مردم سالاری آنلاين - وقتی کیفیت تدریس را ذبح می‌کنند

در سال 2013 شعار سازمان جهانی یونسکو به مناسبت 5اکتبر(روز جهانی معلم) فراخوانی برای آموزگاران بیشتر بود. قصد من از یادآوری این شعار تطبیق آن با شرایط کنونی آموزش و پرورش کشورمان و سونامی کمبود نیروی انسانی در آموزش و پرورش است. همانطور که می‌دانید در یکی دو سال گذشته یکی از مواردی که شاهرگ آموزش و پروش را تحت فشار قرار داده است نبود معلم متناسب با آمار دانش اموزان بوده که نتیجه عینی آن قد علم کردن کلاس‌های درس پر جمعیت و به تناسب آن پایین کشیدن فیتیله کیفیت آموزشی در سال‌های اخیر بوده است. بحرانی که از آن به عنوان سونامی نام برده شده است. اما وجه تمایز سونامی آموزشی ما با سونامی جغرافیایی در این مهم است که این اتفاق در نظام آموزشی ما قابل پیش بینی و پس لرزه‌های آن در سال‌های مشاهده شده بود. در واقع سونامی نیروی انسانی در آموزش و پرورش نتیجه ی لرزش یک باره در زیر پوسته نهفته نظام آموزشی نبود، بلکه در سطحی ترین لایه این نظام و در کف کلاس درس این پس لرزه‌هایش قابل رویت بود. درست آن زمان که در حال تدوین سند تحول آموزش و پرورش بودیم نسبت به تامین رکن اصلی و اجرایی این سند بی تفاوت بودیم و فقط در چند راهکار به کلی گویی در باره بهینه سازی نظام پرداخت، ایجاد ساز و کارهای قانونی برای افزایش انگیزه معلمان پرداختیم.
اما امسال در ترجمه ای که از شعار روز جهانی معلم (2018) شده است می‌خوانیم که «برخورداری از حق آموزش به معنای حق برخورداری از معلمی شایسته و داری صلاحیت است.» شاید بدیهی ترین حقی که باید ازهر نظام آموزشی مطالبه کرد تامین نیروی انسانی کاربلد و توانمند برای به حرکت در آوردن موتور توسعه عمومی آن کشور است . این شعار یک گام جلوتر رفته است و تامین معلم با شرایط عمومی را بر نمیتابد و از کمیّت در سال 2013 به سوی کیفیت در سال 2018 جهشی قابل قبول داشته است. اما کاش دنیا را میتوانستیم با این شعارها بچرخانیم. اینجا به وقت ایران طرحی جدید دوباره کیفیت را ذبح کرد و گوشت قربانی آن را به بهانه افزایش بندی از فیش حقوقی تقدیم به معلمان کرد.
شاهکار اجرای طرح «معلم تمام وقت» همزمان با روز جهانی روز معلم نقض آشکاری از همسویی آموزش و پرورش ما با آموزش جهانی است. حق داشتن آموزش مستلزم برخورداری از معلمی واجد شرایط است. زمانی که معلم به دلیل خالی بودن کلاس‌ها و شرایط نامناسب معیشتی به اجبار خود را معلمی تمام وقت کند هر چقدر هم علاقمند باشد از قافله به روز شدن در عرصه آموزش دور خواهد ماند. معلم تمام وقت اگر قرار باشد تمام ساعت خود را در کلاس درس سپری کند دیگر زمانی برای پژوهش و کسب مهارت‌های متناسب با آموزش‌های جدید را نخواهد داشت. زیبایی طرح معلم تمام وقت زمانی است که او زمان کافی برای مطالعه و فرصتی مناسب برای اجرای آنچه فراگرفته است داشته باشد. ساعت اضافه حضور معلم در مدرسه باید کمکی به بهینه سازی آموزشی کند. نه اینکه حضور تمام وقتش مشکلات کمی آموزش را از بین ببرد و شیب عدم کیفیت آموزشی را بیشتر از قبل کند.
باید خطاب به سیاست گزاران آموزش و پرورش گفت با اجرای این طرح دستانتان تا آرنج به قربانی کردن آموزش با کیفیت آلوده است.