اسباب بازی ها تاثیر به سزایی روی فراگیری آداب و شیوه زندگی کودکان دارند اما این روزها به دلیل غفلت فرهنگی اسباب بازی های خارجی در بازارهای مشهد راه را برای الگوپذیری کودکان از فرهنگ بیگانه باز کرده است.

به نقل از مهر ، ۹۵ درصد اسباب بازی های موجود در بازارهای مشهد ساخت کشورهای چین، آلمان و ایتالیا است و این امر می تواند به تنهایی رویکرد و آداب کودک را در تمامی زمینه های فکری و پرورشی تغییر دهد.

اگر نخواهیم از اسباب بازی های ساخت کشورهای گوناگون و ورود آنها به استان با نام هجوم فرهنگی نام ببریم باید به دنبال واژه ای باشیم که معنای تولید ملی را در ابعاد گوناگون با خود به یدک می کشد چرا که در سال جاری تمامی بخش ها به ویژه صنعت اسباب بازی نیز باید در راستای تولید داخلی گام بردارند.

اما سیاست های یک بام و دو هوا نمی تواند ما را در زمینه صنعت اسباب بازی که دیرزمانی است مورد غفلت واقع شده کمک کند، زیرا نمی شود از تولید ملی سخن گفت و باز با همان رویه گذشت با اعتماد به تولیدات بیگانه خیال خود را آسوده نگه داریم.

عروسک های ننه قمر و اسکندر چینی در بازار ایران

آن هنگام نیز که شنیدیم عروسک های ننه قمر و اسکندر هم که در بازار طرفداران بسیاری دارد ساخت کشور چین است دچار بهت و حیرت شدیم و با خود گفتیم چگونه ممکن است عروسک های این انیمیشن نیز توسط چشم بادامی ها تولید شده باشد.

ننه قمر و اسکندر که شخصیت های کارتون شکرستان هستند، بسیار زود توانستند جای خود را در میان بزرگترها هم باز کنند و امروز ننه قمر با آن چارقد گلدار و پشت قوز کرده و عصا به دست همراه یک نوزاد که کله اش از بدن قنداق شده اش بزرگ تر است توسط کشور چین ساخته شده و در ویترین عروسک فروشی ها جا خوش کرده است.

حال سوال این جاست که چرا امروز شخصیت های کارتون ایرانی نیز توسط خودمان تولید نمی شود آیا قرار نیست با تولید بومی این عروسک ها به چرخه اقتصاد کشور و درآمدزایی کمک کرد و آیا بهتر نبود این عروسک هادر کشور خودمان با هدف حرکت به سمت تولید و صدور اسباب بازی حتی به کشورهای دیگر آغاز شود.

بنابراین هنگامی که ما ساخت شخصیت های کارتونی خود را به دستان چینی ها می سپاریم می توان انتظار داشت که متولیان فرهنگی با غفلت و بی خبری راه را برای هجوم اسباب بازی های خارجی باز کرده و هر روز به ضعف صنعت اسباب بازی داخلی دامن بزنند.

برای آگاهی بیشتر از ساخت، طراحی و واردات اسباب بازی ها به سراغ فروشگاه های عرضه اسباب بازی رفتیم تا نقطه نظرات آنها را جویا شویم.

بازار اسباب بازی خراسان رضوی در رکود به سر می برد

یک فروشنده اسباب بازی در بالای شهرمشهد می گوید: بسیاری از اسباب‌بازی‌هایی که در این فروشگاه وجود دارد و مورد استفاده کودکان و نوجوانان بوده وارداتی است.

مسعود شیخی ادامه می دهد: واردات انبوه اسباب بازی های چینی به بازارهای استان تولیدکنندگان محدود اسباب بازی در استان را چون ویروسی در معرض خطر ورشکستگی قرار داده است و اکنون چندان بیراه نیست که بگوئیم بازار اسباب بازی در کشور و استان در رکود کامل به سر می برد.

وی می افزاید: همان تعداد محدود تولید اسباب بازی در کشور و استان نیز از تکنولوژی بالایی برخوردار نبوده و از سویی تنوع رنگ، تولیدات با کیفیت و جذابیت سبب گرایش کوکان به سمت اسباب بازی های بیگانه می شود.

وی معتقد است: کودکان ناخواسته جذب طرح و رنگ متنوع یک اسباب بازی می شوند بنابراین نمی توان تا هنگامی که در زمینه تولید اسباب بازی، کیفیت و تنوع رنگ را لحاظ نکرده ایم والدین و کودکانشان را مجبور به خریداری اسباب بازی های تولید داخل کرد.

این فروشنده ورود هر اسباب بازی خارجی به استان را به معنای تهاجم فرهنگی نمی داند و می گوید: نباید به اسباب‌بازی‌های وارداتی که به افزایش توانمندی‌های ذهنی و مهارت‌های حرکتی کودکان کمک می کند مخالفت کرد بلکه می توان با تقویت صنعت اسباب بازی در داخل به عرضه برخی از اسباب بازی های مفید ساخت خارج نیز اقدام کرد.

لزوم پرداختن به صنعت اسباب بازی در داخل

مسعود ثابتی فروشنده دیگری است که معتقد است به صنعت اسباب بازی در داخل کشور به خوبی پرداخته نشده و کودکان به محض ورود به فروشگاه مجذوب طراحی و شکل و رنگ اسباب بازی خارجی می شوند.

وی می گوید: برخی از اسباب بازی های ساخت خارج از کشور خشونت ‌زا و بسیاری از آنها نیز با فرهنگی ایرانی و اسلامی ما همخوانی ندارند و به طور مثال موشک ها و تفنگ هایی در این فروشگاه وجود دارد که جزء خشونت و سردرگمی کودک در فرهنگ ایرانی هیچ نو کارکرد مثبتی را به دنبال ندارد.

این اسباب بازی فروش تاکید می کند: ما نمی‌توانیم به بچه بگوییم سراغ اسباب‌بازی زیبا و متنوع نرو، چون مبلغ فرهنگ کشور تو نیست چرا که این وظیفه تولید کننده و فعالان صنعت اسباب بازی ماست که در این عرصه به خوبی ظاهر شوند.

یکی دیگر از فروشندگان وسایل بازی و سرگرمی کودکان می گوید: تنها پنج درصد اسباب‌بازی‌ها در داخل ایران و استان تولید داخل است و علت این امر ناتوانی تولید کنندگان داخل در رقابت با کالای چینی است و این امر به معنای کیفیت بالای اسباب بازی چینی نیست.

وی با بیان اینکه قیمت اسباب‌بازی که چین تولید می‌کند به دلیل استفاده از مواد اولیه ارزان و نازل بودن دستمزد کارگر، پایین است، می گوید: در نتیجه ارزان بودن اسباب بازی ساخت چین، خریدار ایرانی به سمت این نوع اسباب بازی می‌رود.

وی تصریح می کند: بسیاری از خانواده ها نسبت به شناخت کالایی به نام اسباب بازی خارجی آگاهی کافی ندارند، از این رو نیاز است با فرهنگسازی در حوزه روانشناسی اسباب بازی، خانواده ها را نسبت به بازی های تولید خارج و ابعاد فرهنگی و پیام هایی که آن اسباب بازی ها دارند آگاه کرد.

اسباب بازی هایی که با فرهنگ و ارزشهای خانوادگی انطباق ندارد

این اسباب بازی فروش در خصوص تولید اسباب بازی عنوان می کند: من خودم جزو تولیدکنندگان اسباب بازی بودم، اما در حال حاضر به دلیل گران بودن مواد اولیه و بالا رفتن نرخ کارگر صرف نمی کند اسباب بازی تولید کنم.

قبل از پایان یافتن سخنانم با فروشنده اسباب بازی، یک خریدار وسایل بازی وارد بحث می شود و می گوید: در حال حاضر بازار پر است از اسباب بازی های خشن و عروسکهایی که با فرهنگ دینی و ارزشهای خانوادگی ما همخوانی ندارند و هیچ گونه متولی فرهنگی نیز برای مقابله وارد عمل نمی شود.

مریم صولتی می افزاید: من تلاش می کنم تا اسباب بازی هایی را که هیچ منافاتی با ارزشهای دینی نداشته و منطبق بر فرهنگ بومی است تهیه کنم اما انگار چنین اسباب بازی هایی در بازار وجود ندارد.

سهیلا مرویان هم که دو فرزند دارد معتقد است، هیچ کدام از اسباب بازی ها و وسایل سرگرمی که در بازار وجود دارد حاوی پیام های فرهنگ خودمان نیستند بلکه حامل فرهنگ های بیگانه هستند.

عدم جذابیت اسباب بازی های داخلی

وی ادامه می دهد: کودکان ما این روزها راه و رسم زندگی و الگو پذیری را از طریق اسباب بازی های خارجی فرا می گیرند که در این زمینه تنها مقصر اصلی متولیان فرهنگی هستند.

پدرام حسینی نیز که پدر یک فرزند است می گوید: من به شخصه دوست دارم از اسباب بازی های تولید خودمان استفاده کنم اما اسباب بازی های ساخت داخل علاوه بر اینکه کیفیت نداشته به لحاظ طرح و تنوع رنگ نیز جذابیت ندارد.

وی معتقد است: صنعت تولید اسباب بازی داخلی بسیار ضعیف است و برای اینکه این صنعت جان بگیرد به حمایت های دولتی و الگو برداری از اسباب بازی های موفق نیازمند است.

شهره سنخاستی نیز می گوید: کودک من به محض ورود به اسباب بازی فروش بر روی اسباب بازی خارجی انگشت می گذارد زیرا رنگ و تنوع و کیفیت وسیله بازی خارجی بسیار بهتر است.

وی بیان می کند: به نظر می رسد صنعت اسباب بازی داخل راه طولانی را باید طی کند چرا که در حال حاضر وسایل بازی خارجی نبض بازار را در دست گرفته اند.

این جای تاسف است که به دلیل عدم حمایت های دولتی چیزی به نام صنعت اسباب بازی در کشور و استان وجود ندارد و به شکل کاملا خوشبینانه تولیدات داخلی اسباب بازی تنها ۲ دهم درصد نیاز جمعیت ۱۷ میلیونی کودک و نوجوان را پاسخ می دهد.

برابری اسباب بازی های داخل با نمونه خارجی

رئیس اتحادیه صنف خرازی های مشهد نیز معتقد است تولید اسباب بازی در داخل کشور بسیار محدود است اما همان تعداد محدود نیز به لحاظ رنگ و تنوع با نمونه های خارجی برابری می کند.

علی تحقیقی می گوید: ورود اسباب بازی از مبادی رسمی برعهده کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان است اما چنانچه گزارشی در خصوص ورود اسباب بازی های غیرمجاز به اتحادیه ابلاغ شود ما سریعا نسبت به جمع آوری اسباب بازی اقدام کنیم.

وی ادامه می دهد: ضمن اینکه کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یک نمونه ازفهرست اسباب بازی مجاز را در اختیار اتحادیه قرار می دهد و آنها باید به زیرمجموعه های خود یعنی مغازه ها و فروشگاهها به صورت اطلاعیه رسمی لیست اسباب بازی های غیرمجاز را ابلاغ و اعلام کنند.

۲۵۰ مغازه اسباب بازی فروشی در مشهد

تحقیقی با اشاره به طرح شبنمبیان می کند:بااجرای طرح شبنم، اسباب بازی ها شناسنامه دار می شوند و راه برای قاچاق وسایل بازی بسته شده و از سویی با اسباب بازی های غیرمجاز و بدون هولگرام و بارکد برخورد می شود.

رئیس اتحادیه صنف خرازی های مشهد با اشاره به مغازه های اسباب بازی فروشی تصریح می کند: ۲۵۰ مغازه اسباب بازی فروشی دارای پروانه در مشهد فعالیت می کنند.

یک کارشناس فرهنگی نیز با اشاره به این مطلب که بازی برای رشد جسمی و روانشناختی کودک از اهمیت حیاتی برخوردار است، می گوید: بازی روح خلاقیت و نوآوری، ابداع و ابتکار کودک را رشد می دهد و پرده از روی ضعف ها و قوت هایش کنار می زند.

جعفر حسینی ادامه می دهد: تاثیرات مهم بازی در روح، روان و جسم کودک، مکتب های مختلف را به ابراز عقیده درباره آن واداشته است و اسلام نیز نه تنها در این خصوص سکوت نکرده بلکه بازی را به دلیل انطباق با طبیعت کودک ضروری و اجتناب ناپذیردانسته است.

کارکرد اسباب بازی ها

وی تصریح می کند: اسباب بازی ها محرک پر نفوذی هستند که به دلیل رنگ، صدا، شکل و حرکت های خاص مورد توجه کودکان قرار گرفته و آنها را به تشویق و تحرک وا می دارند.

وی به کارکردهای اسباب بازی ها اشاره می کند و می گوید: اسباب بازی ها به شکل غیرمستقیم مفاهیم و آموزه هایی را نیز به کودکان انتقال می دهند، بنابراین اسباب بازی ها یا حداقل بخشی از آنها دارای سه کارکرد هستند.

حسینی فراهم کردن موجبات سرگرمی و مشغولیت کودکان، شکوفایی استعدادهای نهفته در کودکان و چون معلمی دوست داشتنی و توانا عهده دار آموزش و تربیت کودکان بودن را سه کارکرد اسباب بازی ها می داند.

این کارشناس فرهنگی تاکید می کند: برخی از اسباب بازی ها استعدادهای خوب و انسانی کودک را رشد داده و به فعلیت می رسانند و خصلت های پسندیده را به او القا می کنند و برخی استعدادهای بد و غیرانسانی کودک را بارور می سازند و آموزه های زشت و ناپسند را در وجود او نهادینه می کنند.

وی معتقد است، اسباب بازی ها انواع و اقسام مختلفی دارند و سنین متفاوتی را در بر می گیرند، برخی از آنها مکلف هماهنگ کردن فعالیت های بدنی، رشد عضلات و اندام ها هستند و تعدادی نیز مهارت های چشم و دست را افزایش می دهند و برخی دیگر احساسات، هوش، کنجکاوی و خلاقیت را به تحرک وا می دارند و به عبارتی دیگر هر کدام برای دست یابی به اهدافی خاص مهندسی شده اند.

الگوسازی

حسینی یادآور می شود: در روش های تعلیم و تربیت، اسباب بازی ها مهم ترین و کلیدی ترین عامل برای الگوسازی کودکان هستند و به عنوان مدل یا راهنمایی در رفتارهای اجتماعی آنان نقش به سزایی دارند.

وی معتقد است، اسباب بازی های بسیاری با هدف تهاجم فرهنگی ساخته و مرجع بسیاری از دختران و پسران خردسال می شود

این کارشناس فرهنگی بیان می کند: اسباب بازی های خارجی که حاوی پیام های مبتزل هستند، ابتدا با ایجاد بی هویتی، بی اعتمادی و از خو بیگانگی بنیان ارزش های پذیرفته شده کودکان و نوجوانان را فرو می ریزد و سپس الگوهای خود را با لطایف الحیلی به آنها تحمیل و تزریق می کند.

وی الگوپذیری، تقلید و تربیت را مفاهیمی مرتبط و نزدیک به هم می داند و می افزاید: الگوپذیری، تقلید و تربیت هر سه در روانشناسی از جایگاه ویژه ای برخوردارند.

وی ادامه می دهد: الگو پذیری، زمینه و مقدمه لازم برای تقلید است و تقلید یکی از مکانیزم هایی است که تربیت از طریق آن صورت می پذیرد، بنابراین یکی از مهم ترین مولفه های اسباب بازی، جنبه الهام بخشی آن است که به تقلید و تربیت کودکان می انجامد.

وی با تاکید بر اینکه والدین نباید در خرید اسباب بازی جنبه الهام بخشی و تقلید کودکان از آن نوع اسباب بازی خاص را به فراموشی بسپارند، یادآور می شود: بهتر است والدین اسباب بازی تولید داخل را که منطبق بر فرهنگ و آیین بومی است خریداری کنند.

مدیر کانون پرورشی فکری کودکان و نوجوانان خراسان رضوی نیز می گوید: اسباب بازی های خارجی، فرهنگ کودکان را مورد تهاجم قرار می دهد و سبب بی هویتی کودک می شود.

راضیه باباخانی ادامه می دهد: بیشتر اسباب بازی هایی که در حال حاضر در بازار وجود دارد خشن و ترسناک هستند و با روحیه کودکان سازگار نیست.

وی می افزاید: کودکان این روزها در سیطره اسباب بازی هایی بیگانه نظیر انواع شمشیرها و تفنگ هایی که بسیار شبیه واقعی هستند قرار دارند و روحیه کودکی، مهربانی و معصومیت خود را به واسطه این نوع بازی های خشن از دست می دهند.

ساخت اسباب بازی صرفه اقتصادی را به دنبال دارد

وی بیان می کند: درحالی که دشمن اندیشه کودکان را برای تهاجم هدف قرار داده برای فرهنگ سازی و ارتقاء سطح صنعت اسباب بازی کاری انجام نشده است.

وی معتقد است: حرکت به سمت ساخت اسباب بازی های تولید داخل اقدامی فرهنگی و قابل تقدیر است چرا که این کار از سویی صرفه اقتصادی دارد و از طرفی کودکان خود را می توانیم به لحاظ بهره گیری از فرهنگ و آداب و سنن غنی خویش واکسینه کنیم.

یک روانشناس هم می گوید: اسباب بازی های گوناگون ساخت کشورهای مختلف حاوی پیام های متنوعی هستند که گاه این پیام ها بارمنفی و مخربی بر افکار کودکان دارند.

شهره فتحی ادامه می دهد: اسباب بازی ها در رفتار کودکان تاثیر به سزایی دارند و نمی توان این گونه برداشت کرد که وسایل بازی بر فرهنگ پذیری، اخلاق و شخصیت کودکان بی تاثیر است.

وی با تاکید بر اینکه اسباب‌بازی مقوله‌ای است که از سوی کارشناسان متولی سلامت و روان بسیار مغفول واقع شده است، افزود: برخی از خانواده ها و مسئولان هم نسبت به شناخت کالایی به نام اسباب بازی آگاهی کافی ندارند و به نظر می رسد در این زمینه باید بیشتر کار شود و یک جریان فرهنگی و ارزشی در حوزه روانشناسی اسباب بازی بوجود آید.