فصل سوم: شرایط اختصاصی داوطلبان ریاست‌جمهوری
ب- ایرانی الاصل، تابع ایران، مدیر و مدبر
اصل یکصد و پانزدهم قانون اساسی و ماده سی و پنجم قانون انتخابات ریاست‌جمهوری علاوه بر این که تصریح می‌کند رئیس‌‌جمهور باید از میان رجال مذهبی و سیاسی برگزیده شود عناوین دیگری از ویژگی‌ها و شرایط اختصاصی داوطلبان ریاست‌جمهوری را نیز بیان می‌کند که نکاتی را در زمینه شرایط «ایرانی الاصل»، «تابع ایران»، «مدیر» و «مدبر» یادآور می‌شویم.
1- همانگونه که در زمینه مفهوم «رجال مذهبی و سیاسی» گفته شد نباید صرفا معنای لغوی «رجال» یعنی جنسیت داوطلبان را مدنظر داشت بلکه «رجال» به معنای اشخاص سرشناس و برجسته است که شامل زنان نیز می‌شود در مفهوم «ایرانی الاصل» نیز نباید صرفا به معنای لغوی آن یعنی کسی که از پدر و مادر ایرانی متولید شده باشد بسنده کرد بلکه مفهوم عام آن این است که هنگام تولد تابعیت او اکتسابی نبوده و دارای تابعیت اصلی باشد. به عبارت دیگر ایرانی الاصل شامل کسانی می‌شود که علاوه بر اصل و نسب و ریشه ایرانی حتما هنگام تولد دارای تابعیت اصلی ایرانی باشند. به هر حال در این زمینه همانگونه که در اولین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری اختلاف‌نظرهایی مطرح شد باید به صورت شفاف شاخص‌های دقیق مفهوم «ایرانی الاصل» را قانونا تبیین کرد.
2- هر چند در مفهوم «تابعیت» نیز عد‌ه‌ای بر این باورند با وجود شرط «ایرانی الاصل» آوردن شرط «تابع ایران» ضرورتی ندارد؛ اما باید توجه داشت که اگر معنای «تابعیت» همان رابطه سیاسی حقوقی و معنوی یک شخص با یک دولت معین است باید چنین رابطه‌ای را داوطلبان در زمان ثبت‌نام برای انتخابات حفظ کرده باشند چون ممکن است یک شخص «ایرانی‌الاصل» به هر دلیل تابعیت ایرانی خود را از دست داده باشد در چنین وضعیتی قطعا فرد مذکور نمی‌تواند نامزد ریاست‌جمهوری شود. زیرا اساسا داوطلب ریاست‌جمهوری شرط «تابعیت ایران» را به این دلیل باید دارا باشد که بین رئیس‌جمهور و کشور تحت مدیریت او برای انجام وظایف سنگین خویش، نوعی پیوند همه جانبه سیاسی، حقوقی و معنوی برقرار شود.
3- ناگفته پیداست داوطلبان ریاست جمهوری نباید دارای «تابعیت مضاعف» باشند. زیرا به همان دلایل پیش گفته، شخصی که علاوه بر «تابعیت ایران» تابع کشور دیگری هم باشد نمی‌توان صد در صد پذیرفت که فرد مذکور تمام تعلقات خویش را در راستای منافع ایران به کار گرفته و هرگز منافع آن کشور را بر منافع ایران ترجیح نخواهد داد.
نگارنده بر این باور است که هرچند نباید مانع ایرانیان برای پذیرش «تابعیت مضاعف» شد ولی اعتقاد راسخ دارد که حتما باید مانع افراد «دو تابعیتی» برای پذیرش مسوولیت رده‌های مختلف حکومت و دولت ایران گردید. چه رسد به مسوولیت خطیر ریاست جمهوری!
4- در مبحث ویژگی‌های مشترک داوطلبان انتخابات بر ضرورت مدیریت قوی نامزدهای ریاست جمهوری تاکید نموده و گفتیم اداره امور پیچیده کشور و تسلط کافی بر مسائل داخلی و بین‌المللی مستلزم مدیریت بسیار کارآمد است. زیرا عالی‌ترین مقام رسمی کشور پس از رهبری باید قدرت و توانایی لازم چه از لحاظ علمی و چه از لحاظ جسمی برای مدیریت و تدبیر امور و پاسخگویی به نیازها و مطالبات مردم را داشته باشد.
خداوند سبحان در آیه کریمه 247 سوره بقره از قول پیامبر بنی‌اسراییل در اعتراض عده‌ای به حکومت طالوت مبنی بر اینکه ایشان فرد ثروتمندی نیست و ما برای تصدی قدرت سزاوارتریم! می‌فرماید: «ان الله اصطفاه علیکم و زاده بسطه فی العلم و الجسم» (همانا خداوند او را برای شما برگزید و به او توانایی علمی و جسمی عنایت فرمود) هر چند برخورداری از سوابق کار مدیریتی یکی از شاخص‌های مهم شرط «مدیریت» و همچنین شرط «تدبیر» می‌باشد؛ اما واضح است که تدبیر و مدیریت صرفا منحصر به دستگاه‌های حکومتی و نهادهای حاکمیتی و دوائر دولتی نمی‌باشد. بلکه اداره موسسات عمومی همچون مراکز علمی، آموزشی، خدماتی، پژوهشی، فرهنگی، اجتماعی و... و یا موسسات خصوصی همچون اتحادیه‌های صنفی و یا بنگاه‌های اقتصادی، مالی و... و یا موسسات سیاسی همچون احزاب، NGOها و تشکل‌های مختلف را نیز شامل می‌شود.
5- بدون شک چه در امر «مدیریت» و چه در موضوع «تدبیر» بحث توانایی و قدرت اداره کشور را نباید صرفا به جنبه «سلامت جسمی» محدود کرد؛ بلکه «سلامت عقلی، روحی و روانی» بویژه در موضوع «تدبیر» اهمیت شایان توجهی دارد. راستی چه اشکالی دارد که داوطلبان ریاست جمهوری که می‌خواهند مسوول اجرای قانون اساسی باشند و حداقل برای یک دوره چهارساله مسوولیت خطیر ریاست جمهوری و ریاست شورای عالی امنیت ملی و زمام امور حساس و سرنوشت یک کشور و در یک کلمه بالاترین مسوولیت اجرایی پس از رهبری را عهده‌دار گردند برای عبور از انواع فیلترهای نظارتی و اجرایی حتما علاوه بر تست‌های مختلف «جسمی» به نوعی ملزم گردند تا از فیلتر آزمایش «سلامت عقل و روح و روان» نیز عبور کرده و حتی درصد روان‌پریشی و میزان اختلالات روحی و احتمال بروز برخی بیماری‌های مزمن روانی را به مردم اعلام نمایند. تا آحاد ملت برترین گزینش‌ها را داشته و سالم‌ترین و عاقل‌ترین داوطلبان را برای مسوولیت خطیر ریاست جمهوری برگزینند.