شاید افرادی که می خواهند بدانند پائین ترین سطح قیمت نفت کجا است، جهش اخیر قیمت ها را پایان افت تاریخی و شش ماهه آن بدانند اما کسی نمی تواند دقیقا حدس بزند که حرکت بعدی قیمت ها به کدام سمت خواهد بود.

به نقل از سی‌ان‌بی‌سی، آینده قیمت نفت در شرایط فعلی به چگونگی واکنش تولیدکنندگان و مصرف کنندگان بستگی دارد. در این میان سوالاتی وجود دارد که پاسخ به آنها می تواند به پیش بینی شرایط بازار کمک کند.

چرا قیمت نفت با این سرعت کاهش یافت؟

قیمت نفت طی ماه های اخیر تحت تاثیر شرایط عرضه و تقاضا در بازار قرار داشته است. در حال حاضر حجم نفت تولید شده ای که به فروش نرفته چنان افزایش یافته که می تواند جهان را در خود غرق کند.

در بازار تقاضا، روند رشد مصرف نفت رو به کاهش بوده و این مسئله چندین و چند علت دارد. نخست اینکه، بخش عمده کشورهای توسعه یافته حال شاهد سود ناشی از سرمایه گذاری در منابع جایگزینی مانند گاز طبیعی و منابع تجدیدپذیر هستند.

دلیل دیگر کاهش مصرف، بهبود گسترده بهره وری سوخت در خانه ها، خودروها، ساختمان های تجاری، هواپیماها، تجهیزات صنعتی و غیره است. سرمایه گذاری های صورت گرفته برای بهبود بهره وری، ناشی از هزینه بالای سوخت بوده است.

برای مثال، مصرف بنزین در آمریکا در تابستان سال ۲۰۰۷ اوج گرفت و زمانی روند کاهش آن آغاز شد که خریداران خودرو به استفاده از ماشین هایی با کارکرد بالا روی آوردند.

اخیرا رشد تقاضا –به استثنای آمریکا- به دلیل تداوم روند رکود اقتصادی جهان، با کاهش روبرو بوده است. از سوی دیگر، در بازار عرضه، تولیدکنندگان آمریکا با حجمی از تولیدات جدید وارد بازار شده اند که هیچ کس انتظارش را نداشت. تولیدکنندگان آمریکایی که طی دهه های اخیر به دلیل هزینه بالای تولید روند نزولی عرضه را تجربه می کردند، توانسته اند با دستیابی به فناوری جدید تولیدات خود را تقویت کنند. آمریکا سال گذشته ۱۴ میلیون بشکه در روز نفت تولید کرد که بر اساس برآوردهای آژانس بین المللی انرژی، این رقم بالاتر از میزان تولیدات عربستان و روسیه بوده است.

اما چه اتفاقی برای اوپک افتاد؟ آیا این کارتل قیمت نفت را کنترل نمی کند؟

ظرفیت اوپک برای تعیین قیمت جهانی نفت همواره محدود بوده است. حتی در روزهای خوب هم این کارتل برای توافق در مورد کاهش تولیدات مشکل داشته است. اما عربستان به عنوان بزرگترین تولیدکننده اوپک، سال ها است که زمینه تعیین قیمت نفت را فراهم کرده است.

حال به نظر می رسد عربستان استراتژی متفاوتی را برای پس گرفتن کنترل بازار نفت در پیش گرفته است. نفت عربستان از جمله نفت هایی است که کمترین هزینه تولید را به خود اختصاص می دهد بنابراین آنها با ایجاد شرایطی که منجر به افت قیمت نفت می شود، امیدوارند عرضه این طلای سفید از سوی تولیدکنندگانی که هزینه بالایی را صرف این تجارت می کنند، محدود شود.

آیا این طرح کارایی دارد؟

شاید. فعالیت سکوهای نفتی آمریکا که پیش از این باثبات بوده، ماه گذشته کاهش یافته و چندین تولیدکننده اصلی نفت در غرب برنامه های خود برای کاهش پروژه های حفاری و اکتشاف را اعلام کرده اند. شاید یکی از دلایل افزایش موقت قیمت نفت طی چند هفته اخیر همین مسئله باشد.

بنابراین آیا قیمت نفت به ۱۰۰ دلار بازمی گردد؟

برای اینکه بازار به چنین مرحله ای برسد، باید حجم عرضه سریعا محدود شود. به گفته تحلیل گران اطلاعات هفتگی نفت، چنین امکانی در کوتاه مدت وجود ندارد. تولید بیش از اندازه باعث انباشت حجم بالایی از نفت فروخته نشده در بازار شده که با وجود توقت تولیدات پرهزینه باز هم بر قیمت ها تاثیر خواهد گذاشت.

به عقیده این تحلیل گران، اقدام جدید عربستان باعث شده بازار جهانی نفت در «شرایط نامعلومی» قرار بگیرد. در شرایط فعلی نوسان قیمت نفت به این مسئله بستگی دارد که چه تعداد از تولیدکنندگان حجم تولید خود را کاهش خواهند داد. برای مثال، بسیاری از کشورهایی که به شدت به درآمدهای نفتی خود وابسته هستند، احتمالا حتی با قیمت پائین نیز به تولید ادامه خواهند داد تا جریان ورود پول متوقف نشود.

بر اساس پیش بینی تحلیل گران اطلاعات هفتگی نفت، تولیدات کشورهای غیراوپک همچنان رشدی یک میلیون و ۱۶۰ هزار بشکه ای در روز خواهد داشت- در حالیکه میزان تقاضا تنها ۸۰۰ هزار بشکه در روز افزیش می یابد. به سختی می توان گفت این فرمول، افزایش قیمت ها را به دنبال خواهد داشت.

آیا کسی به دنبال نفت ارزان تر است؟

مسلما تولیدکنندگان نفت چنین انتظاری ندارند. برای کشورها- یا ایالات آمریکا- که برای پرداخت قبوض و ایجاد مشاغل به شدت به درآمدهای نفتی وابسته هستند، قیمت پائین نفت ضربات اقتصادی گوناگونی به دنبال دارد.

برای مصرف کنندگان، قیمت پائین تر مانند کاهش مالیات است که بخشی از پول مردم را برای پس انداز یا خرید دیگر کالاها و خدمات آزاد می کند. این مسئله برای رشد اقتصادی نیز مفید است.

با این حال باید صبر کرد و دید که واکنش مصرف کنندگان به افزایش تازه قیمت نفت چطور خواهد بود. اگر آنها سرمایه گذاری روی سوخت بهینه را نادیده بگیرند –و برای مثال به کامیون ها و خودروهایی که بنزین را می بلعند روی بیاورند- بخش تقاضا رشد سریعتری را تجربه خواهد کرد. که این مسئله می تواند تاثیری به بزرگی تاثیر قمار عربستان روی مسیر حرکتی قیمت نفت داشته باشد.