از وقتی که دونالد ترامپ به عنوان رییس جمهور جدید آمریکا معرفی شده است، برخی در داخل ایران که تمایل زیادی به بازگشت تحریمها دارند تا نشان دهند برجام هیچ تاثیری نداشته، مواضع ترامپ را به طور گسترده ای پوشش می دهند و به تبلیغ آن می پردازند؛ مواضعی که شاه بیت مشترک آن، تجدیدنظر در برجام توسط آمریکا است. البته ترامپ که در تبلیغات انتخاباتی آمریکا مواضع بسیار تندی را مطرح می کرد و در مورد ایران نیز از لفظ پاره کردن برجام استفاده کرده بود – شاید به این دلیل که تصور نمی کرد به عنوان رییس جمهور آمریکا انتخاب شود – اکنون در حال تعدیل مواضع خود است و به عنوان نمونه، به جای پاره کردن برجام، از تجدید نظر در برجام سخن می گوید. برخی نیز در داخل ایران این مواضع ترامپ را با ذوق زدگی دنبال کنند تا نشان دهند توافق هسته ای فایده ای نداشته است. اما آیا واقعا، سخن ترامپ اهمیت دارد و آیا او می تواند در برجام تجدید نظر کند؟
پاسخ به این پرسش را پیش از مقامات رسمی ایران، موگرینی مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا داده است. او به صراحت اعلام کرده که برجام یک توافق دوطرفه نیست، بلکه توافقی چند جانبه است که نمی توان آن را توسط یکی از طرفیت توافق لغو کرد. از سوی دیگر نکته ای که کمتر مورد توجه قرار گرفته این است که تحریمهای ضد ایرانی بر اساس قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل وضع شده و پس از توافق هسته ای، این تحریمها با قطعنامه دیگری در شورای امنیت سازمان ملل لغو شده است. به همین دلیل بازگرداندن تحریمها، به خواست ترامپ نیست بلکه صرفا در صورت توافق تمامی کشورهای طرف توافق هسته ای با ایران و در صورت طرح در شورای امنیت سازمان ملل تحریمها باز می گردد که با توجه به موضع مخالف اروپا با ترامپ، این سناریو باطل است.
به همین دلیل، اینکه تصور کنیم ترامپ می تواند در برجام تجدیدنظر کند، تصوری اشتباه و حاصل داده های غلطی است که برخی تمایل دارند آن را باور کنند.
در بدبینانه ترین حالت ممکن، دونالد ترامپ صرفا می تواند در مسیر لغو تحریمهای هسته ای که آمریکا وضع کرده بود و دولت فعلی آمریکا آنها را لغو کرده بود، مانع تراشی کند که این امر نیز از این منظر که موجب تخریب برجام می شود، با نظر مساعد طرفهای دیگر توافق هسته ای مواجه نخواهد شد و ترامپ در این مسیر موفق نمی شود.
در حالتی کلی، اگر اندکی به عقب برگردیم، به یاد می آوریم که قبل از تصویب تحریمهای ضد ایرانی در شورای امنیت سازمان ملل، صرفا تحریمهای آمریکا علیه ایران اعمال می شد و در زمان دولت اصلاحات، ایران با کشورهای اروپایی مبادلات مالی و اقتصادی داشت و اینکه صرفا آمریکا تحریمهایی بر ضد ایران اعمال کند، تاثیری که تحریمهای شورای امنیت داشت نمی تواند داشته باشد. اما این هم یک نگرش بدبینانه است. ترامپ نمی تواند در برجام تجدید نظر کند چرا که برجام توافقی چند جانبه است و از آنجا که ایران به تعهدات خود پایبند بوده، اروپا نیز تمایلی به تجدیدنظر در برجام ندارد بویژه اکنون که اروپا در قبال ترامپ هم موضعی منفی دارد.