مردم سالاری آنلاين - دلیل افزایش قیمت ارز چیست؟

قیمت دلار امروز (دوشنبه) بار دیگر آستانه 4000 تومانی را پشت سر گذاشت تا یک‌بار دیگر تشویش و نگرانی بر بازار ارز کشور سایه بیندازد. سال گذشته نیز بازار ارز با تکانه مشابهی روبرو بود اما به نظر می‌رسد جهش دلار در روزهای اخیر بیشتر منشأ سیاسی داشته باشد تا اقتصادی!
به گزارش مردم‌سالاری آنلاین، روز گذشته (یک‌شنبه) قیمت دلار برای ساعاتی به بالاتر از 4 هزار تومان صعود کرد اما خیلی زود دوباره به کانال 3900 تومانی عقب‌نشینی کرد. اما مجدداً امروز قیمت دلار افزایش یافت و با عبور از مرز 4 هزار تومانی، ریال کاهش ارزش بیشتری را تجربه کرد.
مسئولین بانک مرکزی سال گذشته تا پیش از شروع زمستان از تک نرخی کردن ارز و حرکت به سمت آزادسازی نرخ ارز در بازار صحبت می‌کردند. با این حال، افزایش قیمت ارز در دی‌ماه سال گذشته باعث شد تا پرونده تک نرخی کردن ارز در سال 95، مثل اکثر سالیان گذشته، بایگانی شود. سال گذشته حتی نرخ دلار به 4200 تومان هم رسید و بانک مرکزی نهایتاً با مداخلات خود شرایط را برای کاهش نرخ ارز فراهم ساخت.
امسال نیز بانک مرکزی مجدداً پرونده بسته تک‌نرخی کردن ارز را باز کرد و حتی گام‌هایی در این رابطه برداشت. مهم‌ترین گام عملی برداشته شده توسط بانک مرکزی، متوقف ساختن فروش ارز مسافرتی بود که این زمزمه را بر سر زبان‌ها جاری ساخت که دولت خود را برای تک‌نرخی کردن ارز آماده می‌کند.
جهش قیمت ارز در هفته‌های گذشته، اگر دیرپا باشد و چند هفته‌ای مهمان بازار ارز باشد، احتمالاً باز هم برنامه تک‌نرخی کردن ارز متوقف خواهد شد. بنابراین، در اولین گام، احتمالاً افزایش قیمت ارز باعث خواهد شد تا دولت موانع بیشتری در مقابل سیاست تک‌نرخی کردن ارز ببینید. دولت‌های مختلف بارها تاکنون حرکت به سمت ارز تک نرخی را آغاز کرده‌اند اما هر بار این سیاست با شکست مواجه شده است. رادیکال‌ترین شیوه تک‌نرخی کردن ارز در اوایل دهه 70 شمسی و در دولت هاشمی رفسنجانی صورت گرفت که جهش شدید قیمت ارز و در پی آن تورم بسیار بالا را به همراه داشت.
اما دلیل افزایش نرخ ارز در این روزها چیست؟ برخی بر این عقیده‌اند که علت اصلی افزایش نرخ ارز، کاهش سود بانکی است که باعث شد تا بخشی از سپرده‌گذاران، سرمایه‌های خود را از بانک‌ها خارج کرده و به سمت بازار ارز سوق دهند. از این منظر، بخشی از سپرده‌گذاران به این فکر افتاده‌اند که برای کسب سود بالاتر و سرمایه‌گذاری در یک بازار مطمئن‌تر، بازار ارز را انتخاب کنند. این امر باعث شده‌ تا بازار ارز یک بار دیگر به جولان‌گاه سفته‌بازی تبدیل شود و این موضوع قیمت ارز را بالا برده است.
با این حال، به نظر نمی‌رسد که چنین توضیحی صحیح باشد. چرا که همزمان با افزایش نرخ ارز شاهد سقوط بازار بورس نیز بوده‌ایم. اگر قرار بود، سپرده‌گذاران پول‌های خود را از بانک‌ها به جای دیگری منتقل کنند، اولین و بهترین گزینه برای آن‌ها بازار بورس می‌بود و ما باید شاهد رونق قابل توجه بازار بورس می‌بودیم. اما شاخص کل بورس، روز یک‌شنبه همزمان با افزایش نرخ دلار، کاهش 500 واحدی را تجربه کرد که این امر در 4 ماه گذشته بی‌سابقه بوده است. علی‌رغم کاهش 500 واحدی شاخص بورس در روز یک‌شنبه، امروز شاخص کل بورس تنها 46 واحد رشد داشت تا مشخص شود که بورس و بازار سرمایه نیز روزهای خوبی را سپری نمی‌کنند.
بنابراین، بعید است کاهش نرخ سود بانکی، علت افزایش قیمت ارز باشد. دلیل عمده افزایش قیمت ارز احتمالاً بالا رفتن ریسک‌های سیاسی به دلیل تهدیدات دولت آمریکا است. رسانه‌های خارجی خبر داده‌اند که دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا، در پایان هفته اعلام خواهد کرد که توافق هسته‌ای برخلاف امنیت ملی آمریکا است و این به معنای آن است که دولت آمریکا، آینده برجام را با یک عدم قطعیت بزرگ مواجه ساخته است.
در صورتی که ترامپ برجام را در روزهای آینده تأیید نکند، کنگره آمریکا باید در مورد اعمال مجدد تحریم‌های تعلیق شده تصمیم گیری کند. احتمال این که دولت و کنگره آمریکا یک‌بار دیگر به سمت تحریم یک‌جانبه ایران حرکت کنند افزایش یافته و این امر التهاب در بازار ارز را در پی داشته است. وضعیت عرضه ارز به بازار ایران در ماه‌های گذشته تغییری نکرده و حتی قیمت نفت نیز سیر صعودی داشته است. در واقع، درآمدهای ارزی کشور در ماه‌های گذشته، نه تنها کمتر نشده بلکه افزایش جزئی را هم تجربه کرده است. بنابراین، از حیث اقتصادی دلیلی برای التهاب در بازار ارز وجود ندارد و احتمالاً تنها دلیل افزایش ارز، عدم قطعیت‌های ایجادشده پیرامون برجام باشد.