مردم سالاری آنلاين - بهای عربستان برای قتل خاشقجی

"قتل جمال خاشقجی بزرگترین اختلاف در مناسبات آمریکا با پادشاهی آل سعود را از زمان حملات ۱۱ سپتامبر ایجاد کرده است. اکنون با گذشت یکماه از کشته شدن این نویسنده واشنگتن پست و پیدا نشدن جنازه او به نظر می‌رسد که سیاست‌های منطقه‌ای دچار تحولاتی شود."
به گزارش ایسنا، یاهونیوز در تحلیلی نوشته است: به گفته چندین مقام آمریکایی و دیپلماتیک، واشنگتن با تحت فشار گذاشتن ریاض برای توقف مداخله فاجعه‌بار چند ساله در یمن و لغو تحریم‌های تحت امر سعودی علیه قطر در حال بهره‌برداری از قتل جمال خاشقجی، منتقد سرشناس دولت عربستان است. این فشار چند روز پیش از ضرب‌الاجل چهارم نوامبر انجام ‌شد، روزی که قرار بود تحریم‌های برداشته شده علیه ایران طبق توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ دوباره اعمال شود.
جلب حمایت قطر برای تحت فشار قرار دادن ایران حیاتی خواهد بود و حل این بحران با قطر به بهبود روابط محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان با متحدان غربی‌اش که به واسطه کشتن خاشقجی تیره شده است، کمک می‌کند.
محمد بن سلمان که به قتل خاشقجی متهم شده است اما صدور دستور قتل او را تکذیب می‌کند، رفتاری از احتمال تغییر سیاستی در قبال تحریم قطر را نشان داده است. او ماه اکتبر در کنفرانس ابتکارعمل سرمایه‌گذاری آتی در ریاض از اقتصاد همسایه‌اش تقدیر کرد. او گفت: با وجود تمام اختلافاتی که داریم، قطر اقتصاد بزرگی دارد و آنها برای پنج سال آتی برنامه‌های زیادی دارند.
عوامل مهم بسیاری وجود دارد که سعودی‌ها را به سمت حل و فصل مساله قطر و لغو محاصره آن سوق می‌دهد. اول اینکه، این تحریم اصلا کارآمد نیست. این محاصره مسیر دسترسی زمینی به قطر را قطع می‌کند و عربستان تنها کشوری است که با قطر مرز زمینی دارد. پیش از اعمال تحریم، ۸۰ درصد مواد غذایی واردایی به قطر از طریق عربستان، امارات، بحرین و مصر صورت می‌گرفت؛ کشورهایی که این تحریم را اعمال کردند. قطر به مسیر جدیدی برای تامین مایحتاج ۲.۶ میلیون سکنه خودش نیاز داشت.
قطر به دو روش توانسته است این محاصره را دور بزند. اول، مسیر دریایی است. قطر محموله‌هایش را مستقیما از کشورهایی دریافت می‌کند که در این تحریم‌ها مشارکت ندارند. آنها همچنین از مسیر ترانسپورت زمینی به بندر بوشهر ایران استفاده و بعد کالاهایشان را از طریق دریایی از این بندر به قطر منتقل می‌کنند.
همچنین یک مسیر پرهزینه هوایی هم وجود دارد. تاجران قطری این تحریم‌ها را که شامل محدودیت‌های سفر هوایی هم می‌شود، از طریق عمان که در این محاصره شرکت ندارد، دور می‌زنند. یک تاجر قطری اوایل امسال گفت: زمانیکه برای دیدار با اقوام یا کار بخواهیم به دوبی یا ابوظبی برویم، معمولا از جت‌های شخصی استفاده می‌کنیم. از آنجاییکه اماراتی‌ها اجازه پرواز مستقیم از امارات به قطر را نمی‌دادند، ما مسقط را به عنوان مقصد نهایی اعلام می‌کنیم. تا همین اواخر ما باید در مسقط منتظر می‌ماندیم تا اجازه پرواز به سمت دوحه مجددا صادر شود اما اکنون ما لحظه‌ای منتظر نمی‌مانیم. به محض اینکه چرخ هواپیما به باند مسقط بخورد، ما فورا به مقصد دوحه تیک‌آف می‌کنیم. این تحریم‌ها فقط هدر دادن زمان و پول است.
دلیل دیگر عربستان برای خاتمه دادن به این محاصره این است که ریاض با این روش موجب شده تا قطر به ایران نزدیک‌تر شود؛ دقیقا خلاف آنچه می‌خواست. ایران مهمترین حقیقت درباره تحمیل این تحریم‌ها بود اما به شریان حیات قطر تبدیل شد.
خط بوشهر در سپتامبر ۲۰۱۷ باز شد و ماه نوامبر ایران، ترکیه و قطر توافق سه‌جانبه‌ای برای تقویت مناسبات تجاری در بحبوحه محاصره تحت امر عربستان، به امضا رساندند. و زمانی که مسیر زمینی از ترکیه به قطر از طریق ایران عملیاتی شد، صادرات ایران به قطر سالانه به ۲۴۸ میلیون دلار رسید و ۱۴۰ درصد رشد نشان داد. با توجه به ضرب‌الاجل چهارم نوامبر علیه ایران، خاتمه دادن به تحریم‌ قطر می‌تواند عاملی اصلی در محدودسازی مناسبات ایران با کشورهای همسایه‌اش باشد.
سعودی‌ها همچنین امید داشتند که تحریم‌های مذکور موجب تضعیف شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر کنونی قطر و حتی شروع کودتای علیه او شود؛ شبیه همان که علیه پدربزرگش در ۱۹۹۵ رخ داد. در عوض آل ثانی قدرتش را تحکیم کرد. تصاویر او در همه نقاط قطر، از نمای یک آسمان‌خراش تا ‌شیشه اتومبیل‌ها، دیده می‌شود. سرانجام اینکه، قتل خاشقجی فشار جدیدی را علیه ریاض به وجود آورده است.
به‌رغم توئیت‌های دونالد ترامپ در حمایت از تحریم‌های ضد قطر، ساختار تشکیلاتی ایالات متحده مخالف این تحریم‌ بود و مکررا از سعودی‌ها درخواست می‌کرد تا تنش‌ها با قطر را کاهش دهد. پس از قتل خاشقجی، دولت آمریکا اکنون اهرم فشار بیشتری برای استفاده علیه سعودی‌ها دارد. نهایت اینکه، لغو تحریم‌های ضد قطری ساده‌ترین راه برای ریاض است که به جهان نشان دهد که مصالحه کرده و از اصلی‌ترین مساله در سیاست خارجی‌اش عقب‌نشینی کرده است.
گرچه صحبت‌های ولیعهد عربستان را می‌توان اولین نشانه‌های این سازش دانست اما یمن چه می‌شود؟ به‌رغم فاجعه انسانی در آنجا و قحطی که ۱۴ میلیون تن را تحت تاثیر گذاشته و اظهارات علنی مقام‌های عالی‌رتبه آمریکایی که خواستار آتش‌بس هستند، ریاض علامتی از کوتاه آمدن نشان نداده است. این بدین معناست که وقتی حرف سازش‌های سیاسی سعودی‌ها بر سر قتل جمال خاشقجی پیش بیاید، تنها کشوری که سود چندانی از آن نخواهد برد، یمن است.