تأملی در تحولات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و نظامی ایران از سال ۱۳۲۰ تا ۱۳۳۲ می‌تواند زوایا و ابعاد گوناگون تاریخ معاصر ایران را روشن‌تر سازد.
درباره‌ حوادث و مسائل سیاسی ایران بعد از شهریور ۲۰- نهضت ملی شدن صنعت نفت، حکومت ملی شادروان دکتر محمد مصدق پیشوای بزرگ ملت ایران و واقعه ۳۰ تیر و پیامدهای آن صاحب‌نظران و آگاهان و حتی آنان که در صحنه حضور داشته‌اند، با کوشش خستگی‌ناپذیر و قابل تقدیس، کتاب‌ها و نشریات زیادی منتشر كرده و اطلاعات، اسناد و مدارک بسیاری جهت آگاهی جامعه بالاخص نسل جوان و ضبط در تاریخ در دسترس همگان قرار داده اند.
سالهای ۱۳۲۰ الی ۳۲ یک دوره مشخص و بسیار مهم در تاریخ معاصر ایران است، هر چند که به هم ریختگی و تا حدودی هرج و مرج در همه شئون سیاسی و اجتماعی آن دوران به چشم می‌خورد و نابسامانی وضع اقتصادی و به خصوص اشغال کشور توسط ارتش‌های بیگانه و پیامدهای آن، همه امور کشور را تحت تاثیر خود قرار داده بود.
در بستر این حرکات نامنظم و آشفتگی‌ها، یک جریان اصیل اجتماعی و تاریخی به تدریج در مسیر اصلی خود پدیدار گردید و برای اولین بار در تاریخ ایران- یک نمونه عملی و واقعی از روش دموکراسی را در قالب حکومت نمونه و ماندگار ارائه داد و مي توان گفت پیدایش این جریان اصیل اجتماعی و تاریخی بعد از سقوط استبداد رضا شاه، در واقع تجدید حیات مشروطیت ایران بود.
بزرگترین رخداد قابل ذکر و توجه در این دوران واقعه ماندگار ۳۰تیر است.
در تیر ماه ۱۳۳۱ بعد از افتتاح دوره ۱۷ مجلس، شادروان دکتر محمد مصدق با اتکا به پیروزی های داخلی و خارجی ( در صحنه ملی و بین المللی ) ضرورت دید که پست وزارت جنگ را نخست وزیر به عهده بگیرد و چون با مخالفت شاه مواجه شد از ادامه خدمت انصراف داد، که با بزرگترین اعتراض و مقاومت در تاریخ مبارزات آزادی خواهی ملت ایران روبرو شد.
بعدازظهر ۳۰ ام تیر آثار تردید و نگرانی در سران ارتش پدید آمد و جهت جلوگیری از ادامه رویارویی و ازهم پاشیدگی ارتش، شاه تصمیم منطقی رهبر بزرگ ملت را پذیرفت و این آغازی بود بر اقدامات بعدی طرفین .......
با توجه به آشنایی خوانندگان در این زمان که دولت تدبیر در پی حماسه ۲۴خرداد مشغول مطالعات لازم جهت برون برد وضعیت اسفبار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی است - ضرورت وجود احزاب و تشکیلات منسجم، پایدار و مقبولی که بتواند برنامه ریزی علمی و اصولی را برای حل و فصل مسائل کلان کشور و حغظ منافع ملی و تقویت جایگاه و منزلت ایرانی ارائه دهد، به شدت احساس می شود.
ناگفته نماند که تاریخ معاصر ایران نشان داد که هر زمان حکومت برای ایجاد تشکیلات سیاسی اقدام کرده یا در زمان قدرت در تاسیس حزب یا ایجاد سازمان های سیاسی ذینفع بوده، چنین سازمان هایی به علت هجوم افراد سودجو، با یک رشد و توسعه ظاهری همراه شده است و بر اثر عدم استقبال افراد معتقد، میهن دوست و با ایمان از اینگونه سازمان ها، این دسته بندی ها برخلاف ظاهر قدرتمند از درون تهی شده و به محض پایان یافتن موقعیت ها و شرایط یا مواجه شدن با مشکل از میان رفته اند، که سرنوشت برخی احزاب کشور در سالهای اخیر قابل اشاره می باشد.
طبیعت کار تشکیلاتی در فعالیت های حزبی و سازمان های سیاسی، علاقه خاص و صرف وقت و کار زیادی را ایجاب می کند.
اختلاف سلیقه نه تنها در امور مهم بلکه در مسائل جزئی و کم اهمیت و اصرار و پافشاری بعضی در پیشبرد نظریات خود در همه قضایا، عدم گذشت و نداشتن انعطاف برخی افراد در تصمیم گیریهای اجتماعی، به خصوص در تضاد شخصیتی افراد همراه با جاه طلبی های نامحدود، عدم تحمل شخصیت و ارزش های دیگران، سازمان های اجتماعی و سیاسی میهن ما را در تاریخ یکصد ساله اخیر تحت تاثیر قرار داده است. این نقاط ضعف در هر جا وجود داشته باشد فعالیت برای ایجاد تشکیلات را با مشکل جدی مواجه می سازد که نمونه های آن را بسیار می توان سراغ گرفت.
این نقیصه های بزرگ اجتماعی از اثرات روش سرکوب حکومت های استبدادی در دوران تاریخ طولانی میهن ما بوده و انوار کوتاهی که از روزنه های باریک در دوران آزادی ایران در یکصد سال اخیر هر چند یکبار تابیدن گرفته و به علت عدم تداوم و پیوستگی آن کافی برای زدودن همه این آثار ناگوار نبوده است.
امید این که تحربیات نسل ها در پهنه تحولات اجتماعی میهن عزیزمان در این زمان حساس و خطیر،آمادگی لازم را برای کار دسته جمعی مستمر و پایدار - آنچنانکه نظر و هدف رئیس جمهور منتخب است - در سازمان های اجتماعی به میزان بیشتری فراهم سازد تا پیشرفت همه جانبه را باعث شود.
در پایان نظر اندیشمندی معاصر را « استاد سریع القلم » جهت عنایت خوانندگان محترم در این رابطه عنوان می نماید :
سیاستمداری و عرصه سیاست گذرگاه عمومی نیست و برای تضمین حضور سیاستمداران حرفه ای باید نظام حزبی را جدی گرفت و ارتباط جامعه با سیاست از حسی و کوتاه مدت به عقلایی درازمدت تقویت شود.
تجربه دو قرن اخیر نشان می دهد که همیشه مسائل و مشکلات در ساختارها حل می شود.