این روزها کلانشهرهای کشور در گوشه و کنار خود محل هایی را دارند که پاتوق انبوه مطب های پزشکی جراحی و عمل زیبایی است. نکته جالب در این میان کاهش سن مراجعه کنندگان به ویژه دختران و پسران نوجوان به این مطب ها است که باید با نظر کارشناسان این پدیده واکاوی و آسیب های آن به طور جدی بررسی شود.

اگرچه آمار دقیق و رسمی از جراحی های زیبایی در کشور موجود نیست ولی به گفته پزشکان متخصص، گروه سنی مراجعه کنندگان، حداقل برای جراحی بینی، پایین آمده است و نوجوانان ۱۵-۱۴ ساله از جمله متقاضیان این گونه جراحی ها هستند.

تعداد جراحی پلاستیک صورت مانند افتادگی پلک‌ها و جوان‌سازی صورت در ایران بسیار بالاست و ۹۰ درصد این جراحی‌ها مربوط به زیبایی بینی بوده همچنین، لیپوساکشن و زیبایی سینه و شکم نیز بالاترین آمار جراحی های زیبایی و پلاستیک را پس ازجراحی زیبایی بینی در کشور به خود اختصاص داده است.

شاید بتوان علت این مساله را علاوه بر تنوع طلبی و بالا رفتن سطح استاندارد زندگی عمومی مردم به تبلیغات کاذب و عوام فریبانه رسانه های خارجی و ماهواره ها وعدم سبب شناسی و فقدان نظارت صحیح و همه جانبه مسولان ربط داد.

برخوردهای کاسبکارانه از سوی برخی پزشکان
متاسفانه اشخاصی با برخورد های کاسبکارانه و استفاده از ملزومات و روش های غیر استاندارد عوارض زیادی را نیز برای بیماران ایجاد نموده اند که عوارض روانی و اقتصادی آن قطعا بر دوش جامعه خواهد بود.

این روزها نه‌تنها دختران و پسران جوان خود را به تیغ جراحی می‌سپارند تا زیباتر به‌نظر بیایند، بلکه پای نوجوان‌ها وافراد بسیار مسن هم به اتاق‌های عمل کشیده شده تا شاید با بینی، گونه و حتی اندامی زیباتر زندگی خود را ادامه دهند.

به نظر می رسد میل به خود نمایی و بحران هویت و تعاریف جدید و غریب از زیبایی در دختران و پسران به جایی رسیده است که دیگراستفاده افراطی از لوازم آرایش و لباس های بی تناسب و من در آوردی هم خلاء های آنان را پر نمی کند.

آمار جراحی های زیبایی در ایران هفت برابر اروپاست
با توجه به اینکه آمار جراحی های زیبایی در ایران هفت برابر اروپا ست، تجربه پزشکان و ارزان بودن هزینه های جراحی در ایران نسبت به اروپا نیز بسیاری از آنها را ترغیب نموده است تا برای انجام جراحی های اینچنینی راهی ایران شوند . اگرچه از یک سو چنین جراحی هایی صادرات غیر نفتی به حساب آمده و برای کشور ارز آور است، توجیهی برای شدت درخواست این جراحی ها توسط جوانان و به طبع تحمل عوارض جانبی آن نیست.

آنچه نگران کننده تر از هر چیز به نظر می رسد رشد بیمارگونه درخواست جراحی های زیبایی و سوء استفاده برخی جراحان غیر متخصص در این امر و استفاده از داروهای غیر مجاز قاچاق، تزریق ژل های غیر استاندارد و اقدام به انجام این عمل ها در مطب ها و کلینیک های غیر استاندارد و بدون تجهیزات لازم برای مواقع اضطراری است. متاسفانه به دلیل تبلیغات رنگارنگ جراید و مجلات و ارایه تصاویر بعضا غیر طبیعی و ساختگی از زیبایی های پس از عمل و تعداد زیاد عوارض و حوادث رخ داده نیز، از رشد آمارداوطلبان اینگونه عمل ها نکاسته است.

در کلانشهر کرج اگر سری به چهار راه طالقانی مرکز اصلی مطب های پزشکان زیبایی بزنید بسیاری را با چسب هایی بر روی بینی می بینید که به سراغ پزشکان خود می روند.

تینا دانشجوی ۲۲ ساله که ازمقاومت خانواده خود در برابرعمل جراحی بینی اش ناراضی است می گوید: من دوست دارم که زیباتر به نظر بیایم اما مادرم که خودش ۱۵ سال پیش این عمل را انجام داده راضی نیست و نمی گذارد من این عمل را انجام دهم و مانده ام که او را چطور راضی کنم.

سامان ۱۸ ساله که برای پرس و جو درباره هزینه ها و دیدن مدلهای جدید بینی به کلینیکی در چهار راه طالقانی مراجعه کرده با اشتیاق می گوید: شنیدم درد دارد و تا یک سال نمی توانم باشگاه بروم، اما خوش تیپی دردسر دارد دیگر....

وی در پاسخ به این سوال که تو مرد هستی و بینی بزرگی هم نداری چرا می خواهی عمل کنی، گفت: این عمل زن و مرد ندارد و همه دخترها این طوری بهم بیشتر توجه می کنند.

خانم شصت و چند ساله ای که عمل پلک انجام داده نیز گفت: من با جوان های زیادی رفت و آمد دارم و این عمل مرا در نظر آنها زیباتر و جذاب تر می کند و توجه آنها به من بیشتر می شود.

خانم نسبتا میانسالی که در یکی ازمطب های زیبایی با صورتی پانسمان شده نشسته بود و بغضی درگلو داشت گفت: وقتی ۲۰ سالم بودم با قرض و وام و بدبختی هایی که برای راضی کردن پدرم کشیدم بینی ام راعمل کردم که متاسفانه دچارتنگی نفس شدم وسردردهای مزمن زندگی را برایم تیره و تار کرد.

بعد از ازدواج هم همسرم که علاقه زیادی به عمل های زیبایی داشت تشویقم کرد تاگونه بگذارم و صورتم پرتر به نظر بیاد بعد افتادم توخط عمل های متعدد حجم لبم به گونه ام نمی آمد تزریق کردم، بعد پتاکس برای خط اخم، تا جایی که صورتم کم کم حالت ربات شد و ملاحت خودش را از دست داد.

وی در جواب این سوال که چرا دوباره بینی تان را عمل کردید، بغضش را قورت داد و گفت: برای اینکه هم تنفسم بهتر شود و هم دیگر افت کرده بود و به صورتم نمی آمد.

سال گذشته متخصصان اعلام کردند تعداد کسانی که به‌عنوان متخصص عمل می‌کنند، ۱۰ برابر بیشتر از جراحان پلاستیک واقعی است.

به عنوان مثال در جراحی ترمیمی چروک صورت و عوارض چشمگیر آن، رئیس انجمن جراحان پلاستیک ایران، یکی ازمشکلات را دسترسی راحت افراد غیر متخصص به ژل پاژ ازطریق مراکز فروش تجهیزات پزشکی عنوان کرد و افزود: تزریق این مواد توسط پزشکان عمومی یا درسالن‌های زیبایی باعث دردسر زیادی برای کسانی که این ژل برای آنها تزریق شده، ایجاد کرده است.

وی تصریح کرد: ازآنجایی که این ژل جذب نمی‌شود وسنگین است بعد از مدتی ازمحلی که تزریق صورت گرفته، حرکت می‌کند و پایین می‌آید وهمچنین واکنش‌های التهابی وعفونت ایجاد می کند که دربرخی موارد تا ۲۰ بارجراحی هم برای خارج‌کردن این ژل‌ها انجام گرفته است، چراکه این ژل‌ها به سهولت خارج نمی‌شوند.

عفونت، تنگی نفس، بسته شدن مجاری تنفسی، کج شدن بینی و نامیزان بودن سوراخ های بینی پس از عمل، آسیب‌های جدی چشمی از جمله کوری با جراحی تغییر رنگ چشم، افت شدیدتر اعضای صورت، آبسه، تورم و ناصافی همچنین از بین رفتن لبخند طبیعی پس از تزریق ژل، ازبین رفتن توانایی شیردهی و بالا رفتن احتمال سرطان های سینه پس از جراحی های زیبایی سینه وده ها عارضه برگشت ناپذیر از جمله عواقب جراحی های غیر ضروری زیبایی هستند.

دکتر افسر نادری یکی از اساتید جامعه‌شناسی در این‌باره گفت: روزانه بیش از ۳۰ تا ۵۰ نفر برای انجام عمل لایپوساکشن به کلینیک‌ها و مطب‌ها مراجعه می‌کنند و تعداد بالای افراد متقاضی باعث شده است که پزشکان با توجه به درآمد کمی که در سایر رشته‌ها دارند، به انجام این عمل بپردازند که همین امر، ریسک و خطر آسیب به متقاضی را بسیار بالا می‌برد و سالانه شاهد مواردی از فوت در نتیجه عمل غیرمتخصصانه لایپوساکشن هستیم.

این در حالی است که هیچ نظارتی از سوی وزارت بهداشت و نظام پزشکی بر عملکرد این مراکز درمانی وجود ندارد. به ‌گفته وی در حالی که تنها ۱۵۷ جراح پلاستیک در تهران مجوز انجام عمل بینی را دارند، هفت هزار پزشک به انجام این جراحی اشتغال دارند.

با این حال هنوز متقاضیان جراحی های زیبایی ناآگاهانه در سودای زیبایی خود را به تیغ این پزشکان می سپارند.

دکتر فیض روانشناس می گوید: در شهرهای بزرگ در پشت زیباسازی مبالغه آمیز خانم ها یک شتاب دیده می شود و این مسابقه پرشتاب برای خواستنی بودن و پذیرفته شدن در جامعه سرایت پیدا کرده است. در میان شهروندان طبقه متوسط و بالا جراحی زیبایی نوعی کسب افتخار است و اگر کسی زیر چاقوی جراحی نرفته باشد احساس کمبود می کند این طور به نظر می رسد که در سال های اخیر، فرهنگ جامعه شهرنشین ایرانی، به ویژه در ارتباط با خانم ها، هم سو با بسیاری از فرهنگ های دیگر از جمله آمریکا، هر چه بیش تر به سوی فرهنگ "جوان پرستی" گرایش پیدا کرده است.

جمال جنانی روانشناس در این زمینه می گوید: سابقه جراحی پلاستیک و ترمیمی در متون پزشکی به قبل از میلاد مسیح باز می گردد. اما آنچه مسلم است در آغاز برای بهبود کیفیت زندگی کسانی بوده است که به نوعی دچار تحلیل اعضای بدن شده بودند که امکان انجام امور ضروری روزمره برایشان وجود نداشته است. به عنوان مثال فردی لب شکری برای نوشیدن یا فردی که دچار سوختگی شدید انگشتان بوده برای انجام شغل و درآمد به جراحی روی می آورد. اما بحران زشت پنداری و تصویر از خودی که در بین مردم افتاده نگران کننده است و زن و مرد و پیر و جوان هم ندارد .

وی در ادامه افزود: آموزش در خانواده و مدارس، همچنین نظارت بر تبلیغات توسط دولت از جمله عواملی است که می تواند در رشد سالم روانی افراد و پذیرش خود و بالا بردن اعتماد به نفس افراد و شناخت توانمندی هایشان چنان تاثیرات مثبتی بگذارد که هرکسی بدون مطالعه و مشاوره و دلیل پزشکی موجه خود را به تیغ جراحی های غیر ضروری نسپارد.

کرم زاده دانشجوی دکترای جامعه شناسی نیز دراین زمینه گفت: مراجعان چنین جراحی هایی اغلب افرادی مرفه اما نازیبا هستند که برای زیباتر ساختن خود، از مهم‌ترین سرمایه زندگی یعنی جانشان نیز می گذرند و این مسأله اگر زمانی در مورد زنان جوان صدق می‌کرد، اکنون در میان مردان و سالمندان نیز دیده می‌شود. جالب اینجاست که این نازیبایی یک حس فردی است زیرا زیبایی نسبی بوده و برای هرکسی در قد و قواره و رفتار و جایگاه خودش تعریف می شود. گاه افراد با جراحی های زیبایی چنان تغییر می کنند و دارای صورتی غیرطبیعی می شوند که خودشان هم با تصویر خود ارتباط برقرار نمی کنند و این آغاز بحران جدیدی برای چنین افرادی است.

لزوم بررسی تأثیر انتظارات اجتماعی فرهنگی جامعه و نقش تبلیغات گسترده در سبب‌شناسی اقدام به عمل جراحی زیبایی بسیار جدی است و بر می تابد که دولت و مسولین بهداشت کشور با همکاری جامعه شناسان و روانشناسان خبره به آسیب شناسی و درمان این معضل اقدام نمایند.