آمارهای حمل و نقل نشان می‌دهد به همان اندازه كه تعداد خودروهای پایتخت روز به روز در حال افزایش است بر تعداد موتورسیكلت‌های پایتخت نیز اضافه می شود. براساس آخرین برآوردهای انجام شده بیش از 2 میلیون موتورسیكلت در تهران تردد دارند و مقصر 24 درصد آلودگی هوا و 49 درصد آلودگی صوتی شهر هستند.

نبود محدودیت تردد برای موتورسیکلت ها در محدوده طرح ترافیک و زوج و فرد، نبود نظارت دقیق و اعمال نشدن قوانین در مورد موتورسواران، سرعت بیشتر حرکت و معطلی کمتر در ترافیک و... از دلایل اصلی تمایل شهروندان تهرانی به استفاده از موتورسیکلت است که سبب شده روز به روز به تعداد این وسایل نقلیه افزوده شود.

قانون‌گریزی‌های موتورسواران

بسیاری از موتورسواران فارغ از قوانین و مقررات و محدودیت‌های قانونی، به هر معبری كه اراده كنند وارد می‌شوند، از هر چراغ قرمزی كه بخواهند عبور می‌كنند و تابلوهایی همچون ورود ممنوع، دور زدن ممنوع و توقف ممنوع برای راكبان این وسایل نقلیه معنا و مفهوم چندانی ندارد. رعایت نكردن حق تقدم و تغییر مسیر ناگهانی، نقص سیستم روشنایی و دیده نشدن هنگام تاریكی، حمل بار و سرنشین اضافه و تبدیل موتورسیكلت به وسیله‌ای برای باربری و مسافربری، بخشی دیگر از این واقعیت تلخ ترافیكی است. ورود به خطوط ویژه و تندروی اتوبوسرانی، انجام حركات نمایشی در معابر، بی‌توجهی به معاینه فنی و تولید آلودگی هوا و صدا و نیز استفاده نكردن از كلاه ایمنی، از دیگر تخلفاتی موتورسیکلت سواران است، با این وجود پلیس راهور باوجود تلاش های مداوم و طرح های ضربتی نتوانسته وضعیت تردد این وسایل نقلیه را ساماندهی کند. از سوی دیگر رزان بودن موتورسیکلت به نسبت سایر وسایل نقلیه موتوری باعث شده تا بازار خرید و فروش این وسیله نقلیه از رونق خوبی برخوردار باشد. محدود شدن مناطق مرکزی شهر تهران به محدوده طرح ترافیک نیز باعث شده تا کار و بار صاحبان موتورسیکلت در این بخش از شهر سکه شود. مسافرکشی و جابه‌جایی بار از مهم‌ترین کارهایی است که صاحبان موتورسیکلت به وسیله آن امرار معاش می‌کنند، اما سوار شدن بر مرکب‌هایی که مرگ را سایه به سایه خود می‌بینند خالی از خطر نیست. موتورهایی که اکثرا فاقد بیمه نامه شخص ثالث هستند و بدون توجه به هیچ قاعده و قانونی سعی در رسیدن هر چه سریع‌تر به مقصد دارند.

چندی پیش نیز سعدالله مرادی، معاون مرکز تحقیقات پزشکی قانونی با اشاره به آماری درخصوص کشته‌های ناشی از تصادف با موتور سیکلت گفته بود: ‌‌افراد با گروه سنی ۱۸ تا ۲۴ سال با ۳۲.۳ درصد بیشترین تعداد کشته‌های ناشی از تصادفات موتورسیکلت‌ها را دربرمی‌گیرند و پس از آن افراد بالای ۵۰ سال و ۳۰ تا ۳۹ سال با ۱۶ درصد موارد، در رتبه‌های بعدی قرار می‌گیرند. به گفته وی،‌ طی سال۸۹، ۵۹۷۷ موتورسوار در تصادفات رانندگی کشته شدند که ۹۴.۹ درصد از این کشته‌ها مرد و ۵.۱ درصد آنها زن بودند و استان‌های خراسان رضوی با ۶۲۱ و تهران با ۵۲۵ فوتی بیشترین و استان‌های کهگیلویه و بویراحمد با ۳۳ و ایلام با ۳۵ مورد کمترین تعداد کشته در تصادفات موتورسیکلت‌ها را داشته‌اند.

بر اساس آمار پلیس راهور تهران بزرگ، بیشترین علت تصادفات موتورسیکلت‌ها بی‌توجهی به جلو، رعایت نکردن حق تقدم، حرکت در خلاف جهت و ورود ممنوع، توانایی نداشتن در کنترل وسیله نقلیه، تغییر مسیر ناگهانی و تجاوز به چپ ناشی از سبقت است

آمادگی ثبت تخلفات موتورسیکلتها با دوربین در صورت تکمیل بانک اطلاعاتی پلیس

یکی از کاربردی ترین روشهایی که می توان وضعیت موتورسیکلت‌ها را در شهر ساماندهی کرد و زمینه تخلفات آنها را کاهش دهد، به کارگیری سیستم های هوشمند و دوربین های ثبت تخلفات است، چنانچه در بسیاری از کشورها تخلفات موتورسیکلت ها نیز مانند خودروها با سیستم های هوشمند ثبت و اعمال قانون می‌شود.

مدیر عامل شرکت کنترل ترافیک شهر تهران در گفتگو با خبرنگار مهر در این باره می گوید: بخش قابل توجهی از تخلفات رانندگی توسط موتورسیکلت ها انجام می شود. ما این امکان را داریم که طی ۴۸ ساعت ثبت تخلفات موتورسیکلت ها را توسط دوربین های نظارتی محقق کنیم اما برای تحقق این مهم نیازمند ایجاد برخی زیر ساخت ها و همچنین همکاری و مشارکت پلیس راهور هستیم. چون باید بانک اطلاعاتی موتورسیکلت‌های شهر تهران کامل و به طور دقیق مشخص شود که یک موتورسیکلت متعلق به چه کسی است تا بتوانیم با سیستم های هوشمند ثبت تخلفات موتورسیکلت ها را محقق کنیم.

سید جعفر تشکری هاشمی با اشاره به اینکه یکی از مشکلات موتوسیکلت ها این است که پلاک آنها به راحتی قابل پوشاندن است می افزاید: برای حل این مشکل نیز راه حل هایی وجود دارد مانند نصب پلاک در چهار طرف موتورسیکلت و یا نصب چیپ ست های در داخل موتور و شناسایی آنها از طریق سیستم های هوشمند که درصورت تمایل و همکاری پلیس راهور و تکمیل بانک اطلاعاتی مربوط موتورسیکلت ها می توانیم نظارت، کنترل و ساماندهی موتورسیکلت ها را در پایتخت محقق کنیم و معضلات این وسایل نقلیه را برای همیشه از سر راه برداریم.

استقبال پلیس از ثبت هوشمند تخلفات موتورسیکلتها

در این میان رئیس پلیس راهور تهران بزرگ نیز با تائید گفته های مدیر عامل شرکت کنترل ترافیک هشدار می دهد هر موتورسیکلتی که فاقد پلاک ملی باشد متخلف است و به شدت با آن برخورد می شود او به خبرنگار مهر می گوید: از بکارگیری سیستمهای هوشمند برای مدیریت و ثبت تخلفات موتورسیکلت ها استقبال می کنیم و تلاش خواهیم کرد که زمینه تحقق این مهم را فراهم سازیم.

به گفته سرهنگ تیمور حسینی، طرح پلاک ملی برای موتورسیکلت ها اجرایی شده و با موتورسیکلت هایی که فاقد پلاک ملی باشند به شدت برخورد می شود. اگرچه مشکلاتی برای خواندن پلاک موتورها وجود دارد اما در تلاشیم با به کارگیری راه حل های مناسب این مشکلات را از سرراه برداریم تا امکان ثبت تخلفات موتورسیکلت ها به وسیله دوربین های نظارتی فراهم شود، همچنین در تلاشیم تا با همکاری مدیریت شهری تهران تا ۲ یا ۳ سال آینده برای اکثر تخلفات از سیستمهای هوشمند و دوربینهای ثبت تخلف بهره مند شویم.

جایگزینی موتورسیکلتهای برقی راه حل مدیریت شهری

اما در کنار راه حل‌هایی همچون تشدید نظارت پلیس و بکارگیری سیستمهای هوشمند اخیرا موضوع جایگزینی موتورسیکلت های برقی به جای موتورهای بنزینی نیز مطرح شده است. پیشنهاد دهندگان این طرح معتقدند استفاده از موتورسیکلت‌های برقی علاوه بر اینکه مشکلاتی مانند آلودگی هوا و صدا را کاهش می‌دهد ضریب ایمنی تردد در شهر را افزایش می دهد. به گفته معاون حمل و نقل و ترافیک پایتخت، شهرداری تهران تمهیدات و تسهیلات ویژه ای برای جایگزینی موتورهای برقی در نظر گرفته تا شهروندان خود به سمت استفاده از موتورهای برقی ترغیب شوند و زمینه حل معضلات ناشی از تردد این وسایل نقلیه پردردسر هرچه سریعتر فراهم شود.

تشکری هاشمی هم موضوع ایمن تر شدن سفرهای شهری با استفاده از موتورسیکتهای برقی را تائید می کند و می گوید: تصادفات حین موتورسواری یکی از شایع‌ترین علل مرگ در سوانح رانندگی است به طوری كه بيش از ۲۰ درصد متوفيان تصادفات در ايران را موتورسواران تشکیل می‌دهند. اما با استفاده از موتورسیکلتهای برقی به دلیل شتاب و سرعت کمتری که دارند تعداد تصادفات مرگبار نیز کاهش می‌بابد. البته برای تحقق این طرح پیش از همه ناوگان موتوری پیک بادپا اعلام آمادگی کرده است تا به جای موتورسیکلت های بنزینی از موتورسیکلت های برقی استفاده کند. همچنین طرحی برای ممنوعیت ورود موتورهای بنزینی در محدوده بازار تهران در دستور کار شهرداری است که به زودی اجرا می‌شود.

اما ورود موتورسیکلتهای برقی به پایتخت و فراگیر شدن آن به عنوان یک مدل حمل و نقل نیازمند ایجاد زیرساخت های آن است. به گفته محمد هادی حیدرزاده مدیرکل محیط زیست استان تهران در حال حاضر مهم‌ترین مشکل برای ورود موتورسیکلت‌های برقی شیب خیابان‌های شمالی و جنوبی شهر تهران است. با توجه به اینکه باطری موتورسیکلت‌های برقی مرتبا باید شارژ شوند از این رو مدیریت شهری باید ایستگاه‌های شارژ باطری را با یک تراکنش منظم در شهر تهران پیش‌بینی کند تا در طول روز این باطری‌ها شارژ و یا از باطری‌های جایگزین استفاده کنند، در این صورت است که اجرای این طرح با موفقیت روبرو می‌شود.

در این رابطه معاون شهردار تهران با اشاره به این که برای ورود موتورسیکلت‌های برقی به شبکه حمل و نقل شهری هم تولیدکنندگان و هم مصرف کنندگان باید حمایت شوند، می‌گوید: صنعت گران داخلی و سازندگان موتورسیکلت باید این فرصت طلایی اقتصادی را از دست ندهند. مدیریت شهری نیز هم زمان با ترویج فرهنگ استفاده از موتورسیکلت برقی، زیرساخت‌های لازم را در سطح شهر ایجاد می کند. این موتورسیکلت‌ها با طی مسیری در حدود ۶۰ کیلومتر نیاز به شارژ مجدد دارند و به منظور رفع این مشکل، در محدوده مرکزی شهر امکان شارژ موتورسیکلت های برقی را فراهم می کنیم.

تشکری هاشمی با اشاره به توجیه اقتصادی و اجتماعی و محاسن محیط زیستی موتورسیکلت‌های برقی نسبت به موتورسیکلت‌های بنزینی و هزینه‌های پایین تر و آلودگی بسیار کمتر برق در برابر بنزین معتقد است: به منظور استقبال مردم از موتورسیکلت‌های برقی باید تسهیلات کم بهره برای خریداران این گونه موتورسیکلت‌ها در نظر گرفته شود.

به نظر می رسد ساماندهي موتور سيكلت‌ها يك ضرورت است كه به موازات اين مهم در صورت جايگزيني موتور سيكلت‌هاي برقي به جاي موتور سيكلت‌هاي بنزيني و با توجه به شتاب مناسب‌تر آنها، کمتر شاهد تصادف‌هاي مرگبار خواهيم بود. همچنين به شدت از ميزان توليد آلاينده‌هاي هوا و آلودگي‌ صوتي توسط موتورسيكلت‌ها كاسته خواهد شد. از این رو از مدیران شهری و دولت و نمایندگان مجلس و شورای شهر انتظار می رود که هرچه سریعتر برای اجرایی شدن این طرح تصمیم گیری و اقدام کنند تا این طرح مفید برای کاهش آلودگی هوای پایتخت مانند بسیاری دیگر از طرح ها و قوانین و مصوبات تنها در کشوی میز مسئولان خاک نخورد.