یک کارشناس مسائل بین الملل گفت: اگر چه در مذاکرات هسته ای ایران و گروه 1+5 پیشرفت های داشته است اما میزان پیشرفت به اندازه ای نیست که روس ها از آن خبر می دهند و به آن باور دارند.

پس از سه روز مذاکره دو جانبه، (ظریف و اشتون)، سه جانبه (ظریف، اشتون و کری) و چند جانبه (هیات مذاکره کننده ایران و گروه ۱+۵)، ارزیابی های متفاوتی از پیشرفت در مذاکرات ارایه شد.

رویترز در گزارشی از حصول پیشرفت در مذاکرات سخت ایران و آمریکا خبر داد و سرگی ریابکوف معاون وزیر امور خارجه روسیه و مذاکره کننده ارشد این کشور در گروه ۱+۵ مدعی شد که برای رسیدن به توافق جامع و نهایی تاکنون ۹۸ درصد پیشرفت حاصل شده است.

علی خرم، استاد دانشگاه و مشاور وزیر خارجه درباره میزان پیشرفت احتمالی ایران و گروه ۱+۵ برای رسیدن به توافق جامع و نهایی پیش از پایان ضرب الاجل تعیین شده یعنی سوم آذر ماه، به فرارو گفت: پیش از آنکه بخواهیم به ارزیابی دقیق درباره پیشرفت احتمالی در مذاکرات دست پیدا کنیم باید مروری داشته باشیم از آنجه در وین گذشت.

وی افزود: مذاکرات وین۷ یا هشتمین دور مذاکرات توافق جامع با احتساب یک دور مذاکره در نیویورک، میعادگاهی بود برای تبادل نظرات درباره آنچه وین۶ و نیویورک گذشت.

خرم ادامه داد: بر همین اساس ابتدا مذاکره کنندگان ارشد ایران و گروه ۱+۵ یعنی آقای ظریف و خانم اشتون ابتدا یک دیدار دوجانبه داشتند تا به جمع بندی مذاکرات پیشین و ارایه ارزیابی از دیدگاه های طرف مقابل و انتقال مطالبات خود بپردازند.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح کرد: پس از آن دیدار سه جانبه آقای ظریف با خانم و اشتون و آقای کری برگزار شد چرا که در ادامه مذاکرات ایران و گروه ۱+۵ طرف اصلی مذاکرات آمریکایی ها هستند و آنها باید تصمیمات اصلی در مورد توافق هسته ای به خصوص در باب تحریم ها را بگیرند.

وی تاکید کرد: این دیدار نزدیک به شش ساعت به طول انجامید که نشان از جدیت دو طرف برای رسیدن به توافق جامع بود که به نظر می رسد در همین دیدار دو طرف اقدام به ارایه طرح و پیشنهادهایی برای خارج شدن از بن بست مذاکرات کردند.

خرم با بیان اینکه به نظر می رسد یکی از طرح ها و پیشنهاد های ارایه شده همانی است که آسوشیتدپرس منتشر کرده است گفت: آسوشیتدپرس به نقل از منابعی مدعی شد که در جریان دور هشتم مذاکرات جامع هسته ای، آمریکا طرح جدیدی به ایران ارایه کرده است؛ طرحی که بر پایه آن ایران ذخیره اورانیوم با غنای پایین خود را برای تبدیل شدن به میله های سوخت به روسیه ارسال کند.

این کارشناس مسائل بین الملل افزود: اینکه پس از مذاکرات نیویورک سرگی لاوروف وزیر خارجه روسیه مدعی شده بود که ۹۵ درصد پیشرفت حاصل شده است و امروز پس از پایان مذاکرات وین ۷ سرگی ریابکوف ادعا می کند که ۹۸ درصد پیشرفت حاصل شده است و تنها دو درصد برای رسیدن به توافق جامع باقی مانده است ناشی از روی میز قرار گرفتن طرحی است که یک پای آن روس ها هستند.

وی ادامه داد: از رو این می توان گفت که خوش بینی روس ها از نتایج مذاکرات و پیشرفت حاصل شده به این دلیل است که نخست ایران ذخایر اورانیم خود را به روسیه منتقل خواهد کرد و دوم از آن مهمتر روس ها محور توافق جامع و نهایی قرار خواهند گرفت.

خرم تصریح کرد: این در حالی است که اساسا پاسخ طرف ایرانی به پیشنهاد ارایه شده هنوز مشخص نیست و شاید اصلا این طرح مورد موافقت قرار نگیرد که در این صورت یکی از مانع اصلی برای رسیدن به توافق جامع یعنی ظرفیت غنی سازی ایران پابرجا خواهند ماند.

این استاد دانشگاه با بیان اینکه از ابتدای مذاکرات هسته ای در دوره جدید یکی از اهداف آمریکایی ها پاسخ به نگرانی های به خصوص منطقه ای نسبت به ماهیت برنامه هسته ای ایران بود گفت: آمریکایی های قصد آن دارند به توافقی با جمهوری اسلامی ایران دست پیدا کنند که در صورت تخطی ایران از فتوای منع تولید، اشاعه و استفاده از تسلیحات هسته ای، تولید سلاح هسته ای برای ایران نیاز به حداقل یک سال زمان باشد.

وی افزود: به همین خاطر تاکنون فرمول های متفاوتی روی میز مذاکرات قرار گرفته است که چگونه در تولید تسلیحات احتمالی هسته ای فاصله یکسال بیافتد. یکی از این فرمول ها مورد نظر آمریکایی ها کاهش ذخایر اورانیوم ایران است که یکی از راه های آن خروج این ذخایر از کشور است.

خرم ادامه داد: پیش از این هم در نیویورک یکی از طرح هایی که از طرف آمریکایی ها در این رابطه ارایه شده برای کاهش ظرفیت غنی سازی ایران، قطع ارتباط میان سانتریفیوژها بود که این طرح هم مورد موافقت قرار نگرفت. بنابراین طرح جدید هم می تواند به سرنوشت طرح قبلی دچار شود و پاسخ ایران به آن منفی باشد در این صورت خیلی بیشتر از دو درصد برای رسیدن به توافق جامع و نهایی راه وجود دارد.

این کارشناس مسائل بین الملل تصریح گرد: به غیر از موضوع ظرفیت غنی سازی ایران، موضوعات دیگری هم وجود دارد که بعید است هنوز هم نسبت به آن توافقی حاصل شده باشد از جمله موضوع تاسیسات فردو و راکتور آب سنگین اراک و از همه مهمتر سرنوشت تحریم های اعمال شده علیه ایران است.

وی با تاکید بر اینکه تضمین دولت آمریکا به تنهایی نمی تواند برای توقف تحریم ها علیه ایران کفایت کند، گفت: در آمریکا، کاخ سفید تصمیم گیرنده در همه موضوعات به خصوص تحریم های اعمال شده علیه کشورمان نیست. نزدیک به ۷۰ درصد تحریم ها ظرف چند سال گذشته از طرف کنگره اعمال شده است و کاخ سفید نمی تواند به تنهایی درباره لغو آن تصمیم بگیرد.

خرم افزود: بر این اساس تا زمانی که کاخ سفید تضمینی ارایه نکند که تحریم های اعمالی پس از اقدامات ایران چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد نباید انتظار داشت که در رسیدن به توافق جامع و نهایی پیشرفتی حاصل شده است. بنابراین هنوز موضوعات اصلی زیادی باقی مانده است که دو طرف بتوانند به توافق جامع و نهایی دست پیدا کنند.

این کارشناس مسائل بین الملل با اشاره به زمان ۴ هفته ای به پایان ضرب الاجل دستیابی به توافق جامع گفت: پیش از رسیدن به این ضرب الاجل ایران و گروه ۱+۵ یک دور دیگر مذاکره خواهند کرد که سرنوشت مذاکرات در این دور تعیین می شود. اما پیش از آن طرفین به بررسی پیشنهادهای ارایه شده در پایتخت ها می پردازند که ممکن است یکی از پیشنهادهای مورد بررسی طرحی باشد که آسوشیتدپرس از آن پرده برداشته است.

خرم افزود: در این صورت ضروری است که تمام جوانب امر در این رابطه مورد توجه قرار گیرد از جمله اینکه روس ها نشان داده اند که در رابطه با ایران قابل اعتماد نیستند آنها همان برخوردی با ایران را داشته اند که با گاز ارسالی خود به اروپا داشته اند یعنی بر اساس رویکرد سیاسی شیر گاز ارسالی به اروپا را شل و سفت می کنند و یک نوع نگاه ابزاری به انرژی دارند.

وی در خاتمه گفت: بنابراین در صورت ارسال اورانیوم های ایران به روسیه، دست ایران زیر سنگ روسیه ای می رود که بارها نشان داده است قابل اعتماد نیست. بنابراین بهتر است پیشنهادهایی غیر از این مورد توجه و ارزیابی قرار گیرد تا اورانیوم غنی شده در ایران خارج نشود و حاکمیت ملی حفظ شود.