در آستانه هفته محیط زیست قرار داریم. این هفته برای افزایش مشارکت مردم و همچنین یادآوری برای حفاظت از محیط زیست به سیاستمداران، با این عنوان انتخاب شده است. هفته ای که به منظور یادآوری اهمیت زیستبوم و دنیای جاندارِ آن در تقویم نامگذاری شده است، دنیایی که به دلیل زیاده روی در مکاشفه و بهره برداری از آن مستعد انقراضی دیگر است، انقراضی که می تواند به صورت یک سیستم دفاعی نیرومند انسان را مانند یک مهاجم اضافه از خود براند. در حالیکه غول صنعت و تکنولوژی از انسان و محیط زیست آشنازدایی کرده است، رسالت هفته محیط زیست آشتی دادن و به تفکر وادار کردن مسئولانه ی انسان با محیط زیست است.
امسال در آستانه شروع هفته محیط زیست، آمریکا به عنوان بزرگترین تولید کننده دی اکسید کربن (آلاینده ای که آینده ی زمین را به سمت نابودی می برد) از توافقنامه ی پاریس خارج شد. توافقنامه پاریس به منظور حل مسایل مرتبط با تعدیل، تامین بودجه و سازگاری با بحران انتشار گازهای گلخانه ای میان 194 کشور جهان انجام گرفت. اکنون آمریکا، در این شرایطی که جهان خود را برای مقابله با تغییرات اقلیمی آماده می کند به دلیل سیاست سلیقه ای و نه خردمندانه ای که برای محیط زیست اتخاذ شده از این پیمان بسیار مهم خارج شده است.
این طرز تفکر دولتمردان آمریکا بسیار شبیه به انسانهایی است که برای تامین نیازهای اولیه فیزیولوژیک انسانی خود درمانده اند و به مسایلی مانند محیط زیست توجهی ندارند و آن را جزء موارد غیر ضروری برای کشور و جامعه می دانند. نگاه های اقتصادی و کاسبکارانه دولت آمریکا، نگرش های مثبت نسبت به محیط زیست و حفاظت از منابع طبیعی را از بین می برد. در دنیای امروزی جهان به این رشد عقلی و فرهنگی رسیده است که حتی با وجود فقر نباید محیط زیست را که منبع تامین کننده همان نیازهای نخستین انسان است فراموش کرد و باید به فکر جبران خرابکاری های انسان عصر نو بود. وجه تشابه بزرگی میان دیدگاه دولتمردان کنونی آمریکا با تفکر صرفا صنعتی در دهه های گذشته نسبت به شرایط محیط زیست وجود دارد، تفکری که منجر به تمسخر فعالان محیط زیست می شد و به آنها نسبت هایی همچون بی غم و غصه می دادند. دیدگاهی که هم اکنون برای خیلی از جوامع (حتی جوامع در حال توسعه) دیدگاه خنده دار و قدیمی باشد. هسته مرکزی چنین دیدگاهی نشات گرفته از بی اطلاعی از تعامل بین انسان و اکوسیستم ، خودخواهی و فرد محور بودن دولت است.
جهان هنوز از بند تفکر خودخواهانه نسبت به محیط زیست رهایی نیافته و این در حالی است که برخلاف شرایط کنونی آمریکا، در برخی از کشورها، موج سواری بر محیط زیست انجام می شود. سواری بر معضلات محیط زیست به نفع بقای سیاستمداران بدون دلسوزی واقعی، انسجام و پیوستگی قدرت محیط زیست را نابود خواهد کرد.
در ادامه این یادداشت نیم نگاهی خواهیم کرد به ردپاهای انسان در زمینه های گوناگون در خصوص بی توجهی به محیط زیست .
1- به گزارش فائو (سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد)، جنگلها با تغییر کاربری گسترده ای که توسط انسان ایجاد شده در حال نابودی هستند. این آسیب های بلند مدت و کوتاه مدت باعث بوجود آمدن تغییر اقلیم در مقیاس محلی شده است. تغییر اقلیم به صورت نقطه ای می تواند تبدیل به یک شبکه متصل به هم مبدل به نیروی عظیم برای تغییرات اقلیمی کلی جهان بشود.
2- همچنین ناپدید شدن و انقراض گونه های زیستی مختلف، فاجعه ای است که زنجیره حیات را دچار شکستگی می کند و این شکستگی های متعدد، در نهایت به از هم گسیختگی کل زنجیره می انجامد؛ تا آنجا که انقراض هرگونه منجر به گرسنگی گونه دیگر خواهد شد و منهای مرگ (به دلیل گرسنگی) زیستبوم از امتیازهای خاص آن گونه محروم می ماند (مانند کمک به تولید مثل گونه های دیگر) .
3- دی اکسید کربن اصلی ترین محصول خطرناک زندگی مدرن انسان، چرخه ی زیستی اقیانوس ها را دچار تغییرات اساسی و بنیادین کرده است. اقیانوس ها با 71 درصد از سهمی که از کل سطح کره زمین دارا هستند به عنوان قدرتمندترین و تاثیرگذارترین عامل تغییرات جوی و بارندگی ها به حساب می آیند. تغییرات دما در سطح اقیانوس ها به دلیل وجود اثر گلخانه ای که خارج از کنترل رو به افزایش است می تواند منجر به تغییرات اقلیمی گسترده در سایر نقاط کره زمین بشود (جریانات عمده آبی که در کل کره زمین در حال گردشند تعیین کننده غالب برای نوع آب و هوای مناطق مختلف زمین هستند) .
4- امواج وحشتناک تروریسم انسانهای زیادی را در سالهای اخیر جابجا کرده است و کشورهای میزبان با کمبود منابع طبیعی برای روبرو هستند. تروریسم به طورغیرقابل توجیهی، حاضر به مذاکره با هیچ کشوری در خصوص محیط زیست نیست و همین امر باعث خشکسالی و انواع بلایای طبیعی در کشورهای اطراف می شود. قطعا کشورهای درگیرِ جنگ داخلی نیز به مسایل زیست محیطی خود بی توجهند.
مطالبه گری انسان از کره زمین بیش از آنچه که در توان زمین است روندی افراطی در پیش گرفته ولی در این افراطی گری انسان بازنده خواهد بود. از بین رفتن تنوع زیستی و خودسرانه رفتار کردن انسان، زمین را در شتاب بخشیدن برای رسیدن به انقراض ششم خود یاری می دهد انقراضی که قطعا گونه ی انسان نیز از این نابودی مصون نخواهد بود.