دنیس راس، دیپلمات ارشد آمریکایی و مشاور سابق رئیس جمهوری ایالات متحده در یادداشتی برای واشنگتن پست نوشت که باراک اوباما آماده توافق با ایران است و توافق مدنظر او خوشایند اسرائیل نخواهد بود.

به نقل از واشنگتن پست، دنیس راس نوشت: بحث ها در مورد دعوت جان بینر، رهبر جمهوری خواه مجلس نمایندگان از بینامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل برای سخنرانی در نشست مشترک کنگره باعث شده توجهات از اصل موضوعی که به خاطرش قصد سفر به واشنگتن را دارد، منحرف شود و آن مشکلات مربوط به توافق احتمالی در مورد برنامه هسته ای ایران است.

با وجود آنکه افراد بسیاری، اصل به چالش کشیده شدن سیاست اوباما توسط نتانیاهو در چنین شرایطی را مورد بحث قرار می دهند، ماهیت حزبی این دعوت و زمانبندی آن-تنها دو هفته مانده به انتخابات اسرائیل- باعث شده اصل موضوع به حاشیه رانده شود. چرا چنین شکافی میان مواضع آمریکا و اسرائیل وجود دارد و آیا آنها می توانند این شکاف را پر کنند؟

شکاف میان رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر اسرائیل بر هیچ کس پوشیده نیست. اوباما به وضوح آماده پذیرش توافقی است که برنامه هسته ای ایران را شاید برای مدت ۱۵ سال و در جهتی محدود می کند که تضمین می دهد ایران به اندازه یک سال از توانمندی تولید اورانیوم با غنای لازم برای تولید سلاح دور خواهد بود. با این حال ایران ملزم به برچیدن هیچ یک از تاسیسات و زیرساخت های هسته ای خود نیست- و پس از منقضی شدن این توافق، اجازه خواهد داشت که برنامه هسته ای در ابعاد صنعتی داشته باشد و با این کشور درست مانند دیگر کشورهای عضو پیمان عدم گسترش سلاح های هسته ای (ان پی تی) برخورد خواهد شد.

دنیس راس در ادامه می نویسد: از دید نتانیاهو چنین توافقی به معنای رها کردن ایران در آستانه هسته ای شدن است. با وجود آنکه موضع عمومی نتانیاهو این است که ایران نباید از توانمندی غنی سازی برخوردار باشد و تاسیسات هسته ای آن باید برچیده شود، گفتگوهای من با مقامات اسرائیل نشان می دهد آنها می توانند با توافقی که به ایران اجازه می دهد از توانمندی اندک هسته ای برخوردار باشد، کنار بیایند. دیدگاه آنها این است که در ازای عقب نشینی از تحریم ها، باید عقب نشینی جدی در برنامه هسته ای ایران صورت پذیرد. در مقابل، توافقی که بر اساس گزارش ها در حال حاضر مورد بحث و بررسی است، برنامه هسته ای ایران را در ازای عقب نشینی از تحریم ها، محدود خواهد کرد اما آن را به طور معناداری تضعیف نخواهد کرد.

اسرائیلی ها اینطور استدلال می کنند که اگر ایران اجازه برخورداری از برنامه هسته ای در ابعاد صنعتی را داشته باشد، می تواند هر زمان که تصمیم بگیرد به یک کشور برخوردار از تسلیحات هسته ای تبدیل شود. در واقع شفافیت یا راستی آزمایی لازم برای فرار هسته ای توسط برنامه ای کوچک نمی تواند در مورد چنین برنامه گسترده ای کارآیی داشته باشد. اولی هینونن، معاون سابق آژانس بین المللی انرژی که مسئول راستی آزمایی است در این مورد کاملا صریح صحبت کرده است. هینونن تاکید کرده که آنچه برای هزار تا دو هزار سانتریفیوژ موثر است، برای برنامه ای با ده ها هزار سانتریفیوژ کارایی نخواهد داشت، مگر اینکه پروتکل های جدید ایجاد شوند، دسترسی بازتعریف شود و بازرسان بیشتری اجازه بازرسی داشته باشند.

با این حال، ترس اسرائیل از دشواری تایید پایبندی ایران به ان پی تی پس از برخورداری از برنامه ای با ابعاد صنعتی است. بی شک این نگرانی نیز ناشی از تردیدها در مورد اراده آمریکا و دیگر کشورها برای ممانعت از عبور ایران از آستانه هسته ای است، به خصوص اگر آنها توافقی را بپذیرند که بر اساس آن بخش قابل توجهی از زیرساخت های هسته ای ایران پابرجا می ماند.
مشاور سابق رئیس جمهوری آمریکا در ادامه این سوال را مطرح می کند که آیا دولت اوباما می تواند به این ترس ها رسیدگی کند؟

بله، به شرطی که دولت اوباما آماده برداشتن دو گام مهم باشد. نخست اینکه اطمینان یابد اقدامات راستی آزمایی در توافق شامل دسترسی به «هرکجا و در هر زمان» به تمام تاسیسات اعلام شده و اعلام نشده باشد و این اقدامات که در پروتکل الحاقی ان پی تی آمده، با ابزارهای جدید برای بازرسی موثر از برنامه هسته ای گسترده ایران همراه باشد. از آنجایی که هر توافقی با ایران به عنوان یک الگو مدنظر خواهد بود، شرکای مذاکره کننده آمریکا باید از آن حمایت کنند. دوم اینکه باید از پیش آماده پیامدهای هرگونه نقض این توافق باشد. هرگونه اقدامی که حرکتی به سمت تولید اورانیوم با غنای لازم برای تولید سلاح باشد، باید استفاده از زور را به دنبال داشته باشد. چنین پیامدهایی اعتبار بیشتری خواهد داشت اگر دولت آمریکا آنها را با کنگره در میان گذاشته باشد و به صورت قانون درآورده باشد.

دنیس راس در ادامه تاکید می کند: ترکیب این اقدامات در قانون به خوبی نشان خواهد داد که رئیس جمهور و کنگره در این مسئله متحد هستند. این اقدام در مقابل ایران، قدرت بازدارندگی خواهد داشت و در مورد جدی بودن اقدام ما به اسرئیل اطمینان خواهد داد و یکی از منابع اصلی ترس آنها از توافق را برطرف خواهد کرد.

احتمالا این رویکرد برای دولت اوباما نیز قابل قبول خواهد بود. این روش، دیپلماسی فعلی را به مخاطره نمی اندازد و به دولت راهی برای همکاری با کنگره می دهد و برای آنهایی که در هیل (مقر کنگره) به دنبال ایفای نقش در مذاکرات هستند مجرایی فراهم می کند. ضمن اینکه مطابق بحث اصلی دولت نیز خواهد بود: توافقی که برنامه هسته ای ایران را محدود می کند و مانع از دستیابی ایران به سلاح می شود- و ما را قادر می کند که حتی پس از دوره ۱۵ ساله توافق، ایران را از هسته ای شدن بازداریم. با این توافق شکاف میان اوباما و نتانیاهو نیز پر می شود.

منبع:فرارو