از انتخابات سال ۸۸ و حوادث بعد از آن اصلاح طلبان مدام از تنگناها و نبود فضای لازم برای فعالیت سیاسی سخن گفته و می گویند . آنان مدام می گویند که نظام باید عرصه را برای فعالیت آنان فراهم کند تا آنان پا به عرصه فعالیت سیاسی بگذارند و هر حرکتی را هم که از سوی طیفی از اصلاح طلبان که تمایل به حضور در انتخابات دارند صورت می گیرد نه تنها همراهی نمی کنند که همواره مورد شماتت قرار می دهند. آنان حتی مدت ها رای خاتمی در مجلس نهم را نیز مورد انتقادات تند و تیز قرار دادند . اما سئوالی که باید این دوستان به آن پاسخ دهند این است که آیا یک فعال سیاسی می تواند منتظر بنشیند و به اصطلاح، سیاست صبر و سکوت پیشه کند تا " دیگران " شرایط را برای حضور و فعالیت آنان فراهم کنند ؟ در این صورت نقش آنان در تحولات سیاسی کشور چه خواهد بود ؟ و اصولا چه ضرورتی دارد که " دیگران " شرایط را برای حضور آنان در عرصه سیاسی فراهم نمایند وقتی که خود آنان خانه نشینی را انتخاب کرده اند ؟
ابتدا باید این نکته را در ذهن داشت که تقاضای فراهم آوردن شرایط برای حضور اصلاح طلبان از جریانی که در قدرت قرار گرفته منطقی نمی نماید چرا که اولا این جریان تمام تلاش خود را برای حذف اصلاح طلبان از قدرت به کار بسته است و در این راه هزینه های زیادی پرداخته است؛ ثانیا این جریان اصولا اعتقادی به اصلاح طلبان و افکارشان ندارد . لذا این که فکر کنیم آنان نیز همچون اصلاح طلبان به مسائل و موضوعات سیاسی داخلی و خارجی نگاه کرده و به موثر بودن حضور اصلاح طلبان در حل این مسائل و مشکلات پی ببرند انتظاری نا به جا خواهد بود. بنابراین به نظر می رسد این دوستان اصلاح طلب باید مسائل و مشکلات خود را با جریان رقیب در قدرت به تنهایی حل کنند .
اما در پاسخ به پرسش فوق بد نیست نگاهی به جریانات اسلامگرای ترکیه و مصر داشته باشیم . در ترکیه اولین حزب اسلام گرا به وسیله نجم الدین اربکان تاسیس شد که پس از مدت کوتاهی تعطیل شد اما اسلام گرایان ترک به سرعت با احزاب دیگری شروع به فعالیت کردند. احزابی که یکی پس از دیگری به وسیله حکومت سرهنگان به تعطیلی کشیده شد تا در نهایت حزب عدالت و توسعه توانست به وسیله تغییر موازنه قوا در جامعه پس از کسب قدرت، اصلاحات مورد نظر خود را تحقق بخشد . نکته جالب آن که هنوز هم این حزب اسلام گرا بسیار تلاش می کند تا حساسیت نظامیان را برنیانگیزد و خواسته هایش را خیلی آرام پی گیری کند مانند لغو ممنوعیت حجاب در مراکز آموزشی ترکیه که اخیرا پس از سال ها تلاش تحقق یافته است . اما احزاب اسلام گرای مصر به ویژه حزب اخوان المسلمین پس از سرکوب و ممنوعیت فعالیت به عرصه مدنی برگشتند و در سطح جامعه مدنی از طریق اقدامات عام المنفعه نظیر تاسیس مدارس و مراکز درمانی به فعالیت خود ادامه دادند و زمانی که بهار عربی، دولت مبارک را به دست جوانان میدان التحریر برانداخت این سیاستمداران حزب اخوان بودند که میوه های این انقلاب را چیدند و به قدرت رسیدند.
در مقابل اصلاح طلبان ایرانی مدام از تنگناهای سیاسی می گویند و فراهم شدن شرایط حضور خود در عرصه سیاسی را می طلبند تا جایی که محمد رضا خاتمی اخیرا گفته اگر نظام به ما اجازه فعالیت ندهد ما در خانه می نشینیم اما در مقابل نظام قرار نمی گیریم . به نظر می رسد دوگانه ای که یک سمت آن فراهم شدن شرایط برای حضور در انتخابات و سمت دیگرش تقابل با نظام است، از دیدگاه آنان تنها گزینه های بودن در عرصه سیاست است و هنگامی که " نظام " شرایط حضور را مهیا نمی کند چاره در خانه نشینی و " سیاست صبر و سکوت " است . اما برگزاری همیش جمعی از اصلاح طلبان به پیشتازی حزب مردم سالاری راه سومی را نشان داد؛ راهی که نه از بی عملی بلکه تلاش برای به صحنه آوردن نسل تازه ای از اصلاح طلبان می گذرد . طرح مجمع نخبگان اصلاح طلب سراسر کشور موسوم به مناسک نشان داده است که اصلاح طلبی محدود و قائم به شخص نیست بلکه یک اندیشه است که می تواند حاملان بسیاری داشته باشد . اگر امروز شرایط برای حضور برخی از چهره های شناخته شده اصلاحات فراهم نیست چه باک ؟ چرا که می توان نسل تازه و تازه نفسی را وارد میدان کرد تا اندیشه ها و آرمان های اصلاح طلبی را نمایندگی کنند . نیازی نیست اصطحکاک و چالش را بین اصلاح طلبی و جریان رقیب به حد بحرانی رساند. سیاست، علم مدیریت همین بحران ها و چالش هاست . اگر اصلاح طلبان از نگاه نخبه گرایانه خود فاصله بگیرند و اصلاحات را محدود به خود ندانند و در مواضع خود گاهی عقب نشینی های تاکتیکی بکنند یقینا جریان اصلاحات می تواند با تکیه بر پشتوانه های اجتماعی خود همچنان در فضای سیاسی کشور نقش آفرین باشد وگر نه " سیاست صبر و سکوت " برای آنان هیچ امتیازی نخواهد آورد .