ادوارد اسنودن، کارمند سابق سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا که اسنادی زیادی را در رابطه با فعالیتهای اطلاعاتی آمریکا افشا کرده است، در مصاحبهای با اشپیگل گفته بود این بدافزار (استاکس نت) با همکاری مشترک آژانس امنیت ملی ایالات متحده آمریکا و اسرائیل ساخته شده است.
کارشناسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی اما در آن زمان گزارش دادند شمار قابل اعتنایی از سانتریفیوژهای تاسیسات نطنز آلوده و معیوب شده و در نتیجه غنیسازی اورانیوم را با اختلال مواجه کرده است. گمان میرفت این ویروس نخستینبار، دستی وارد سیستمهای کامپیوتری ایران شده باشد. چند ماه بعد از کشف استاکسنت یک وبسایت اسرائیلی گفت که ایران ممکن است چندین کارگر نطنز را دستگیر و اعدام کرده باشد با این گمان که به آلوده کردن دستگاهها به استاکس نت کمک کرده باشند.
مسئولان کشور بعدها اعلام کردند این ویروس در نهایت نتوانست ضربه سهمگینی به ساختارهای اتمی ایران وارد کند. اما گزارشها تایید مییکرد که دستکم سی هزار کامپیوتر و هزار سانتریفیوژ آلوده شدند. با این حال پیچیدگی و گستردگی این حمله به حدی بود که زنگ خطر را برای مقامات ایرانی به صدا در آورد و بنابر گزارشها، ایران سرمایهگذاری زیادی در زمینه حملات سایبری کرد.
با توجه به توضیحات فوق، مصوبات شورای عالی فضای مجازی درخصوص شبکه ملی اطلاعات، بر لزوم ایجاد شبکهای امن تاکید دارد. به طوری که در الزامات مربوط به ایجاد این شبکه، بر تحقق شبکهای کاملاً مستقل و حفاظت شده نسبت به دیگر شبکهها (از جمله اینترنت) با قابلیت عرضه انواع خدمات امن، اعم از رمزنگاری و امضای دیجیتالی به تمامی کاربران و نیز شبکهای با قابلیت برقراری ارتباطات امن و پایدار میان دستگاهها و مراکز حیاتی کشور، تاکید شده است.
در اصول حاکم بر شبکه ملی اطلاعات نیز موضوع سالمسازی و امنیت مورد توجه قرار گرفته است و حتی در حوزه خدمات این شبکه نیز خدمات سالمسازی و امنیت مورد نیاز زیرساخت فضای مجازی کشور و پشتیبانی از سالمسازی و امنیت لایههای بالایی خدمات کاربردی و محتوا که شامل خدمات زیرساخت سالم سازی و امنیت و خدمات مدیریت و عملیات امنیت میشود، الزام شده است.
با وجود تعاریف مشخصی که برای امنیت سایبری در شبکه ملی اطلاعات تکلیف شده است و با وجود مبلغ ۱۹ هزار میلیارد تومان که گفته میشود برای زیرساختهای این شبکه هزینه شده است، اما وضعیت مقابله با تهدیدات سایبری، حفاظت از اطلاعات و مدیریت مخاطرات و صیانت از حریم خصوصی افراد هنوز تضمین نیست.
برای مثال نشت اطلاعات و افشای پایگاه اطلاعات هویتی کاربران بسیاری از سازمانها، اپراتورها، شرکتهای دولتی و خصوصی در فضای مجازی طی ماههای اخیر از موضوعات خبرساز بوده و به دلیل نبود قوانین مشخص و راهکارهای امنیتی، بسیاری از این اطلاعات در فضای مجازی خرید و فروش میشوند.
کارشناسان معتقدند که نبود نظام حاکمیت سایبری در کشور، اتفاقاتی از نوع نشت اطلاعات و سرقت دادهها را رقم میزند. البته برخی نیز معتقدند که تهدیدات سایبری در حد و اندازههای مختلف از جمله به نشت پایگاههای اطلاعاتی، سرقت داده و یا تهدیداتی از نوع نفوذ به حریم خصوصی افراد در فضای مجازی در همه جای دنیا اتفاق میافتد و تنها مختص ایران نیست، اما با این وجود گزارشها نشان میدهد که جایگاه جهانی ایران در این حوزه قابل دفاع نیست.
براساس گزارشی که مرکز پژوهشهای مجلس منتشر کرده است، وضعیت ایران در مقایسه با سایر کشورهای جهان در زمینه حفظ حریم خصوصی کاربران در فضای مجازی، «بسیار ضعیف» ارزیابی شده است.
در این راستا این سوال مطرح میشود که آیا ضعف ساختارهای امنیتی کشور در فضای سایبری به ضعف زیرساختهای شبکه ملی اطلاعات باز میگردد؟ و چرا با وجود اینکه مسئولان بر تحقق ۸۰ درصدی شبکه ملی اطلاعات تاکید دارند، این تکلیف شبکه ملی اطلاعات به درستی کارساز نیست. سوال دیگر این است که مصوبه شورای عالی فضای مجازی در خصوص امنیت و حریم خصوصی چطور اجرایی شده است و سالمسازی و امنیت به عنوان اصول حاکم بر طراحی شبکه ملی اطلاعات در چه وضعیتی قرار دارد؟ این سوال نیز مطرح میشود که با وجود کارآمد بودن شبکه ملی اطلاعات، مشکل نشت اطلاعات از کجا است و مسئولیت افشای اطلاعات پایگاههای داده را چه نهادی برعهده میگیرد.
جمهوری اسلامی ایران، بهعنوان کشوری با موقعیت راهبردی، در دنیای معاصر همواره در معرض انبوهی از تهدیدات در سطوح فروملی، ملی و فراملی است. آنچه بیش از هر چیز دیگر برای تأمین امنیت ملی کشور لازم بهنظر میرسد توجهِ ویژه به شناسایی و احصای تهدیدات امنیت ملی کشور و تلاش درجهت مقابله با این تهدیدات است و باتوجهبه محدودیت زمان و منابع مالی و انسانی برای مقابله با این تهدیدات، اولویتبندی دقیق تهدیدات اهمیت دارد.