سروش صحت در «شمعدونی» خواسته یاناخواسته از کلیشه های آزاردهنده برای خنداندن مخاطب بهره گرفته است.

پس از پایان پرحاشیه سریال «درحاشیه»، چندی است که «شمعدونی»جدید ترین ساخته «سروش صحت » از شبکه سوم سیما پخش می شود. سروش صحت پیش از این کارگردانی مجموعه های طنزی چون «پژمان» و «ساختمان پزشکان» را بر عهده داشته است. دو سریال پیشین وی به ویژه «ساختمان پزشکان »علاوه بر برخورداری از ساختاری منسجم، دستمایه های طنز قابل تاملی داشتند اما« شمعدونی» در مقایسه با آن هاپسرفتی محسوس در کارنامه سروش صحت به شمار می رود.

کارگردان خودش اعتقاد دارد «شمعدونی» جدی ترین مجموعه طنزی است که تاکنون کارگردانی کرده و هیچ کدام از بازیگران این سریال ویژگی طنز خاصی ندارند. سروش صحت اظهار می کند: «هیچ کدام از بازیگران «شمعدونی» طنز بازی نمی کنند بلکه در جریان اتفاقات و مسیر زندگی روزمره شان ماجراهای طنزی به وجود می آید که خنده دار است.» البته بر خلاف گفته کارگردان محترم بی راه نیست اگر ادعا کنیم که مخاطب« شمعدونی» هر شب شاهد بازی های اغراق آمیز و شوخی هایی سطحی وسخیف است که دربیشتر مواقع نیز با تمسخر یکی از آدم های داستان همراه می شود.


خنده گرفتن از مخاطب با تمسخر و شوخی های سطحی
سروش صحت چندی پیش در برنامه «خندوانه» در پاسخ سوال رامبد جوان که از او پرسید در زندگی بیشتر از چه چیزی می خندی؟ گفت: «من معمولا به چیزهای بد می خندم. مثلا به لطیفه های بد و بی ادبی می خندم یا وقتی بلایی سر کسی می آید .مثل این که وقتی در خیابان می بینم کسی زمین می خورد یا در زمستان که به کوه می روم بسیار می خندم چون مدام شاهد زمین خوردن مردم هستم.» شاید همین طرز فکر و نحوه سرگرم شدن او سبب شده است که در سریال جدیدش فضای طنز با تمسخر آدم های داستان فراهم می شود. درروابط میان شخصیت های« شمعدونی» حرمت ها رعایت نمی شود و همه در فکر تمسخر یکدیگر و بهتر جلوه دادن خودشان هستند. سروش صحت باشوخی های کلامی می خواهد از مخاطب خنده بگیرد و برای ایجادموقعیت های کمدی و طنز تلاش چندانی نکرده است.

این کاستی به ویژه با در نظر گرفتن سریال «در حاشیه» مهران مدیری که واجد چنین ویژگی بود و با ایجاد موقعیت های طنز و کمیک داستان خود را پیش می برد ومخاطب را با خود همراه می کرد بیشتر به چشم می آید.

بی شک از آن جا که کارکرد اصلی سریال ها ی طنز پر کردن اوقات فراغت خانواده ها و ایجاد شادی و نشاط در جامعه است برنامه سازان و مدیران رسانه ملی نیز با توجه به میزان بالای تاثیرگذاری این گونه سریال ها بر مخاطب میلیونی تلویزیون بایدبر ساختار، مضمون ،کارکرد و تاثیرات فرهنگی و اجتماعی این گونه سریال ها نیز نظارت کافی و لازم را داشته باشند. همین بی دقتی سبب شده است بیننده در «شمعدونی» شاهدحرمت شکنی بزرگترها از سوی کوچک تر های خانواده باشد . رفتار ناشایستی که فرهنگ جامعه را تحت تاثیر قرار می دهدو قبح این موضوع شکسته می شود.

شخصیت هایی اغراق آمیز و کلیشه هایی نخ نما
مجموعه های طنز معمولا شخصیت های جدی هم دارند اما شخصیت ها در «شمعدونی» اصلا منطقی و باور پذیر نیستند. به همین خاطر مخاطب هر شب ناچار بیننده کلیشه های نخ نما و بدآموزی هایی چون بی احترامی فرزند ان به پدر و مادر و بزرگترها، سخن چینی و دو به همزنی ، اختلاف میان خواهرشوهر و عروس، طعنه زدن به دخترهای سن بالا ، شوخی های کلامی زشت و ناپسند، بی مسئولیتی جوانان ،ایجاد مزاحمت های خانوادگی،گفت وگوهای توهین آمیز، برخوردهای همراه باتحقیر، روابط ناسالم خانوادگی،نزاع های خواهر وبرادری ،اختلافات سطحی میان زن وشوهرو ... است که بی شک حریم خانواده را تهدید می کند.

جالب این که «نگار عابدی» بازیگر نقش «شیرین» در سریال «شمعدونی» اظهار می دارد: «به هیچ وجه نقدهایی مبنی بر بدآموزی سریال را قبول ندارم. سروش صحت در این مجموعه ضرب المثل «ادب از که آموختی، از بی ادبان» را به تصویر می کشد و به نوعی با نمایش رفتار زشت، این رفتارها را گوشزد می کند. گذاشتن اسم برجسته و مشهور بر روی حیوانات در این سریال نیز هوشمندی «سروش صحت» را می رساند، چرا که در جامعه شاهد چنین مسئله ای هستیم .نمایش این رفتار به نوعی آموزش غیر مستقیم به مخاطبان است. انتقادهای سروش صحت به رفتارهای بد در جامعه ای فرهنگی با پیشینه تاریخی است. »

روایتی اغراق آمیز با آدم هایی باور نکردنی
سروش صحت در «شمعدونی» خواسته یاناخواسته از کلیشه های آزاردهنده برای خنداندن مخاطب بهره گرفته است و با نمایش اغراق آمیز رفتارهای اشتباه به گمان خودش قصد دارد به آن هایی که زندگی را بر خود و دیگران تلخ می کنند تلنگری بزند. اما بازی اغراق آ میز بازیگران،باور پذیر نبودن آدم های داستان،شخصیت پردازی های خام دستانه ،آدم های بی شناسنامه و پرهیز از گره های داستانی او را به بیراهه کشانده است. در خانواده دختری پزشک وجود دارد در عین حال پسر خانواده شل و وارفته به نظر می رسد.

مرد خانواده لوده اما زن به شدت جدی است و شخصیت ها با یکدیگر همخوانی ندارند. دختر دیپلم دارد و منتظر قبول شدن در دانشگاه است نه یک پزشک عمومی. ضمن این که اصلا سر کارنمی رود و مدام در خانه به سر می برد. همه شخصیت های سریال غیرمنطقی هستند و روایت خیلی اغراق آمیزاست .ضمن این که در گفت وگوها و دیدارهای خانوادگی «شمعدونی» چینش خوبی انجام نشده است. متاسفانه تلویزیون ما در سال های اخیر کارکردهای سرگرم کنندگی اش را از دست داده و مجال تاخت و تاز سریال های خنثی و بی خاصیت شده است که فقط می آ یند و می روند و چه خوب که در خاطر نمی مانند.