مراکز نگهداری از معلولان، جایی است که بسیاری از خانواده‌ها فرزندان معلول خود را به‌صورت روازانه یا شبانه‌روزی به آن می‌سپارند. نگهداری از افراد معلول در این مراکز طبعاً با هزینه‌هایی همراه است که بخشی از این هزینه‌‌ها توسط سازمان بهزیستی به‌عنوان نماینده دولت و بخش دیگر آن توسط خانواده‌ها و گاهی نیز توسط خیرین تأمین می‌شود.

مراکز نگهداری از معلولان، جایی است که بسیاری از خانواده‌ها فرزندان معلول خود را به‌صورت روازانه یا شبانه‌روزی به آن می‌سپارند. نگهداری از افراد معلول در این مراکز طبعاً با هزینه‌هایی همراه است که بخشی از این هزینه‌‌ها توسط سازمان بهزیستی به‌عنوان نماینده دولت و بخش دیگر آن توسط خانواده‌ها و گاهی نیز توسط خیرین تأمین می‌شود.
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین؛ در حال حاضر در کشور صدها مرکز توانبخشی به‌طور روزانه و یا شبانه‌روزی به نگهداری از معلولان می‌پردازند و به آنها خدمات کاردرمانی، فیزیوتراپی و ... ارائه می‌دهند.
اما چندی است به دلیل مشکلات اقتصادی کشور و تورم افسار گسیخته ، هزینه های این مراکز به شدت افزایش یافته است. هزینه هایی که یارانه های دولت هم پاسخگوی آن نیست. به نحوی که مدیران این مراکز  اعلام کرده‌اند یارانه مذکور در سال جاری همچنان به نرخ سال گذشته پرداخت می‌شود و این با توجه به تورم و افزایش قیمت‌ها در سال جاری؛ سازگار نیست.
پایین بودن یارانه مراکز توانبخشی غیر دولتی سبب شد تا هیات وزیران در 9 آبان سال جاری به پیشنهاد سازمان بهزیستی کل کشور و با همکاری انجمن عالی مراکز غیردولتی توانبخشی ، وزارت کار و سازمان برنامه بودجه ، مصوبه ای برای اصلاح مبالغ یارانه ها داشته باشد. مصوبه ای که اما هنوز تخصیص نیافته و همه چشم انتظار پرداخت آن توسط سازمان برنامه و بودجه هستند.
 
مصوبه هیأت وزیران در خصوص یارانه مراکز توانبخشی اجرا نمی‌شود
دکتر مجید بهروزی نیا رئیس هیات مدیره انجمن عالی مراکز توانبخشی غیردولتی معلولین کشور در مطلبی خطاب به دکتر شریعتمداری وزیر کار و رفاه اجتماعی کشور به نمایندگی از دوهزار و پانصد مرکز توانبخشی ،  خواستار اجرای کامل مصوبه آبان ماه امسال دولت بابت یارانه مراکز توانبخشی شد.
مدیرعامل انجمن عالی مراکز توانبخشی غیردولتی معلولین کشور نیز یکی دیگر از کسانی است که از این روند ابراز گلایه کرده است.
سعید سعدآبادی  طی نامه‌ای خطاب به ریاست جدید سازمان بهزیستی کل کشور ، به نمایندگی از ۲۵۰۰ مرکز توانبخشی که به بیش از ۱۲۰ هزار معلول جسمی_حرکتی و ذهنی، بیماران روانی مزمن، سالمندان و افراد اتیسم خدمات شبانه‌روزی و روزانه و ارائه خدمات در منزل ارائه می‌دهند، خواستار اجرای کامل مصوبه آبان ماه امسالِ هیأت وزیران در خصوص یارانه مراکز توانبخشی شده است.
وی در این نامه اعلام کرده: با نزدیک شدن به پایان سال و افزایش مخارج ناشی از تورم متأسفانه هنوز مصوبه مورخ 9 آبان ماه سال جاری هیأت وزیران در خصوص یارانه ماهیانه این مراکز برای سال 97 محقق نشده و این امر مراکز توانبخشی را با مشکل در ارائه خدمات مواجه کرده است.
سعدآبادی ضمن ابراز ناراحتی از پرداخت یارانه امسال مراکز به نرخ سال گذشته، بر پیگیری تصویب بودجه سال آینده و گنجاندن مسائل مالی مراکز توانبخشی مراقبتی در آن تأکید کرده است.
 
 
یارانه مراکز توانبخشی به موازات تورم افزایش نمی‌یابد
مدیر یکی دیگر از مراکز غیردولتی توانبخشی معلولین نیز از افزایش چندبرابری هزینه‌های مراکز و عدم رشد یارانه سازمان بهزیستی به موازات تورم ایجاد شده انتقاد کرد.
همت اکبری ادامه داد: در حال حاضر هزینه تأمین مواد غذایی، پوشک و دارو برای معلولان چند برابر شده در حالی‌که یارانه دولتی که از طرف سازمان بهزیستی به مراکز پرداخت می‌شد هیچگونه افزایشی نداشته است.
وی خواستار اجرای ماده ششم قانون جامع حمایت از معلولان شد و افزود: در صورت برخورداری معلولان از پوشش بیمه سلامت و تأمین خدمات درمانی-توانبخشی بخشی از هزینه‌های دارو و درمان معلولان مستقر در مراکز توانبخشی تعدیل خواهد شد.
 
حق با مراکز توانبخشی است، بهزیستی کسری بودجه دارد
معاون توانبخشی بهزیستی کشور نیز پیش از این در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفته بود: مراکز توانبخشی که اذعان دارند مخارجشان بسیار بالاست حق دارند، چرا که باید قیمت تمام شده هزینه‌ها لحاظ شود.
حسین نحوی‌نژاد همچنین از وجود اختلاف آماری بین سازمان بهزیستی و سازمان برنامه و بودجه خبر داده و گفته بود: این اختلاف آماری باعث می‌شود تا ما نتوانیم نرخ جدید یارانه مراکز توانبخشی را محاسبه کنیم.
وی با بیان این مطلب که سازمان با کسری بودجه مواجه است و با وجود این مشکل نمی‌توانیم نرخ جدید را برای مراکز توانبخشی اعمال کنیم، گفت: البته اجرای نرخ جدید هم جوابگوی هزینه‌های تحمیل شده نخواهد بود.
این مسئول پیش‌بینی رقم واقعی قیمت‌ تمام شده خدمات در بودجه سال آینده را راهکار اساسی حل مشکل موجود دانسته و اعلام کرده بود: در حال حاضر 11 هزار و 500 بیمار روانی مزمن که در مراکز توانبخشی نگهداری می‌شوند، این افراد کسانی هستند که بیمارستان‌ها از نگهداری آنها عاجزند و در صورت تعطیلی این مراکز،  چه کسی از این افراد نگهداری می‌کند؟
 
پایان سال، زمان پرداخت مابه‌التفاوت افزایش نرخ یارانه‌ مراکز است
در این خصوص ، مدیرکل امور مراکز شبانه‌روزی توانبخشی مراقبتی بهزیستی کشور هم در خصوص پرداخت یارانه مراکز توانبخشی به نرخ سال 96 گفت: معمولاً روند به این صورت است که یارانه مراکز به آنها پرداخت می‌شود و مابه‌التفاوت مربوط به افزایش نرخ یارانه‌ی هر سال در پایان سال محاسبه و به دست مراکز می‌رسد.
مصطفی سراج با بیان این مطلب که محدودیت‌های اعتباری همیشه وجود دارد، ادامه داد: وقتی اعتبار به سازمان بهزیستی کشور اختصاص پیدا کند میزان افزایش تعرفه یارانه مراکز نیز محاسبه شده و مابه‌التفاوت افزایش نرخ  به مراکز پرداخت می‌شود.
وی با اشاره به اینکه مابه‌التفاوت یارانه 12 ماه سال نیز به‌طور کامل پرداخت نمی‌شود، گفت: تنگناها و مشکلات اعتباری وجود دارد و اعتقاد خود ما هم این است که هزینه معلولینی که در مراکز نگهداری می‌شوند بسیار بالاست.
سراج با بیان این مطلب که دولت تمام توان خود را به کار گرفته تا این بخش دچار مشکل نشود، سرانه یارانه معلولان نگهداری شده در مراکز توانبخشی شبانه‌روزی را دست‌کم 650 هزار تومان خواند و از افزایش 20 درصدی یارانه مراکز توانبخشی در بودجه سال 98 خبر داد.
این مسئول اضافه کرد: دنبال منابع و راهکارهای تأمین مابه‌التفاوت نرخ یارانه مراکز توانبخشی هستیم و یکی از این راهکارها تخصیص یارانه خود معلولین به مراکز بوده است، یارانه خود افراد معلول اگرچه زیاد نیست اما از اقدامات کمک کننده به مراکز است که اجرای آن از حدود سه ماه پیش آغاز شده است.
وی تأکید کرد: در حال حاضر هم مکانیزم‌هایی برای تسریع بیشتر در پرداخت داریم که به زودی اعمال خواهد شد.
مدیرکل امور مراکز شبانه‌روزی توانبخشی مراقبتی بهزیستی کشور  افزایش هزینه‌های مربوط به دارو و درمان معلولین را مصادف با تحمیل هزینه‌های سنگین به سازمان بهزیستی دانست و دستگاه‌های متولی امور باید به کمک سازمان بهزیستی بیایند.
وی ادامه داد: وزارت بهداشت باید در زمینه رفع مشکلات درمان افراد دارای معلولیت وارد شده و مشکل درمان این گروه را حل کند چرا که سازمان بهزیستی متولی امر درمان نیست.
سراج تأکید کرد: از وزارت بهداشت انتظار می‌رود بیمارستان‌ها را در پذیرش بدون هزینه‌ی بیماران دارای معلولیت که توسط بهزیستی یا قاضی معرفی می‌شوند، مجاب کند.
این مسئول با بیان اینکه سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت صمت باید در تهیه اقلام خاص مانند پوشک یاریگر سازمان بهزیستی باشد، از مکاتبه با دستگاه‌های مختلف برای گرفتن همکاری و مساعدت با سازمان بهزیستی خبر داد و گفت: متأسفانه پاسخ مد نظر را نگرفتیم.
این مسئول سازمان بهزیستی با بیان این مطلب که بخشی از هزینه نگهداری معلولان در مراکز به عهده خانواده‌هاست، گفت: پرداخت این هزینه از عهده بسبیاری از خانواده‌ها خارج است و همین امر یکی از عوامل بروز اختلال در فعالیت مراکز محسوب می شود.
مدیرکل امور مراکز شبانه‌روزی توانبخشی مراقبتی بهزیستی کشور همچنین سازمان هدفمندسازی یارانه‌ها را از دیگر دستگاه‌هایی که می‌تواند به کمک بهزیستی بیاید خواند و گفت: این سازمان می‌تواند از محل اعتبارات خود بخشی را برای کمک به افراد فاقد سرپرست و دهک‌های پایین تخصیص دهد.
سراج تصریح کرد: نظام بیمه‌ای ما دچار مشکل است، اگر افراد دارای معلولیت تحت پوشش بیمه قرار بگیرند بخش عمده مشکلاتشان حل می‌شود، هزینه داروی بیماران روانی بسیار بالاست و از طرفی سازمان بهزیستی نیز متولی تأمین آن نیست؛ بنابراین مشکلات این‌چنینی روی هم انباشته می‌شود و هزینه بالایی به مراکز و سازمان تحمیل می‌کند، در حالی‌که با وجود بیمه بخش قابل توجه آن حل می‌شد.
این مسئول سازمان بهزیستی ازدیاد افراد مجهول‌الهویه را از مشکلات اساسی این سامان خواند و افزود: این افراد با احکام قضایی به مراکز توانبخشی معرفی می‌شوند و سازمان ثبت احوال به دلیل نداشتن شناسنامه هویت آنها را تأیید نمی‌کند، بنابراین ما برای این گروه دفترچه بیمه هم نمی‌توانیم بگیریم و در تأمین هزینه‌های درمان آنها متحمل هزینه‌های بالا می‌شویم، این در حالی است که حل این مشکلات به عهده سازمان بهزیستی نیست بلکه دستگاه‌های متولی باید مسئول رفع آن باشند.
وی تأکید کرد: اعتقاد داریم هزینه‌ای که تحت‌عنوان یارانه به مراکز توانبخشی پرداخت می شود، هزینه واقعی نیست، تأثیر تورم روی این مراکز بیشتر بوده، اقلام خوراکی و مورد مصرف مراکز گران شده، اما دولت هم در حد توان کم نگذاشته است.
سراج تعداد افراد نگهداری شده در مراکز توانبخشی مراقبتی سازمان بهزیستی را در سال گذشته 32 هزار نفر اعلام کرد و گفت: این تعداد در سال افزایش پیدا کرده و یک سوم آنها را افراد مجهول‌الهویه و فاقد سرپرست موثر تشکیل می‌دهند.
این مسئول همچنین افزایش مستمری‌ معلولان را در یک سال اخیر اقدام موثری خواند و اضافه کرد: کمک هزینه معیشتِ برقرار شده در سال جاری از تمام ۳۷ سال گذشته نیز بیشتر بوده که با برخورد به مشکلات فعلی جامعه  متأسفانه نمود چندانی پیدا نکرد.
 
حمایت از خانواده منجر به نگهداری معلولان در خانواده‌ها می‌شود
وی با اشاره به اینکه جامعه هدف بهزیستی عموماً محروم هستند و خانواده‌ها تنها زمانی که مستاصل می‌شوند فرزند خود را به مراکز می سپارند، گفت: اگر سازوکار به سمت پشتیبانی از خانواده‌ها برود می‌توان شرایط نگهداری از معلول را در دل خانواده ایجاد کرد و بار اجرایی مراکز نیز کاهش می‌یابد.
سراج به پیش‌بینی هزینه حق‌پرستاری برای معلولیت‌های شدید و خیلی شدید در قانون جامع اشاره کرد و افزود: بسیاری از خانواده‌ها به فرزندان معلول خود وابستگی عاطفی دارند و اگر حق‌پرستاری واقعی را دریافت کنند فرزندشان را از خود دور نمی‌کنند.
وی توسعه برنامه‌های خانواده محور را از عوامل کاهش دهنده مشکلات جامعه هدف سازمان بهزیستی برشمرد و ادامه داد: اگر کمک هزینه‌های اقتصادی معناداری برای این قشر تعریف شود و ان هزینه همتراز با تورم رشد کند خیلی از معلولان به مراکز سپرده نمی‌شوند.
رقیه بابائی- خبرنگار حوزه معلولان