نقش جامعه مدرسین در مسکوت ماندن FATF
21 خرداد 1397 ساعت 16:43
در حالی که اقتدار دو نهاد سنتی روحانیت، یعنی جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال‌های اخیر تحت‌الشعاع جریان‌های نوپای اصولگرا و فقدان چهره‌های سنتی کاریزماتیک روندی رو به افول داشته است، اما رخدادهایی مانند برون‌داد جلسه با لاریجانی نشانه‌ای است از این که روحانیون اصولگرا در برخی بزنگاه‌ها از همه توان و لابی خود برای اثرگذاری بر فضای سیاسی استفاده می‌کنند؛ تا جایی که می‌توانند بعد از یک جلسه با رئیس مجلس، رأی پارلمان را به نفع دغدغه‌های خود تغییر دهند.
در حالی که اقتدار دو نهاد سنتی روحانیت، یعنی جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال‌های اخیر تحت‌الشعاع جریان‌های نوپای اصولگرا و فقدان چهره‌های سنتی کاریزماتیک روندی رو به افول داشته است، اما رخدادهایی مانند برون‌داد جلسه با لاریجانی نشانه‌ای است از این که روحانیون اصولگرا در برخی بزنگاه‌ها از همه توان و لابی خود برای اثرگذاری بر فضای سیاسی استفاده می‌کنند؛ تا جایی که می‌توانند بعد از یک جلسه با رئیس مجلس، رأی پارلمان را به نفع دغدغه‌های خود تغییر دهند.
به گزارش ایسنا، روزنامه شرق نوشت: «شب قبل نماینده شهرشان را احضار کردند و فردایش «لایحه الحاق ایران به کنوانسیون تأمین مالی تروریسم» که قرار بود در صحن مجلس به رأی گذاشته شود، از دستور کار خارج شد. آیت‌الله حسن ممدوحی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، دیروز به فارس گفت: «مسکوت ماندن FATF در مجلس نتیجه جلسه نمایندگان با جامعه مدرسین است.» البته مقصود او از کلمه «نمایندگان» قطعا بدون توجه به حضور علی لاریجانی در جلسه قابل تفسیر نیست؛ آن هم در حالی که همان شب بعد از جلسه هم خبر رسیده بود رئیس مجلس قول مساعد داده تا اقدامات لازم را برای رفع نگرانی‌های مطرح شده از سوی جامعه مدرسین انجام دهد.
در حال‌وهوای مخالفت برخی چهره‌های جریان اصولگرایی با پیوستن ایران به کنوانسیون تأمین مالی تروریسم اعلام شده بود که جامعه مدرسین حوزه علمیه قم هم جلسه‌ای اضطراری با حضور علی لاریجانی برای بررسی این موضوع تشکیل خواهد داد. لاریجانی هم دعوت جامعه مدرسین حوزه علمیه قم را لبیک گفت و در آن شرکت کرد. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم پیش‌تر در تماس تلفنی اعتراض شدید خود را به علی لاریجانی، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی، نسبت به تلاش مجلس مبنی بر تصویب لایحه الحاق ایران به کنوانسیون تأمین مالی تروریسم اعلام کرده بود. این یعنی قدرت جامعه مدرسین نه تنها در جریان اصولگرایی، بلکه در رخدادهای مهم کشور، آن طور که تصور می‌رود بلااثر نیست. در حالی که اقتدار دو نهاد سنتی روحانیت، یعنی جامعه روحانیت مبارز و جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال‌های اخیر تحت‌الشعاع جریان‌های نوپای اصولگرا و فقدان چهره‌های سنتی کاریزماتیک روندی رو به افول داشته است، اما رخدادهایی مانند برون‌داد جلسه با لاریجانی نشانه‌ای است از این که روحانیون اصولگرا در برخی بزنگاه‌ها از همه توان و لابی خود برای اثرگذاری بر فضای سیاسی استفاده می‌کنند؛ تا جایی که می‌توانند بعد از یک جلسه با رئیس مجلس، رأی پارلمان را به نفع دغدغه‌های خود تغییر دهند. البته جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، بر خلاف جریان نزدیک به مصباح یزدی که زاویه‌های تندی با رئیس فعلی مجلس دارد، پیوندهایش با علی لاریجانی نزدیک است. ماجرای حمله به علی لاریجانی در سال ۹۱ از سوی برخی چهره‌های نزدیک به پایداری هدایت می‌شد. نماینده‌‌های نزدیک به همین جریان هم در مجالس پیشین بیشترین تقابل را با علی لاریجانی داشتند. آیت‌الله غروی، عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، در سال۹۳ با اشاره به حضور علی لاریجانی در جلسه جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، گفته بود: «وی نماینده مردم قم است و جامعه مدرسین و مراجع او را تأیید کرده‌اند، ضمن این که جایگاه ویژه‌ای در بین بزرگان کشور دارد و طبعا چندوقت یک‌بار به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم می‌آید و گزارشی از وضعیت قم و فعالیت‌هایی که در این استان انجام می‌دهد، ارائه می‌کند و از طرف دیگر تحلیلی از مسائل جاری، اقتصادی، سیاسی و بین‌المللی دارد.»
نگاهی به کارنامه جامعه مدرسین
جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در سال ۱۳۵۸ از سوی آیت‌الله علی مشکینی، آیت‌الله حسینعلی منتظری، ابراهیم امینی و احمد آذری قمی پایه‌گذاری شد اما به زودی اختلاف میان آنها باعث کناره‌گیری آیت‌الله منتظری و ابراهیم امینی شد. در ۱۳ فروردین‌ماه ۱۳۵۹ اساسنامه بازنگری‌شده به امضای اعضای جدید رسید. تا ثبت اساسنامه بیش از یک سال طول کشید. آگهی تأسیس جامعه مدرسین در تاریخ ۲۷ مردادماه ۱۳۶۰ در روزنامه رسمی جمهوری اسلامی اعلام شد. اعضای اولیه جامعه عبارت بودند از علی مشکینی، محمد فاضل، محمد یزدی، احمد آذری قمی، احمد جنتی و ابوالقاسم خزعلی. اعضای جامعه مدرسین در دهه اول انقلاب بنا بر تصویب اعضای اولیه افزایش پیدا می‌کند اما رویکرد سیاسی جامعه مدرسین کمابیش منسجم می‌ماند. جامعه مدرسین حوزه علمیه قم همانند جامعه روحانیت مبارز، بازوی روحانی اصولگرایان در کشور است که به مالکیت خصوصی باور دارد و دخالت دولت در بازار را چندان نمی‌پسندد. جامعه مدرسین به دلیل رویکردهای محافظه‌کارانه‌اش به مراجع سنتی به ویژه آیت‌الله محمدرضا گلپایگانی نزدیک بود و با کسانی مانند آیت‌الله لطف‌الله صافی گلپایگانی، داماد محمدرضا گلپایگانی و عضو شورای نگهبان در آن سال‌ها هم‌گرایی داشت. در ماجرای مخالفت ۹۹ نفر از نمایندگان مجلس با ادامه نخست‌وزیری موسوی آن هم در حالی که امام خمینی از نخست‌وزیر حمایت می‌کرد، احمد آذری قمی عضو جامعه مدرسین حوزه علمیه قم و نماینده وقت مجلس معتقد بود که نقطه نظر امام جنبه مشورتی دارد نه دستوری و بحث «ارشادی» و نه «مولوی» بودن نگاه امام را مطرح کرد.
محمد یزدی، چهره شاخص
شاخص‌ترین چهره جامعه مدرسین حوزه علمیه قم در همه این سال‌ها آیت‌الله محمد یزدی بوده است. رئیس سابق قوه قضائیه، عضو فعلی شورای نگهبان و دبیر جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. او سه دوره عضو مجلس خبرگان بود اما از ورود به دور پنجم باز ماند. با این حال نمود فعالیت سیاسی محمد یزدی از سال‌های پایانی دهه ۸۰ به این سو کمتر بروز بیرونی داشته و حضورش در عرصه عمومی در مقایسه با دهه ۷۰ کاهش چشمگیری داشته است. البته او درگیر برخی مسائل داخلی هم بوده است. مثلا در جریان انتخابات سال ۹۲ اختلاف بین او و آیت‌الله مصباح بر سر حمایت از نامزدهای اصولگرا تا حدی پیش رفت که به گفته یزدی احتمال تجزیه شدن جامعه مدرسین را به دنبال داشت. در ماجرای سپنتا نیکنام، عضو زرتشتی شورای شهر یزد، آیت‌الله یزدی به عنوان یکی از چهره‌های سرسخت مخالف ورود اقلیت‌های دینی به شوراهای شهر، شناخته شد و در گفت‌وگویی مفصل با رسانه‌های اصولگرا از دلایل فقهی خود سخن گفت. این بار هم در ماجرای جلسه با لاریجانی و نتیجه آن بر تصمیم مجلس نمی‌توان از نقش آیت‌الله محمد یزدی چشم پوشید.
کد مطلب: 88462