نکته ظریف تفاوت تحزب در اسلام با آنچه که غرب به آن می‌اندیشد، اهداف کلان است که قرآن می‌خواهد جامعه اسلامی را به سمت ارزش‌های دینی، انقلابی، اخلاقی و انسانی سوق ‌دهد و اهداف غرب از تحزب، بیشتر به پیشرفت‌های مادی محدود می‌شود و به همین خاطر است که مواضع احزاب تفاوت‌های ماهوی دارند.

پیام آیت‌الله هاشمی رفسنجانی به کنگره حزب ندای ایرانیان در مراسم آغازین این کنگره قرائت شد.

 متن این پیام بدین شرح است:

بسم الله الرحمن الرحیم

اگر چه «حزب» با اصطلاح مرسوم در ادبیات سیاسی، مربوط به غرب و مراکز جامعه‌شناسی و دانشگاهی است، اما ریشه این تفکر به عنوان بخشی از انسان‌های صاحب اندیشه و دارای نگاه خاص، به صدر اسلام و نخستین روزهای نزول وحی بر می‌گردد که قرآن کریم ابتدا از خلقت انسان در «ذکر و انثی» می‌گوید و سپس از قراردادن آنها در «شعوباً و قبایل» یاد می‌نماید تا یکدیگر را بشناسند و روح جمع‌گرایی و حمایت از اصالت اجماع‌سازی در کل برنامه‌ها را جدّی بگیرند. چرا که سیره نبوی نیز در حلف‌الفضول، عقبه اولی و عقبه الثانی، نشان از احترام پیامبر(ص) به تفکرات و همراهی جمعی گروه‌هاست.

توجه به بعد زمانی و مکانی بعثت اسلام در ۱۴۰۰ سال پیش که غرب غرق در جهالت قرون وسطایی خویش بود، آن هم در حجازی که باسوادان آن بیش از انگشتان یک دست نبودند، نشان از جامعیت نگاه قرآن به زندگی اجتماعی انسان‌ها و کاهش فاصله طبقاتی در جامعه و مبارزه با شعارهای تو خالی فریب‌کارانه در همه اعصار دارد و امروز که جامعه‌شناسان و سیاسیون با تکیه بر آموزش‌های دانشگاهی از تحزّب، آرای مردمی، دمکراسی توجه به خواست اکثریت، مبارزه با فقر، فساد اداری، اندیشه‌های مطلق‌گرایی و درک مفاهیم واقعی مندرج در قانون اساسی سخن می‌گویند، نمی‌توانند فراتر از آموزه‌های قرآنی بگویند و این جامعیت، وقتی با اجتهاد، به عنوان نگین خاتمیت دین اسلام همراه می‌شود، به روز بودن را فریاد می‌کند که شرط لازم برای ادامه حیات سیاسی در دنیای فراصنعتی است. چرا که تحقق جامعه مدنی، همان مدینه فاضله‌ای است که سیره نبی‌اکرم، ائمه معصومین و از اهداف انقلاب اسلامی بود که باید در جهت تحقق آن تلاش بیشتری شود.

نکته ظریف تفاوت تحزب در اسلام با آنچه که غرب به آن می‌اندیشد، اهداف کلان است که قرآن می‌خواهد جامعه اسلامی را به سمت ارزش‌های دینی، انقلابی، اخلاقی و انسانی سوق ‌دهد و اهداف غرب از تحزب، بیشتر به پیشرفت‌های مادی محدود می‌شود و به همین خاطر است که مواضع احزاب تفاوت‌های ماهوی دارند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران، علی‌رغم تفکرات افراطی بعضی‌ها، اهمیت تحزّب و تعدد آن، از مصرّحات قانون اساسی شد و به تأیید علما، مراجع، امام و نهایتاً مردم رسید و همراه با تشکل‌های دینی و سیاسی که سابقه در قبل از انقلاب داشتند، حزب جمهوری اسلامی نیز تأسیس شد که دوست و دشمن بر دستاوردهای آن تأکید می‌نمایند.

اگر چه فتیله آن حزب به دلیل نگرانی از انحصارگرایی با پیشنهاد حزب و موافقت امام راحل(ره) پایین کشیده شد، اما در پرتو اندیشه‌های آن پیر فرزانه و قوانین جمهوری اسلامی، احزاب متعددی یکی پس از دیگری تأسیس شدند و این نشانه پویایی جامعه است که باید از آن به عنوان فرصتی برای کاهش شکاف نسلی در فضای سیاسی، اجتماعی و ایجاد رقابت‌های سالم سیاسی در جهت پیشرفت همه جانبه کشور با استفاده از تجربیات گذشته برای تقویت نقاط قوت، کاهش اشتباهات و ساختن آینده‌ای بهتر استفاده کرد.

این‌جانب با همه احترامی که به عناوین و اسامی احزاب و مسؤولین و اعضای آنها قائلم، بر این نکته تأکید می‌نمایم که احزاب باید قانون‌گرا، متعهد به ایجاد اعتماد و افزایش مشارکت همگانی برای ساختن فرداهای بهتر باشند. حتی اگر با ائتلاف، جبهه و جناح شوند، نباید با نادیده‌گرفتن اخلاق در رقابت‌های سیاسی، منافع ملی و اسلامی را انحصاری، صرفاً در وجود خویش ببینند و با خود برتربینی، دیگران را تخطئه نمایند که متأسفانه گاهی می‌بینیم بعضی از احزاب و اعضای آنها، دایره محدود و انحصاری وجودی خویش را به بهانه‌های سطحی، فراتر از قوانین و محدوده نظام اسلامی می‌پندارند.

نکته دیگر، توجه احزاب به اشتراکات و پرهیز از مشاجرات کینه‌توزانه است، چون اختلاف سلیقه در امت اسلامی به فرموده رسول مکرّم «رحمت» است و آنچه از آن حذر شده نزاع و تفرقه است که حاصل آن به صراحت قرآنی «فتفشلوا» خواهد بود.

شجاعت در بیان نظرات و نقد اندیشه‌های رادیکال چه چپ، چه راست که آفت جامعه امروز ما شده‌اند، آموزش و پرورش نیروهای مجرب و نخبه برای آینده بهتر کشور در سطح ملی و صیانت از میراث امام خمینی و شهیدان پُر فضیلت انقلاب اسلامی را به همراه دارد.

اصولگرایی، اصلاح‌طلبی، اعتدال و در تقسیم‌بندی پایین‌تر، انواع نام و عنوان برای احزاب، برای شناسایی و تمایز از یکدیگر است و آنچه باید به عنوان اصل مدنظر همه احزاب و گروه‌ها قرار گیرد، ضرورت حضور جوانان و تأکید بر نقش آنان و لزوم توجه جدّی به تحزب در کشور است که در برگیرنده منافع ملی و اسلامی ایران عزیز و آینده مردم آن است که در وفاداری به آرمان‌های انقلاب خود بی‌نظیرند.

با تشکر از مسؤولان حزب ندای ایرانیان، امیدوارم کنگره آنان در جهت کاهش دیدگاه‌های انتزاعی، تلاشی برای اجماع سازی، آسیب‌شناسی واقعی از بی‌تفاوتی‌ها و انحرافات گذشته و نهایتاً تقریب سیاسی احزاب برای هموارسازی مسیر توسعه همه جانبه کشور باشد و در این راه از نیرو و احساسات جوانان در جهت ایجاد وحدت ملی، درک امنیت و مفاهیم جدی منافع ملی بیشتر استفاده نمایند که با جوانان کارها آسان شود.

اکبر هاشمی رفسنجانی

رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام