برخلاف گمانها وگمانه زنی های برخی که مطالعات کمتری درمورد اصل ضرورت رعایت حقوق زن را دراسلام دارند ، میتوان به یقین ادعا کرد که اسلام دربیش از چهارده قرن قبل پایه گذار حقوق قانونی زن بود ه و با دادن منزلت ومنقبت به آنان نگاه جوامع آنروزی را به زن با معرفی آنان به عنوان مادرانی که بهشت زیر پای آنان است ومرد ، ازدامان زن به معراج میرود وده ها وصدها توصیه وتاکیدات پیامبر گرامی اسلام وائمه معصومین علیهم السلام درباره این مهم ، مارا برآن داشته است که برابری حقوق آنان بامردان را با رعایت قدرت وتوان جسمی شان همواره مطمح نظر قرار دهیم واز برخی جهات برای آنان اولویت نیز قائل شویم وچهارچوب قرآن واحکام اسلامی را مد نظر داشته باشیم . نمایندگان قانون پرداز ما در فضای توقع آفرین جمهوری اسلامی ، هموار ه اهتمامشان براین بوده که در ارائه طرحهای قانونی ودفاع ازآنها رعایت این چهارچوب درتمام زمینه ها ازجمله حقوق حقه زنان را بنمایند . لکن چهارچوب کلی قوانین اسلام به حدی وسیع است که میتوان تنگناها وخلاءهای قانونی جاری را در یافت واز طریق ارائه طرحهایی مناسب حتی ازرهگذر کسب نطر از علمای اعلام پیگیر رفع چالشها وخلاء های قانونی بود . که درواقع انتظار جامعه از نمایندگانشان درمجلس شورای اسلامی تنها رعایت نظر به وضع موجود نیست بلکه یافتن خلاء های قانونی وارائه طرحهای قانونی در آن چهارچوب پرعنایت وپیگیری جهت تصویب وابلاغ آنهاست نه خدای ناکرده نه بیشتر نظارت برای تمشیت امور وارائه طرحهایی جهت تسهیل درجرای قوانین قبلی .که البته اینگونه وبه این شدت نبوده است ونمایندگان محترم اکثرا دقت نظر بیشتری داشته اند .
انتظار بیشتری میرود ، نگاه دقیقتری به مشکلات بظاهر ریز ، اما در بطن امر معضل آفرین ازیک سو وازسویی دیگر ، به چگونگی پیشگیری از مشکلات ، آنهم به دلیل تراکم جمعیت انسانی بخصوص در کلان شهرها و هجمه فرهنگهای وارداتی پرداخته شود.
دراین فرصت بر آن شدم ، که به عنوان مثال به دونکته که به نظر من معلم دررابطه با حقوق بخصوص مادران می آید اشاره کنم :
- قانون پرداخت عندالمطالبه دِین مهریه ، که ازجمله فرضهای اسلامی است ودرازدواج ، مرد راموظف میکند ،ضمن دادن نفقه ، سرپرستی وحضانت فرزندان ، نسبت به پرداخت عندالمطالبه مهریه زن درصورت درخواست وی عمل کند .میتوان گفت ، این مهم را همه زنان ومردان پذیرفته اند . درعوض اعتقاددارند ، زن نیز موظف است با رعایت عفاف وحجا ب درخدمت خانواده قراگیرد وبقول قدیمی ها با چادرمشکی به خانه بخت برود وبا کفن سفید ازخانه خارج شود .
میلیونها زن مسلمان با نداریها قناعت کردند ویارایی همسرخودرا آنگونه ندیدند که بتوانند مهریه شان راپرداخت نمایند واصولا ضمن آنکه میدانستند دریافت مهریه حقشان است درصورت استطاعت همسرنیز به خود اجازه نمیدادند ازاین بابت . صفا وصمیمیت خانواده را بهم بزنند وهمسرانشان نیز درطول زمان ثابت کردند که وفادارند .آنچه دارند را ازآن همسر وفرزندان میدانند . لذارسالت انسانی شان را اصل قرار داده بودند ونیازی به طلب ازهمدیگر واستمداد از قانون نداشتند که اکثریت قریب به اتفاقی تا به امرور این چنین بوده و هستند .
لکن این روزها وشاید زودتراز اینها است که مشاهده میشود . که باعنایت به قانون جاری دختران وزنانی به عقد درمی آیند که بعداز چندروز ، چندماه یا دوسالی با بهانه یا بی بهانه طلب مهریه مینمایند . یا قصد جدایی دارند یا ندارند .مدتی که در بیان صیغه عقد ،جاری شده بود ، موقت نبود بلکه مادام العمر ومشروط به حقوق حقه زن ومرد نسبت به همدیگر بوده است یعنی اینکه زنی که عمری با داشتن ونداشتن همسر به تربیت فرزندان پرداخته با کس که با کمترین ناراحتی یابا بهانه گیری قصد سازگاری ندارد دراین مورد . باچنین قانونی متفاوت نیست . باکمال تاسف این اقدام میرود که به نوعی تجارت وبا نیت سوء استفاده دربرخی از خانواده ها تبدیل شود . زنی که حداکثر یک سال بیشتر نتوانسته است وظایف شرعی وقانونی وسازگاری خود را نشان بدهد، چه ناسازگار باشدو طلاق داده شود وچه به اصطلاح خدای ناکرده بنا به هوس ومیل خود طلاق بگیرد ، میتواند با به صلابه کشیدن مرد ازطریق قانون ،حق دریافت تمامی مهریه را داشته باشد .دست قاضی هم دربرابر قانون کوتاه است . آیا گمان نمیرود که با توجه به وضعیت زمان ونحوه برخوردها ی اینچنینی ، دراین رابطه خلاء قانونی وجود دارد و بایستی ّبه گوشه گوشه های چهارچوب پربرکت قوانین اسلام نگاه دقیقتری برای رفع این معضل انداخت ؟البته راهکارهایی به نظر میرسد که ممکن است خارج از چهارچوب نباشد . به عنوان مثال اینکه پرداخت مهریه مبتنی بر سقف زمانی باشد . یعنی زن بتواند در مثلا ظرف دوسال ، دو سی ام آنرا دریافت کند وبعداز سی سال تمامی آن را همانگونه که این قانون بر بازخرید خدمت کارکنان ،حاکم است . بدیهی است درصورت فوت مرد . مهریه ومستمری میتواند کلا ازسهم ارث قابل پرداخت باشد . البته چنین معیار ومیزانی درقالب مثال به عرض میرسد .لذا مردی که با نیت خیر ازدواج دائمی ودر خدمت خانواده بودن ازدواج نموده است ، چرا باید براثر طمع و خودخواهی زنی بدینگونه متضرر شده یاا زهستی ساقط شود ؟ لکن حساب مردی که باهوس وبهانه جویی بی مورد زن را به طلاق میکشاند ازحساب دیگر مردان جداست و دادگاه خانواده است که دراین خصوص باید قضاوت داشته باشد وهر مدت زمانی از ازدواج گذشته است ،حکم به پرداخت تمام مهریه را بدهد .که به نظر میرسد چنین طرحهایی مغایر با قوانین حقوقی اسلام نباشد .بلکه برای جلوگیری از سوء استفاده ها خواهد بود .
- مورد دوم اینکه ، بانویی سی ، چهل یا پنجاه سال یاکم ویا بیشتر با مردی زندگی میکند .با دارونداراو میسازد به تربیت فرزندان می پردازد .به کمک همدیگر اندوخته ای کسب مینمایند این زن براثر سانحه یا مرگ طبیعی از دنیا میرود . زنی با آن مردازدواج میکند . میزان مهریه هم هرچه باشد ، مهم نیست . اگر بعداز عقد ، یک ماه حتی سه سال دیگرمرد فوت شود . علاوه بر یک هشتم اعیان ازارث که طبیعتا حق سرمایه گذاری پنجاه ساله همسر قبلی بوده ،مستمری مادام العمر آن زن هم به این زنی که حداکثر بیش از دوسال با اوزندگی نکرده است ، میرسد .این قانون جاری است . این شاید برای زن فداکاری که به قصد زندگی و پرستاری مردی تا پایان عمر ازدواج میکند وبه تلاش دلسوزانه به تایید فرزندان واقوام میپردازد .البته مشروط به کنارگذاردن مهریه همسرقبلی برای فرزندان یا ورثه قانونی منطقی ودرست باشد . لکن آیا برای زنان حتی جوانتری که به شکار مردان مسن آماده مرگ ، آنهم حقوق بگیر ودارای توان مالی هستند وپس از ازدواج هم هر لحظه درانتظار مرگ آنان هستند چه بسا مرگشان را نیزتسریع میکنند ، منطقی به نظر میرسد ؟درحالی این حق مربوط به همسر قبلی بوده که سالیان سال درخدمت او بوده است . عزیزان قانونگذار باید بیش از پیش نسبت به مشکلات بالقوه وبظاهرریز اجتماعی حساس باشند و طبعا با درایتی که دارند درخواهند یافت که چنین خلاء های قانونی چالش برانگیز ، چنین شکارچیان سوء استفاده گری را هم که دربین زنان وخانواده ها یافت میشوند به ترفندهایی وامیدارد .دراین موردنیز راهکارهایی به نظر میرسد واینکه،به عنوان مثال یک دوره بیست ساله درنظر گرفته شود . برای یک سال زندگی ، یک بیستم حقوق برای دو ، سه تا بیست سال به ترتیب دو سه ونهایتا کل مستمری پرداخت گردد واگر خدماتش مورد تایید نبودوموجب مرگ زودرس او شده بود . وفاقد ورثه قانونی باشند درصد بقیه به نفع عمومی به صندوق دولت واریز شود ، تا مبادا طمعکارانی ازاین طریق به فکر سوء استفاده افتند . لکن بر عکس اگر فرزندان ، آشنایان وشاهدان معتمد وبی غرضی تایید کردند که خدمات چنین زنانی درجهت تندرستی ودوام زندگی همسرانشان بوده و خدمات چشمگیری داشته اند ، به نظر میرسد ، کل پرداخت مبلغ مستمری ماهانه ، منطقی وبرای آنان روا وحلال خواهد بود . البته این معیارو میزان نیز فرضی است ومیتوان معیارهایی مناسبتری درنظر گرفت .
بهر تقدیر قوانین الهام بخش اسلام ، راهگشای هرنو ع مشکلات اجتماعی و پیش گیرنده مشکلات احتمالی است . راهکارهایی را میطلبد که مشکلات پیش رویمان قرار نگیرد . انشااله .