شرکت نایکی اعلام کرده که به خاطر تحریم‌های آمریکا به تیم ملی فوتبال ایران، کفش نمی‌فروشد. این آخرین نمونه از بی‌شمار برندهایی است که در جامعه و اقتصاد ایران تا سر حد جنون ارج و قُرب دارند، اما وقتش که فرا برسد خوب ایران و ایرانی را تحقیر می‌کنند. این برندها تاکنون چقدر به اقتصاد ایران ضربه زده‌اند؟ آیا این ضربه‌ها و حتی اقدامات تحقیر‌آمیزشان، تاکنون احساساتی را برانگیخته است؟!

شرکت نایکی اعلام کرده که به خاطر تحریم‌های آمریکا به تیم ملی فوتبال ایران، کفش نمی‌فروشد. این آخرین نمونه از بی‌شمار برندهایی است که در جامعه و اقتصاد ایران تا سر حد جنون ارج و قُرب دارند، اما وقتش که فرا برسد خوب ایران و ایرانی را تحقیر می‌کنند. این برندها تاکنون چقدر به اقتصاد ایران ضربه زده‌اند؟ آیا این ضربه‌ها و حتی اقدامات تحقیر‌آمیزشان، تاکنون احساساتی را برانگیخته است؟!
به گزارش مردم سالاری آنلاین، در آبان سال گذشته بود که شرکت تویوتا در اقدامی بسیار عجیب به خاطر فروش یک دستگاه خودروی این شرکت به سفارت ایران در هند از آمریکا عذرخواهی کرد. از آن تاریخ تاکنون تابلوهای این شرکت ژاپنی همچنان در سطح شهرها به کرات دیده می‌شود و مثل این که تحقیر شدن توسط تویوتا، احساسات هیچ‌کسی را در کشور برنیانگیخت. شاید هم در حالی که بودجه اکثر خانوارهای ایرانی تنها کفاف خرید خودروهای ساخت داخل را می‌دهد، منافع ثروتمندانی که دوست دارند تویوتاسوار باشند، بر منافع ملی و منافع کل ملت ارجحیت دارد!
اقدام نایکی حتی از اقدام سال گذشته تویوتا نیز تحقیرآمیزتر بود. مغازه‌های بسیاری در شهرهای پرجمعیت ایران، تابلوهای نایکی را بالا برده‌اند، خود را نمایندگی رسمی این شرکت معرفی می‌کنند و کفش‌های نایکیِ اصل یا جعلیِ تولیدشده در چین و ویئتنام را به قیمت‌های بسیار سنگین به مشتریانی که اغلب شیفته این برند هستند، می‌فروشند. چرا این تابلوها که اغلب در پاساژهای لوکس قرار دارند، پایین کشیده نمی‌شوند؟ در حالی که نایکی حاضر نیست حتی به تیم ملی فوتبال ایران کفش بفروشد، آیا استفاده از عنوان «نمایندگی رسمی» توسط برخی مغازه‌ها، قابل تصور است؟! و اگر قابل تصور نیست و مغازه‌هایی که تابلوی نایکی را بالا برده‌اند به مشتریان‌شان دروغ می‌گویند و سال‌ها نیز دروغ گفته‌اند، چرا با آن‌ها به مثابه چیزی که هستند، یعنی به مثابه کلاهبردار، برخورد نمی‌شود؟!
 
جولان برندهای خارجی در ایران
اگر سری به خیابان جمهوری در تهران یا سایر مکان‌هایی که لوازم خانگی می‌فروشند، نظیر امین حضور، زده باشید، می‌بینید که خیابان‌ها به نمایشگاه دائمی برندهای خارجی تبدیل شده‌اند. شاید به اندازه‌ای که در خیابان جمهوری تابلوی پاناسونیک یا سامسونگ وجود دارد، در خیابان‌های توکیو یا سئول تابلوی این برندها بر سردر مغازه‌ها وجود نداشته باشد! در عوض برای این که مغازه‌ای را بیابید که تابلوی یک برند لوازم خانگی تولید داخل را بالا برده باشد، باید مدت‌ها وقت صرف کنید. اگر هنگام راه رفتن در این خیابان‌ها به ظاهر آدم‌ها توجه نکنید، ممکن است تصویر کنید که در ژاپن یا کره جنوبی قدم می‌زنید.
چرا باید هر مغازه‌ای به سادگی و با پرداخت پولی اندک بتواند تابلوی برندهای خارجی را بالا ببرد؟! در بسیاری از کشورها، موانع غیرتعرفه‌ای و غیرگمرکی آن‌چنان زیاد است که به راحتی تولیدکنندگان خارجی را از بازار خارج می‌کند. این موانع غیرتعرفه‌ای از آن که خیابان‌های و مغازه‌ها به نمایشگاه دائمی برندهای خارجی تبدیل شوند جلوگیری می‌کنند؛ چنان هزینه‌های سنگینی از مغازه‌هایی که می‌خواهند تابلوی برندهای خارجی را بالا ببرند، گرفته می‌شود که انگیزه‌ای برای این کار پیدا نکنند. اما در ایران در بسیاری از شهرها هزینه نمایش تابلوی یک برند خارجی با برند ایرانی، تفاوتی ندارد یا این تفاوت بسیار اندک است!
 
ستایش برندهایی که به اقتصاد کشور صدمات جبران‌ناپذیری زده‌اند
در ایران برای دهه‌ها بر واردات کالاهای خارجی که مشابه داخلی دارند، تعرفه‌های گمرکی سنگین وضع شده است. اما قاچاق همه تلاش‌ها را نقش بر آب کرده و عده‌ای می‌گویند کاش تعرفه‌ها بالا نبود تا حداقل درآمدهای گمرکی خوبی نصیب کشور می‌شد! سیاست‌های تعرفه‌ای در صورتی که با سیاست‌های غیرتعرفه‌ای سخت‌گیرانه تکمیل نشود، هیچ سودی نخواهد داشت و باعث می‌شود تا کالاهای قاچاق به‌راحتی در بازار بی‌در و پیکر کشور به فروش برسند.
از عجایب بازار ایران این است که قاچاق کالا در مبادی ورودی کشور جرم است؛ اما فروش کالاهای قاچاق در مغازه‌های مجلل کلان‌شهرها حتی تخلف هم نیست! عدم کنترل‌های غیرتعرفه‌ای باعث شده تا خرید برندهای خارجی در کشور به ارزش و مصرف کالای داخلی به ضدارزش تبدیل شود. حتی ایرانیان تارکِ دنیا نیز وقتی این همه تابلوی برندهای خارجی در خیابان‌ها می‌بینند وسوسه می‌شوند که ستایش خود را نصیب برندهای همچون «بوش» آلمان و «پاناسونیک» ژاپن و «سامسونگ» کُره کنند. این وضعیت باعث نابودی میلیون‌ها شغل در کشور شده است؛ باعث شده صنایع تولیدی با نیمی از ظرفیت کار کنند؛ باعث شده ایرانیان از همان اوان کودکی «مارک‌باز» بار بیایند؛ و باعث شده تا صدا و سیما و تمام دستگاه‌های تبلیغاتی و حتی بیلبوردهای سطح شهر تمام زورشان را بزنند تا چرخ شرکت‌های خارجی به درستی بچرخد! حتی اقدامات تحقیرآمیز برندهای مطرح خارجی نیز نتوانسته این وضعیت را عوض کند و این تأسف‌بارتر از اصل ماجرا است که گویی نسبت به تحقیرشدگی نیز واکنش نشان نمی‌دهیم.