«حماس» گام عملی تازه ای برای ترمیم روابط با جمهوری اسلامی ایران برداشت. روابطی که در سال های گذشته دستخوش تغییر و تحول شده و گرمای سابق خود را از دست داده است.

هیات بلندپایه جنبش مقاومت اسلامی «حماس» روز دوشنبه وارد تهران شد. سفری که قرار است زمینه ساز و فراهم کننده مقدمات سفر خالد مشعل، رئیس دفتر سیاسی حماس به ایران شود.

این هیات که ریاست آن را محمد نصر عضو دفتر سیاسی جنبش مقاومت اسلامی به‌عهده دارد، متشکل از ماهر عبید و احمد جمال عیسی از اعضای دفتر سیاسی «حماس»، اسامه حمدان مسئول روابط بین الملل و خالد قدومی نماینده این جنبش در تهران است. هیئت بلندپایه «حماس» قرار است که در این سفر با مقامات ایرانی دیدار و گفت‌وگو کنند.

محمد نصر در گفت و گو با مرکز اطلاع رسانی فلسطین در تهران درباره اهداف این سفر اعلام کرد که «به دنبال تقویت مناسبات تاریخی خود با جمهوری اسلامی ایران هستیم.» او افزود: «حماس» نسبت به تقویت روابط تاریخی و دیرینه خود با ایران علاقه وافر و اهتمام ویژه ای دارد.

این در حالی است که یک دوره علاقه «حماس» نسبت به تقویت این رابطه تا حدود زیادی کاهش یافته بود و جنبش مقاومت اسلامی به خصوص شاخه سیاسی آن در تلاش برای تقویت روابط با کشورهای عرب منطقه بود.

روابط ايران و «حماس» در پي شدت گرفتن ناآرامي هاي سوريه از فروردین ماه سال ۱۳۹۰ کاهش پیدا کرد.

تا آنجا که در پي شدت گرفتن بحران در سوريه «حماس» ابتدا با سکوت و پس از آن با حمايت تمام قد از مخالفان «بشار اسد»، با «ترکيه»، «قطر» و «عربستان» همراه شد تا آنجا که «خالد مشعل» در سفر سال گذشته اش به استانبول، خطاب به «اردوغان» نخست وزير ترکيه گفت: «تو نه تنها رهبر ترکيه هستي، بلکه رهبر جهان اسلام هستي.»

با ادامه تنش و ناآرامي‌ها در سوريه، «حماس» در اعتراض رویکرد دولت سوریه در قبال مخالفان دستور تعطیلی دفتر سياسي خود مستقر در دمشق و خروج نيروهاي كادر اين دفتر از اين كشور را صادر كرد و خالد مشعل، مغز متفكر سياست‌هاي «حماس» دفتر تازه ای به غیر از دمشق برای خود دست و پا کرد.

همزمان موسي ابومرزوق معاون دفتر سياسي حماس مدعي شده بود: «اگر ايران نمي خواهد افکار عمومي جهان عرب را عليه خود تحريک کند، بايد در مورد حمايتش از رژيم بشار اسد در سوريه بازنگري کند.»

همچنين غاضي حمد معاون وزير خارجه دولت «حماس» در گفت وگويي به روزنامه «ديلي تلگراف» گفته بود: «من انکار نمي کنم که ايران از سال ۲۰۰۶ به ما کمک هاي مالي و غيرمالي مي کرد. اما الان اوضاع مثل گذشته نيست و من نمي توانم بگويم (روابط ما با ايران) مثل گذشته طبيعي است.»

در همين حال «حماس» در اولين اقدام عملي خود، در مهر ماه سال۹۱ دفتر خود را از «دمشق» به پايتخت يکي از حاميان مخالفان اسد يعني دوحه قطر منتقل کرد.

گفتني است «حماس» از يکي از زيرمجموعه هاي متعلق به «اخوان المسلمين» به شمار مي رود و نزديکي بسياري با اخوان مصر دارد. اين در حالي است که بر خلاف انتظار، با سرکارآمدن اخوان المسلمين در مصر، روابط تهران و قاهره چندان بهبود نيافت.

از ابتدای شکل گیری تحولات منتج به جنگ داخلی در سوریه موضع جمهوری اسلامی ایران به عنوان اصلی ترین کشور حامی حماس، حمایت از سوریه و دولت این کشور در مقابل مخالفان و دشمنان خارجی بود.

پس از این تحولات صلاح البردويل يکي از مقامات ارشد جنبش مقاومت اسلامي فلسطين (حماس) در مصاحبه اي با خبرگزاري فرانسه گفته بود: «به دنبال حوادث سوريه، حمايت هاي مالي ايران به حماس کاهش يافت به همين دليل، اين جنبش هم اکنون با بحران مالي مواجه است.»

از این رو حماس برای جبران کسری بودجه و عبور از بحران مالی دور تازه‌اي از رايزني‌ها براي بهبود رابطه با كشورهاي منطقه را در دستور کار قرار داد که این نیز مزيد علت شد تا شايعه تنش در مناسبات جمهوري اسلامي ايران و «حماس» قوت بگيرد.

در همین حال سال ۱۳۹۰ بود که اردن و «حماس» پس از مدت‌ها تيرگي روابط با ميانجيگري قطر، اختلافات خود را كنار گذاشتند و روابط خود را از سر گرفتند و خالد مشعل رييس دفتر سياسي «حماس» براي نخستين بار پس از سال‌ها، توانست براي ديدار با مادرش به اردن سفر كند.

پس از آن برخی رسانه های عربی از جمله القدس العربي، در گزارشي مدعي شدند که عربستان همزمان با بهبود نسبي روابط «حماس» و اردن، ‌درخواست كرد تا اردن از اين فرصت براي قطع روابط «حماس» با تهران استفاده كند.

سال ۱۳۹۱ هم در ادامه رايزني‌هاي «حماس» براي ايجاد پايگاهي جديد در منطقه و تامين مالي براي كسري بودجه در جريان سفر هنيه به تركيه، برخي منابع ديپلماتيك اعلام كردند آنكارا به «حماس» قول داده تا ۳۰۰‌ميليون دلار در سال به اين گروه كمك كند. آن زمان تلاش تركيه براي نفوذ در «حماس»، در حالي انجام شد كه ايران و تركيه در موضوعات منطقه‌اي از جمله سوريه و عراق دچار اختلاف‌نظر شدید شده بود.

اما به نظر می رسد که کاهش ارتباطات و کمک هاي مالي ايران به «حماس»، سقوط دولت محمد مرسي که مورد حمايت «اخوان المسلمين» بود، کاهش نفوذ ترکيه در کشورهاي عربي که پس از بهار عربي قدرت گرفته بود، همچنين تغيير نگاه بين المللي به حل بحران سوريه و البته جنگ غزه که بر خلاف انتظار حماس، جز ایران و سوریه هیچ کدام از کشورهای عرب منطقه حاضر نشدند از مردم غزه در برابر جنایت های اسرائیل حمایت کنند، همه و همه موجب شده تا «حماس»، چرخشي دوباره به سوي ايران داشته باشد.

چرخشی که البته ابتدا از سوی جمهوری اسلامی ایران مورد استقبال قرار نگرفت چرا که پاییز سال گذشته با روی کار آمدن دولت حسن روحانی پس از آنکه خالد مشعل، پس از دو سال و نیم تصمیم گرفت به تهران سفر کند روابط خود با تهران را ترمیم کند با مخالفت مقاماتی ایرانی مواجه شد.

آبان ماه سال گذشته "القدس العربی" چاپ لندن به نقل از یک مقام مسؤول در جنبش مقاومت اسلامی فلسطین (حماس) نوشته بود: ایران با سفر خالد مشعل به تهران مخالفت کرده و خواستار انجام این سفر در زمان دیگری شده است. این مقام مسؤول که نام خود را بیان نکرده اضافه کرد: مقامات ایران گفته اند که به دلیل داشتن مشغله کاری، خواستار انجام این سفر در زمان دیگری هستند.

این استقبال سرد جمهوری اسلامی از حماس پس از چرخش دوباره آنها به سمت جمهوری اسلامی ایران سبب شد که خالد مشعل از سال گذشته تا به اکنون قید سفر به تهران و تلاش برای بهبود روابط را بزند.

مشعل اما حالا برای آنکه بخواهد دوباره راهی تهران شود و به نوعی باب آشتی با ایران را باز کند ابتدا هیاتی را راهی تهران کرده است تا آنها مقدمات سفر او را فراهم کنند.
منبع:فرارو