هند به عنوان یک قدرت آسیایی که به دلیل موقعیت راهبردی خود بطور سنتی در اقیانوس هند دارای نفوذ زیادی بوده است اخیرا با درک خطر بزرگ چین، برای حفظ قدرت خود به تکاپو افتاده و در همین راستا به طور طبیعی آفریقا به اولویت اول دستگاه سیاست خارجی هند تبدیل شده است.

هند به عنوان یک قدرت آسیایی که به دلیل موقعیت راهبردی خود بطور سنتی در اقیانوس هند دارای نفوذ زیادی بوده است اخیرا با درک خطر بزرگ چین، برای حفظ قدرت خود به تکاپو افتاده و در همین راستا به طور طبیعی آفریقا به اولویت اول دستگاه سیاست خارجی هند تبدیل شده است.
به گزارش روز چهارشنبه ایرنا دولت هند اخیرا از سوی احزاب مخالف مورد انتقاد قرار گرفته است که بتدریج حوزه نفوذ خود را به چین می بازد به همین دلیل این کشور تصمیم گرفته است حضور خود در کشورهای آفریقایی را که به نوعی همسایه آن در اقیانوس هند محسوب شده و در بسیاری از آنها جامعه قابل توجهی از هندی ها زندگی می کنند تقویت کند.
با اینحال، به نظر می رسد مقامات هند نمی خواهند خود را وارد چالش جدی و بازی های سیاسی بزرگ در این قاره کنند چرا که معتقدند اینکار باعث خواهد شد تمرکز آنها بر سیاست هایی که به تقویت دفاعی کشورشان منجر می شود از بین برد.
شاید به همین دلیل است که سوشما سواراج وزیر خارجه هند روز دوشنبه اظهار کرد که آفریقا نباید به زمین بازی قدرت های رقیب جهان تبدیل شود.
وی در مراسم افتتاح دومین مرحله از شبکه اینترنت آفریقای جنوبی با همکاری وزارت خارجه هند، تاکید کرد دهلی نو حضور دیپلماتیک در آفریقا را تقویت خواهد کرد و برای حفظ اقیانوس ها تلاش خواهد کرد.
وی گفت: چشم انداز هند برای امنیت اقیانوس هند مبتنی بر همکاری و فراگیر است، که متضمن امنیت و رشد برای همه در منطقه است.
وی گفت همه باید با همکاری یکدیگر اطمینان حاصل کنیم که آفریقا بار دیگر به صحنه جاه طلبی های رقبا تبدیل نمی شود، بلکه به مامنی برای رسیدن آرزوهای جوانان آفریقا تبدیل میشود.
هند همچنین دو طرح دیگر برای شهروندان آفریقایی در حوزه آموزش و پرورش و امکانات بهداشتی فراهم خواهد کرد.
سواراج اشاره کرد که دولت تصمیم دارد 18 نمایندگی دیپلماتیک جدید در آفریقا افتتاح کند تا هماهنگی با این کشورها در مورد مسائل حیاتی و منافع مشترک مانند امنیت و مبارزه با تروریسم را تقویت خواهد کرد. هم اکنون 29 سفارت هند در کشور های آفریقایی وجود دارد. چین هم اکنون 43 سفارت در کشور های آفریقایی دارد.
وی گفت: دولت ما آفریقا را در اولویت های سیاست خارجی هند قرار داده است و این در اقدامات ما منعکس شده است: در چهار سال گذشته علاوه بر بازدید چندین وزیر، 26 بازدید از کشورهای آفریقایی در حد رئیس جمهور، معاون رئیس جمهور . نخست وزیر داشته ایم. هند در تلاش برای برقراری ارتباط عمیق دیپلماتیک با آفریقا بوده و طی دیدار اخیر اوگاندا، نخست وزیر نارندرا مودی، چشم انداز تازه ای را به وجود آورد.
سوشما سواراج تاکید کرد که پیوند اخوت دو طرف یعنی هند و آفریقا که از دوران مبارزه ضد استعماری وجود دارد همه را متعهد به ادامه روابط می کند.
همسایه شرقی هند و رقیب بزرگ هسته ای آن یعنی در سالهای اخیر دقیقا با رویکردی مشابه در همین راستا کار کرده است.
اما به نظر می رسد که هند و چین رویکرد های متفاوتی در مقابل آفریقای نوظهور دارند.
تحلیل گران بر این عقیده هستند که تعامل هند با 54 کشور قاره آفریقا قابل مقایسه با رابطه یک چین ثروتمند با این قاره کهن نیست.
چین توانسته است سنگال و رواندا را برای پیوستن به طرح یک جاده یک کمربند ترغیب کند، پکن به سنگال یک استادیوم ورزشی هدیه داده ، 15 قرارداد بزرگ با رواندا امضا کرده است و همچنین متعهد به سرمایه گذاری 14.7 میلیارد دلاری در آفریقای جنوبی شده است.
در همین حال هند بر اساس طرح توسعه اقتصاد ملی، 200 راس گاو به رواندا هدیه داده ، دو خط اعتباری به ارزش 200 میلیون دلار برای رواندا و اوگاندا در نظر گرفته است. دهلی نو همچنین 4 قرارداد با هر دو کشور اوگاندا و رواندا از جمله در بخش دفاعی امضا کرده است. هند و آفریقای جنوبی نیز سه توافق نامه امضا کردند.
در عین حال در اظهار نظری که گفته های اخیر سواراج را تایید می کند راجیو باتیا سفیر هند در آفریقای جنوبی و کنیا گفت: با وجود فعالیت های چین در آفریقا، هند بر اساس چارچوب توانایی های خود، منافع خود در آفریقا را دنبال خواهد کرد. مقایسه اقدامات هند در آفریقا با طرح های چین اشتباه است.
این در حالیست که پکن به آفریقا برای ساخت 6 هزار 500 کیلومتر خط راه آهن، 6 هزار کیلومتر آزاد راه، بیش از 200 مدرسه، 80 استادیوم، چندین ساختمان دولتی و تعداد زیادی فرودگاه و بندر کمک کرده است.
نارندرا مودی نخست وزیر هند نیز در سخنرانی خود در اوگاندا در تاریخ 25 جولای که اولین سخنرانی یک نخست وزیر هند در این کشور محسوب می شود گفت: همکاری های توسعه ای ما در حال حاضر شامل اختصاص 150 خط اعتباری به ارزش 11 میلیارد دلار در 40 کشور آفریقایی است. در آخرین نشست هند و آفریقا ما متعهد به یک خط حمایتی اعتباری به ارزش 10 میلیارد دلار و کمک های مالی به ارزش 600 میلیون دلار شدیم.
سی اودی باسکار تحلیل گر مسائل راهبردی و رئیس اندیشکده مطالعات سیاسی در مصاحبه با یک روزنامه هندی گفت: زمانی که تعهدات هند و چین در آفریقا را در نظر می گیریم، رقابت کلمه درستی برای توصیف آن نیست. هند می تواند و باید بدون توجه به اقدامات چین، با آفریقا تعامل داشته باشد.
وی افزود: دهلی نو ممکن است نتواند در خصوص حمایت های مالی و یا هدایا به آفریقا با چین رقابت کند زیرا پکن کشوری ثروتمند است اما همه می دانند این هدایا و کمک های مالی و سرمایه گذاری های چین با درخواست ها، انتظار ها و شرایط خود انجام می شوند.
باسکار با اشاره به اینکه هند همچنان در حال شکل دادن به استراتژی آفریقای خود است گفت: به عقیده من، اعتماد آفریقا به هند بیش از چین است.
اما مالانتا چاکرابورتی یک تحلیل گر در بنیاد تحقیقات نظارتی و یک کارشناس روابط هند و آفریقا بر این عقیده است که دهلی نو نمی تواند با چین در آفریقا از نظر تجارت و سرمایه گذاری رقابت کند. حجم تعاملات چین با آفریقا بسیار بیشتر از هند است.
وی همچنین اشاره کرد: پس از احیای روابط تجاری هند و آفریقا در سال 2005، این روابط از سال 2015 تاکنون روندی نزولی داشته است. درحالی که تجارت هند با آفریقا به ارزش 62 میلیارد دلار است، ارزش تجارت چین به آفریقا که بزرگ ترین شریک تجاری این کشور است، به 170 میلیارد دلار می رسد.
این تحلیل گر هندی همچنین هشدار داد اگرچه اختصاص خطوط اعتباری هند به آفریقا امری مثبت است اما اجرایی شدن پروژه ها به کندی پیش رفته است.
از سوی دیگر چاکرابورتی یک تحلیلگر دیگر نیز به روزنامه 'اکونومیک تایمز' گفت که اگرچه هند با چالش های داخلی روبرو است و یک فقر گسترده را تجربه می کند، اما به کشورهایی از جمله افغانستان کمک های قابل توجه مالی کرده است. هند باید حمایت های مالی خود از آفریقا را به شکل منظم افزایش دهد.
وی گفت: حضور آسیا در آفریقا برای دیپلماسی فرهنگی کشورهایی مانند هند و چین بسیار مهم است، به ویژه در خانه، مردم این کشورها اقدام رهبران خود در ایجاد روابط دوستانه و موقعیت های تجاری جدیدی را گامی مثبت در نظر می گیرند.
بر اساس گزارش رقابتی کمیته شرق آفریقا برای سال 2017، هند به طور عمده نفت و دارو به این منطقه صادر می کند در حالیکه چین کالاهای تولیدی مانند لباس، کفش و تجهیزات مخابراتی را به شرق آفریقا صادر می کند.