جامعه معاصر ایران بالقوه و بالفعل با تشکل، احزاب، سازمان، مجمع، انجمن و حتی نهادهای متعددی علیرغم کوتاه مدت بودنشان روبرو بوده است. با این فرض، تعدد این همه کار تشکیلاتی نشان از توانایی و علاقه مندی مردم ایران و به خصوص فرهیختگان این جامعه به کار جمعی در معنادهی به مفهوم مشارکت دارد. عقاید و اندیشه هایی که تشتّت و پراکندگی آنها برای جامعه آسیب زاست با تجمیع ذیل یکی از عناوین مشارکت جمعی در کارآمدی نظام سیاسی و توسعه یافتگی جامعه در ابعاد گوناگونش ثمربخشی خود را رخ می نمایاند.
چندی پیش طرح مناسک یا "مجمع نخبگان اصلاح طلب سراسر کشور" از سوی حزب مردم سالاری به جامعه و بالاخص اصلاح طلبان ارائه شد و در واقع پاسخی بود به سوال چه باید کرد؟ ارزشمندی این طرح بر کسی که قائل به مشارکت جمعی و کار تشکیلاتی-حزبی باشد پوشیده نیست و این طرح نیز در کنار یکی از همان کارهای تشکیلاتی در جامعه با ارزشی خاص خود قرار می گیرد. بر اساس طرح مناسک، در فضای نامطلوب برای رقابت نیروهای اجتماعی، در صورت اجماع اصلاح طلبان بر ورود خاتمی به صحنه انتخابات و حمایت همه جانبه از ایشان، همه اصلاح طلبان از خاتمی حمایت خواهند کرد و در غیر این صورت هر کاندیدای اصلاح طلبی که بر اساس طرح مناسک با ساز و کار مشخص در مورد او اجماع صورت گیرد به عنوان کاندیدای نهایی اصلاح طلبان معرفی خواهد شد. در حقیقت طرح مناسک یکی از راهکارهای برون رفت از وضعیت حاکم بر اصلاح طلبان دانسته می شود.
اجماع مجموعه اصلاح طلبان بر ورود خاتمی به انتخابات در شرایطی به نتیجه مطلوب ختم می شود که فضا برای کنشگری این مجموعه از اصلاح طلبان فراهم آید. تلفیق این دو یعنی فراهم آمدن فضا برای رخ نمایی اندیشه ها و سلایق متعدد و اجماع مجموعه اصلاح طلبان دو گام ثمر بخشی خواهد بود که اصلاح طلبان پیش از هر چیز نیازمند برداشتن آن هستند. با ارائه طرح مناسک- که در قالب آن رقابت از لایه های زیرین جامعه و نیز سراسر کشور شروع می شود و به سطح و همچنین مرکز می رسد تا همانند سیستم الکترال ایالت ها در برخی نظام های انتخاباتی دنیا شایسته ترین، برگزیده نهایی باشد- حزب مردم سالاری راهی را انتخاب کرده و آن را در قالب این طرح ارائه داده است که میانه ای هست برای تلفیق دو گام موثری که بیش از پیش نیاز بنیادی اصلاح طلبان محسوب می شود: اولاً، طرح مناسک در فضای حاکم بودن قاعده دوست و دشمن کنشی هست که واکنشی مثبت را در پی خواهد آورد؛ به عبارتی ارائه طرح مناسک مخالفان ورود اصلاح طلبان را به موافق تبدیل می کند چه حتی اصولگرایان و مخالفان ورود اصلاح طلبان نیز تا حال بدون کار تشکیلاتی نتوانسته اند در قدرت بمانند و فعالیت در چارچوب طرح مناسک همان طور که اشاره شد یکی از همان کارهای تشکیلاتی می باشد که با حفظ موازین و اصول نظام سیاسی سعی دارد کارآمدی خود را در جامعه به اثبات رساند. فلذا این طرح کنشی هست که یقینا واکنشی مثبت را دامن خواهد زد که در فراهم آوردن فضا ثمربخش خواهد بود چه آنکه دیگر رقابت پایه ای و برآمده از خواست جامعه را نمی توان به پای شخص یا گروه خاصی تقلیل داد و خطوط قرمزی فرای از موازین و اصول پایه ای نظام برای آن ترسیم کرد. ثانیاً، اصلاح طلبان با وجود و حمایت از این طرح می توانند فضای موجود را به فضایی خاکستری مبدل سازند تا نه تنها اجماع بر آمدن یا نیامدن خاتمی بلکه بی رمقی این فضا را با گستراندن اندیشه اصلاح طلبی در سراسر کشور از بین ببرند؛ گامی که به نظر مهمتر و بنیادی تر از سوی اصلاح طلبان می نماید. بنابراین "طرح مناسک" ظرفیت تلفیق دو گام موثر را خواهد داشت که در هر نحو واکنشی مثبت را در پی خواهد داشت.
با این وجود در صورت فضاسازی حاکمیت برای ورود خاتمی به صحنه انتخابات این طرح مطمئنا با جدیت و پشتوانه ای فلسفی تر در ادامة پیروزی های اصلاح طلبان دنبال خواهد شد؛ همان گونه که در دوره هشت ساله خاتمی فضا برای کار تشکیلاتی به طور نسبی مهیا شده بود. اما نکته پایانی یقینا شکستن سکوت و انتظار است. شکستنی که فردی همچون خاتمی یقینا پیشتاز آن خواهد بود و طرح مناسک یکی از همان پاسخ هاست به چگونگی شکستن سکوت و انتظار؛ و می باید زیربنای این طرح حتی در شرایط مهیا شده برای ورود خاتمی پی ریخته شود تا روبنای طرح مناسک را در بلند مدت و حتی در آینده ای نزدیک نهادینه ساخت و دیگر مقدّرات اندیشه ها و نیروهای اجتماعی را با انتظار پیوند نداد.
دریافت صفحه با کد QR