیما تحویل دهد».
پدرام سلطانی، نایب رئیس اتاق بازرگانی ایران نیز گفته بود «ما ارز به سامانه نیما می‌دهیم، اما کسی نمی‌خرد»! وی گفته بود: «اختلال [در سامانه نیما] از آنجا شروع شد که دولت و بانک مرکزی مبادرت به نرخ‌گذاری و سرکوب نرخ ارز در سامانه نیما کردند و نتیجه این سیاست ایجاد شکاف بین نرخ سامانه نیما و بازار آزاد ارز بود. در سوی دیگر ماجرا صادرکنندگانی بودند که قیمت نهادهای اقلام صادراتی‌شان افزایش یافته بود و شرایط به گونه‌ای بود که دیگر عرضه ارز با قیمت‌های دستوری در سامانه مذکور برایشان منطق اقتصادی نداشت. در این شرایط، صادرکنندگان ارز خود را در سامانه نیما عرضه می‌کنند اما خریداری وجود ندارد، چرا که ارز پتروشیمی‌ها به قیمت تثبیتی هشت هزار تومان فروخته می‌شود».
حالا بانک مرکزی شدیدترین واکنش را نسبت به اظهارات اسدالله عسکراولادی، رئیس اتاق بازرگانی ایران و چین و شناخته‌شده‌ترین صادرکننده بخش خصوصی، داشته است. عسکراولادی شدیدترین انتقاد را به بانک مرکزی وارد ساخته و تندترین پاسخ را نیز گرفته است.
احتمالاً بانک مرکزی خواسته است با واکنش شدید نسبت به سخنان عسکراولادی از صادرکنندگان بخش خصوصی زهر چشم بگیرد تا ارز حاصل از صادرات خود را به کشور بازگردانند. رئیس کل بانک مرکزی پیش از این صراحتاً اعلام کرده که از عملکرد صادرکنندگان در زمینه بازگرداندن ارز به کشور راضی نیست؛ رئیس‌جمهور نیز در شهریور ماه، تأخیر در تحویل ارز صادراتی به سامانه نیما را «خیانت» توصیف کرد. عسکراولادی معروف است و احتمالاً از دید بانک مرکزی، بهترین گزینه برای زهر چشم گرفتن بوده است.
واکنش شدید بانک مرکزی را در این بستر می‌توان تحلیل کرد: بانک مرکزی خواسته بگوید در مقابل انتقادات برخی از صادرکنندگان بخش خصوصی کوتاه نماید و آن‌ها باید ارزهای حاصل از صادرات را از طریق سامانه نیما به واردکنندگان تخصیص دهند.
افزایش قیمت ارز که در روزهای گذشته روی داد نیز احتمالاً باعث شده تا بانک مرکزی واکنش شدیدتری به اظهارات اسدالله عسکراولادی داشته باشد؛ چرا که عدم بازگشت ارزهای صادراتی یکی از عواملی است که ثبات بازار ارز را به شدت تهدید می‌کند.