انتخابات عبارت از یک فرایند تصمیم‌گیری رسمی است که طی آن مردم یا بخشی از مردم (کسانی که حق رأی دارند) براي اداره‌ی عمومی خود شخص یا اشخاصی را در مقام رسمی و براي مدت معلوم از طریق رأي و شرکت در انتخابات برمی‌گزینند که از طریق آن اراده‌ی شهروندان در شکل‌گیری نهادهاي سیاسی و تعیین متصدیان اعمال اقتدار سیاسی، دخیل داد می‌شود.
بدون شک، یک‌پایه فهم نظام جمهوری اسلامی ایران، همان جمهوریت نظام است و جمهوریت بدون مردم‌سالاری مفهومی ندارد. این مردم‌سالاری هم بدون انتخابات واقعی قالبی بی‌محتوا است. مشارکت مؤثر در انتخابات ریاست‌جمهوری با آگاه شدن از وضع سیاسی موجود آغاز می‌شود. شهروندان باید در مورد نامزدها، برنامه‌ها و سیاست‌های پیشنهادی آنان با جدیت تفحص کنند. این شامل ارزیابی عملکرد گذشته‌ی نامزدها، مواضع آن‌ها در مورد مسائل کلیدی و امکان‌پذیری وعده‌های آن‌ها می‌شود. رأی‌دهندگان هم‌چنین باید پیامدهای گسترده‌تر انتخاب شدن هریک از این نامزدها را بر اقتصاد، سیاست داخلی، عدالت اجتماعی، روابط خارجی و محیط‌زیست در نظر بگیرند.
چرا شهروندان باید در انتخابات شرکت کنند؟
رأی وسیله‌ای مستقیم است که شهروندان از طریق آن حق حاکمیت خود را اعمال می‌کنند و بر حکومت تأثیر می‌گذارند. این یک راه اساسی برای پاسخ‌گو ساختن مقام‌های منتخب و اطمینان از هم‌سویی سیاست عمومی دولت با نیازها و ترجیحات مردم است. شرکت در انتخابات، هم‌چنین احساس شهروندان را به مالکیت و مسئولیت در قبال روند جمهوریت تقویت می‌کند.
افزون‌بر این، مشارکت بالای رأی‌دهندگان، نه به معنای مشروعیت‌بخشی به نظام سیاسی حاکم، بلکه به معنای حاکمیت و چیرگی مردم است که انگیزه‌ی اصلی انقلاب مردم در سال 57 خورشیدی بوده و تأکید بر شاخص‌های دموکراتیک انقلاب اسلامی داشت. هنگامی که بخش چشم‌گیری از ملت در انتخابات شرکت می‌کنند، فرد یا افراد منتخب دارای اختیارات و قدرت حاکمیت بیش‌تر و نیرومندتری برای حکم‌روایی می‌شوند که این منجر به مدیریت پایدارتر، مؤثرتر و کارامدتر می‌شود.
ویژگی‌های شهروندان متعهد
شهروندان درگیر در یک سیستم حکمرانی خوب، چندین ویژگی کلیدی را نشان می‌دهند. نخست، آن‌ها در مورد چشم‌انداز سیاسی آموزش می‌بینند و آگاه می‌شوند. این یعنی، آن‌ها فعالانه به دنبال اطلاعات جدی هستند، درگیر تفکر انتقادی هستند و تصمیمات منطقی می‌گیرند.
دوم، این شهروندان کنشگر هستند. آن‌ها نه‌تنها رأی می‌دهند، بلکه در اشکال دیگر مشارکت مدنی، مانند مبارزات انتخاباتی، شرکت در نشست‌ها و سخن‌رانی‌ها و همایش‌های سیاسی؛ با فعالیت‌های داوطلبانه، در راستای اهدافی که به آن باور، اعتماد و امید دارند، شرکت می‌کنند.
سوم، آن‌ها به اصول دموکراتیک و خیر عمومی متعهد هستند. آن‌ها درک می‌کنند که مشارکت شان فراتر از منافع شخصی بوده و به رفاه و آینده‌ی ملت و میهن می‌انجامد.
دست‌یابی به زندگی خوب از راه مشارکت در انتخابات
شرکت در انتخابات می‌تواند با حصول اطمینان از این‌که دولت منتخب منافع جمعی بیش‌تری از شهروندان خود را بازتاب می‌دهد. هنگامی رأی‌دهندگان از رهبران و سیاست‌ها شان حمایت می‌کنند که آنان برابری و عدالت اجتماعی، بهبود و گشایش اقتصادی و پایداری زیست‌محیطی را ترویج نموده، امید به عمل به آن وجود داشته باشد. هم‌چنان سیاست آن رهبران در جامعه زندگی مردم را بهبود بخشیده و از کیفیت بالا برخورردار نماید. این مشارکت جمعی برای ساختن جامعه‌ای منسجم و انعطاف‌پذیر که در آن همگان فرصت پیش‌رفت داشته باشند، نیاز بنیادین به شمار می‌رود.
چندین کشور وجود دارند که شهروندان آن‌ها با مشارکت بالا در انتخابات کشور شان توانسته‌اند به گونه‌ی مؤثر بر سیاست‌های کشور خود تأثیر بگذارند. به عبارتی، شهروندان با مشارکت بالای خود، نارضایتی شان را از سیاست‌های گذشته ابراز داشته و نوعی از تغییرات و تعدیل برخی سیاست‌ها را خواستار بوده‌اند؛ در این‌جا چند نمونه آورده شده است:
- ایالات متحده آمریکا: در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۲۰، مشارکت بی‌سابقه‌ای از سوی مردم آمریکا مشاهده شد. این مشارکت بالا، منجر به انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس‌جمهور و نیز تغییرات چشم‌گیری در سیاست‌های داخلی و خارجی ایالات متحده شد. هم‌چنین، مشارکت گسترده در انتخابات میان‌دوره‌ای ۲۰۱۸، تأثیر به‌سزایی در توازن قدرت در کنگره داشت.
بریتانیا: در همه‌پرسی سال ۲۰۱۶، درباره‌ی خروج بریتانیا از اتحادیه‌ی اروپا (Brexit)، مشارکت بالای مردم به تصمیم تاریخی خروج از اتحادیه‌ی اروپا منجر شد. این تصمیم تأثیرات گسترده‌ای بر سیاست‌های اقتصادی، تجاری، و مهاجرتی بریتانیا داشت.
هند: انتخابات عمومی سال ۲۰۱۴ در هند، با مشارکت بالای مردم همراه بود که منجر به پیروزی حزب بهاراتیا جاناتا (BJP) به رهبری نارندرا مودی شد. این انتخابات باعث تغییرات عمده‌ای در سیاست‌های اقتصادی و توسعه‌ای هند گردید.
اندونزی: در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۲۰۱۴، مشارکت بالا منجر به انتخاب جوکو ویدودو به عنوان رئیس‌جمهور شد. این انتخاب باعث شد تا سیاست‌های جدیدی در زمینه‌ی مبارزه با فساد و توسعه‌ی زیرساخت‌ها در اندونزی اجرا شود.
تونس: پس از انقلاب تونس در سال ۲۰۱۱، مردم با مشارکت بالا در انتخابات به ایجاد یک نظام دموکراتیک جدید کمک کردند. این مشارکت منجر به تدوین یک قانون اساسی جدید و برگزاری انتخابات آزاد و عادلانه شد که تأثیرات مهمی بر سیاست‌های داخلی و خارجی تونس داشت.
۴. آفریقای جنوبی: در انتخابات سال ۱۹۹۴، نخستین انتخابات دموکراتیک پس از پایان آپارتاید، مشارکت بالا و تاریخی مردم آفریقای جنوبی منجر به انتخاب نلسون ماندلا به عنوان رئیس‌جمهور شد. این انتخابات، نقطه‌ی عطفی در تاریخ این کشور بود که تغییرات گسترده‌ای در سیاست‌های اجتماعی و اقتصادی به همراه داشت.
این نمونه‌ها نشان می‌دهند که مشارکت فعال و گسترده‌ی مردم در انتخابات می‌تواند به تغییرات برجسته‌ای در سیاست‌های کشور منجر شود و نشان‌دهنده‌ی قدرت و اهمیت مردم‌سالاری و حق رأی است.
در پایان باید گفت، در نظام حکمرانی خوب، مشارکت شهروندان آگاه، و متعهد در انتخابات ریاست‌جمهوری امری حیاتی است. این امر سلامت و مشروعیت فرآیند دموکراتیک و جمهوریت را تضمین می‌کند، بر سیاست‌های عمومی تأثیر می‌گذارد و به رفاه کلی جامعه کمک می‌کند. با شرکت در انتخابات، شهروندان نه‌تنها از ارزش‌های دموکراتیک حمایت می‌کنند، بلکه به گونه‌ی فعالانه آینده را شکل می‌دهند که با آرمان‌های مشترک آن‌ها برای زندگی خوب هم‌سو باشد.
با آرزوی ایران سربلند و باعزت!