اخذ شهریه از دانشجویان روزانه کارشناسی ارشد بابت دروس جبرانی، این روزها به یکی از دغدغه‌های دانشجویان دانشگاه تهران تبدیل شده و برخی را در آستانه فارغ التحصیلی دچار بلاتکلیفی کرده است.

اخذ شهریه از دانشجویان روزانه کارشناسی ارشد بابت دروس جبرانی، این روزها به یکی از دغدغه‌های دانشجویان دانشگاه تهران تبدیل شده و برخی را در آستانه فارغ التحصیلی دچار بلاتکلیفی کرده است.
در حالی که مسئولان دانشگاه تهران برای دریافت شهریه واحدهای جبرانی به آیین‌نامه داخلی این دانشگاه استناد می‌کنند، دانشجویان می‌گویند این موارد در دفترچه کنکور نبوده و با این ترتیب دانشجویان روزانه دانشگاه‌های دولتی نیز مجبور به پرداخت پول می‌شوند.

**تزلزل در آموزش رایگان

از اوایل سال 90 بود که تمرکز بر خصوصی‌سازی و تجاری‌سازی در دانشگاه آرام آرام سبب ایجاد نارضایتی در میان دانشجویان شد. این اعتراضات که در قالب فعالیت‌هایی صنفی و نهادی مانند شورای صنفی فرصتی برای مطرح شدن پیدا کرد از انواع راه‌های ممکن و متنوع برای تبیین موضوع و تاکید بر لزوم چاره اندیشی برای حل مسائل و مشکلات استفاده می‌کردند. تاکید آنان بر دو موضوع استوار بود: اول این که وضعیت جدید پول‌سازی محدود به دانشگاه نیست و تمامی عرصه‌های جامعه را شامل می‌شود و دوم این که اعتراضات دانشجویان زیر پرچم هیچ‌کدام از جناح‌های سیاسی در قدرت قرار نمی‌گیرد. اما گویا مسئولان وقت برخلاف مخالفت‌ها و اعتراضات فراوان دانشجویان به پولی‌سازی آموزش همچنان سیاست‌های خود را پیش می‌برند؛ تا آنجا که هر روز باید منتظر مصوبه جدیدی بود تا آموزش رایگان متزلزل شود.

در اقدام اخیر، دانشگاه تهران اقدام به دریافت شهریه از دانشجویان روزانه دانشگاه برای دروس جبرانی کرده؛ دروسی که گروه آموزشی دانشگاه تعیین می‌کند دانشجوی دوره روزانه باید آن‌ها را بگذراند و هیأت امنای دانشگاه برای میزان شهریه پرداختی آن‌هم توسط دانشجو تصمیم می‌گیرد.

**گروکشی آموزش برای پرداخت شهریه

با شروع فرآیند انتخاب واحد و ثبت‌نام دانشجویان ارشد دانشگاه تهران بعضی از دانشجویانی که اقدام به گذراندن واحدهای جبرانی کرده بودند، با پیغام عدم امکان ثبت‌نام و نیاز به تسویه‌حساب بابت گذراندن دروس جبرانی روبه‌رو شدند. امیرحسین که ورودی سال 94 دانشگاه تهران است در مورد بدهکار شدنش به دانشگاه می‌گوید: «تا نیمسال دوم سال 96_97 که دقیقاً 4 ترم و حدود 2 سال از ثبت‌نامم به مقطع ارشد می‌گذشت من و هیچ کدام از همکلاسی‌هایم با هیچ پیامی به‌عنوان بدهی به‌دلیل عدم پرداخت شهریه روبه‌رو نشده بودیم تا اینکه در تابستان 97 مطلع شدیم دانشگاه دانشجویان روزانه را به‌خاطر شهریه دروس جبرانی که ترم اول یعنی حدود 2 سال قبل انتخاب شده بودند، بدهکار کرده است. ابتدا باور نکردم، چون نه قراری بر اخذ شهریه بود و نه قانونی و نه طی این مدت تحصیلی اخباری در این زمینه دریافت کرده بودم.»

دانشگاه تهران برای دریافت شهریه دروس جبرانی مانع انتخاب واحد دانشجویان و دریافت مجوز دفاع می‌شود. امیرحسین در این باره توضیح می‌دهد: «تصمیم ناگهانی برای اخذ شهریه مشکلات بسیاری را برای دانشجویان به‌وجود آورد. این بدهی مانع ثبت‌نام نیمسال اول سال 98-97 بود که با تجمع اعتراضی دانشجویان همراه شد. بعد از چند روز پیگیری مشکل ثبت‌نام تا حدودی رفع شد، اما باز هم خیلی از دانشجویان مشکل داشتند. آموزش دانشکده‌ها با دانشجویان همکاری نمی‌کرد و همین کارشکنی‌ها و ممانعت‌ها باعث شد تعدادی از دانشجویان دانشکده‌های مختلف به اجبار و به‌دلیل مشکل زمانی برای دریافت مجوز ثبت‌نام یا دریافت مجوز دفاع از پایان‌نامه اقدام به پرداخت شهریه کنند.»

در ماه‌های خرداد و تیر با حدود 200 امضا نامه‌ای به رئیس دانشگاه تهران ارسال می‌شود که در جواب به دانشجویان مدت‌زمان یک ماه برای پیگیری موضوع از طریق معاون آموزشی دانشگاه تعیین می‌شود. پس از آنکه دانشجویان جوابی برای اعتراض خود نمی‌شنوند، تجمع مشورتی یک شهریور و تجمع اعتراضی سوم شهریورماه شبانه و در کوی دانشگاه تهران برگزار می‌شود. روز سوم شهریورماه 10 نفر از دانشجویان برای دیدار به دفتر حسین حسینی، معاونت آموزشی دانشگاه تهران مراجعه می‌کنند. پنجم و ششم شهریورماه نیز دو تجمع در مقابل ساختمان معاونت آموزشی دانشگاه و مقابل ساختمان ریاست دانشگاه برگزار می‌شود.

**از نامه‌نگاری با مسئولان تا وعده وام برای شهریه

دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به پرداخت شهریه برای دروس اختیاری چندین نامه خطاب به محمود نیلی احمدآبادی، رئیس دانشگاه تهران و هیأت امنای دانشگاه می‌نویسند، اما از سوی مسئولان جوابی در این مورد داده نمی‌شود. فاطمه، یکی از دانشجویان معترض می‌گوید: «بعد از بی‌اعتنایی به نامه‌نگاری‌ها، دانشجویان مجبور به مراجعه حضوری به معاونت آموزشی دانشگاه شدند تا بتوانند این مشکل را حل کنند، اما پاسخ دکتر حسینی، معاونت آموزشی دانشگاه قانع کننده نبود و بیشتر جنبه توجیهی داشت که به علت عدم دریافت جواب مناسب، دانشجویان تجمعات گسترده‌تر برگزار کردند تا بلکه بتوانند حق پایمال شده خود را بگیرند که باز هم با بی‌اعتنایی مسئولان روبه‌رو شدند. بعد از آن، به‌دلیل عدم دریافت پاسخ مناسب و عدم رسیدگی به خواسته دانشجویان، تجمع در مقابل دفتر رئیس دانشگاه شکل گرفت که رئیس دانشگاه توجهی به این مسئله نشان نداد و مشاور خود را برای دادن وعده‌هایی به میان دانشجویان فرستاد.»

یکی دیگر از دانشجویان روزانه دانشگاه تهران توضیح می‌دهد: «مسئولان به‌جای حل مسئله به دانشجویان وعده پرداخت وام شهریه جبرانی دادند. این موضوع دانشجویان را که به‌دنبال حل مسئله بودند عصبانی کرد و تجمع گسترده‌تری در مقابل اداره کل دانشگاه شکل گرفت. سه ساعت پس از شکل‌گیری تجمع مسالمت‌آمیز، دانشجویان موفق به دیدار رئیس دانشگاه نشدند و در نهایت با مشقت فراوان، پنج نفر از دانشجویان موفق به دیدار رئیس دانشگاه شدند که این دیدار و نشست هم نتیجه‌ای تا به این لحظه نداشته و رسیدگی خاصی صورت نگرفته است.»

**تناقض سخن قانون‌گذاران و مجریان قانون

«بر اساس قوانین مصوب، هیچ دانشگاه دولتی حق ندارد از دانشجویان دوره‌ روزانه چه برای دروس جبرانی یا دروس اصلی شهریه‌ای دریافت کند.» این صحبت‌های قاسم احمدی لاشکی، عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس است، در حالی که در ماده 9 آیین‌نامه‌ آموزشی دوره‌ کارشناسی ارشد ناپیوسته به تاریخ 10/8/1394 صراحتاً دریافت وجه برای دروس جبرانی ارائه شده ذکر شده است. در ماده 9 گفته شده است: «تعداد واحدهای دروس جبرانی به تشخیص گروه آموزشی است حداکثر 12 واحد است. کسب نمره قبولی 12 در دروس جبرانی، الزامی است ولی نمره مذکور در میانگین نیمسال و کل دانشجو محاسبه نمی‌شود و هزینه این دروس طبق تعرفه مصوب هیأت امنای مؤسسه از دانشجو دریافت می‌شود.» دانشجویان اما می‌گویند این موارد در دفترچه کنکور نبوده است.

مجریان قانون نیز نظری دیگر دارند. در جلسه‌ای که پس از تجمع 9 مهر دانشجویان کارشناسی ارشد دانشگاه تهران، مقابل ساختمان ریاست دانشگاه با حضور سید حسین حسینی، معاون آموزشی دانشگاه تهران برگزار شد، به دانشجویان گفته شد که از راه‌حل قانونی و شکایت به دیوان عدالت حق خود را پیگیری کنند. در این جلسه به دانشجویان گفته می‌شود «بر اجرای این قانون سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات نظارت کرده‌اند. ما قانون را اجرا کردیم و اگر نظر شما این است که این قانون ناعادلانه و تبعیض‌آمیز است، قابل استناد قضایی است. دیوان عدالت اداری در مورد ناعادلانه بودن این مصوبه و عدم رعایت قانون آموزش رایگان قضاوت می‌کند. دکتر نیلی، رئیس دانشگاه تهران به‌عنون یک عضو از هیأت امنا نمی‌تواند بر خلاف مصوبات هیأت امنا اقدام کند. مردم اگر به مصوبه‌ای اعتراض داشته باشند می‌توانند به دیوان عدالت اداری مراجعه کنند.»

بر اساس این قانون از یک طرف به دانشگاه اختیار داده می‌شود که دروس جبرانی برای هر رشته را انتخاب کند و از سویی دیگر، هیأت امنای دانشگاه هزینه هر درس را تعیین می‌کند. روندی که با اجرای آن هزینه دانشگاه از جیب دانشجو تأمین می‌شود. در حالی که دانشجویی که به اسم آموزش رایگان دانشگاه‌های دولتی مشغول به تحصیل است، هر ترم باید بابت استفاده از خدمات رفاهی دانشگاه هزینه کند و هرساله با افزایش حداقل 10 درصدی شهریه‌ها، اسکان و تغذیه دانشگاه روبه‌رو باشد. این وضعیت در شرایطی است که بر اساس آمارهای وزارت علوم تا سال 92 تنها حدود 14درصد دانشجویان کشور در دانشگاه‌های دولتی درس می‌خوانند و اکنون این آمار به 7 درصد رسیده است.

**ارجاع شکایت از دانشگاه به دیوان عدالت اداری

پس از اعتراضات دانشجویان دانشگاه تهران سید محمدجواد ابطحی، عضو کمیسیون آموزش مجلس گفته است: « اگر دانشگاهی در اعلام شرایط خود بر ارائه دروس جبرانی به‌صورت رایگان تأکید داشته، نباید از دانشجویان جدیدالورود مبلغی را دریافت کند، اما اگر در اعلام شرایط از دریافت وجه سخن گفته باشد، اعتراض دانشجویان دیگر محلی از اعراب ندارد.» صحبت‌های ابطحی در حالی است که دانشجویان بسیاری تنها در زمانی که برای تعیین تاریخ دفاع پایان‌نامه به آموزش دانشگاه مراجعه کرده‌اند با پرداخت شهریه مواجه شده‌اند.

محدثه رتبه یک کنکور کارشناسی ارشد سال 94 بوده است. او توضیح می‌دهد: «تا انتهای ترم ششم و زمان دفاع، کسی به ما نگفته بود که باید شهریه پرداخت کنیم و زمان انتخاب واحد شهریه‌ای برای دروس جبرانی روی سایت انتخاب واحد قرار نگرفته بود. زمانی که می‌خواستم برای دفاع پایان‌نامه وقت بگیرم، آموزش دانشگاه فرم تأیید پایان‌نامه را امضا نکرد و به اساتید هم تأکید کرده بودند که بدون امضای آموزش، حق امضای فرم را ندارند. به آموزش که مراجعه کردم گفتند طبق قانون جدید دروس جبرانی شهریه دارند و باید شهریه دروسی که سه سال پیش (ترم اول) گذرانده‌ایم را پرداخت کنیم و تا پرداخت شهریه به من اجازه دفاع ندادند.»

ابطحی همچنین در صحبت‌هایش با خبرگزاری خانه ملت گفته است که اگر تخلفی در این باب صورت گرفته دانشجویان شکایت خود را به کمیسیون اصل 90 آورده یا می‌توانند به دیوان عدالت اداری از عملکرد وزارت علوم در مورد دریافت وجه از دانشجویان جدیدالورود مقطع کارشناسی ارشد دوره روزانه بابت دروس جبرانی شکایت کنند تا این عمل آن‌ها را ابطال کنند.