از کل جمعیت 10.3 میلیون نفری فارغ التحصیل دانشگاهی کشور 3.9 میلیون نفر شاغل، 1 میلیون بیکار و 5.3 میلیون نفر غیرفعال اقتصادی (نه شاغل و نه بیکار) هستند. به این ترتیب می توان گفت تا به امروز 50 درصد کل افرادی که از دانشگاه ها خارج شده اند، عملا در چرخه اقتصادی کشور قرار نگرفته اند و دقیقا نصف هزینه صورت گرفته در این بخش چه از سوی افراد و یا کشور به هدر رفته است. از این تعداد، حدود 3 میلیون نفر زن و 2.3 میلیون نفر نیز مرد هستند.

یکی از دغدغه های مطرح شده در سال های اخیر موضوع بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی و عدم تطابق آموزش ها با نیازهای بازار کار است تا جایی که افراد پس از اتمام دوره تحصیلی در دانشگاه ها برای ورود به بازار کار با مشکلات جدی مواجه هستند.

مسئله بیکاری فارغ التحصیلان دانشگاهی، در حال حاضر جدی ترین موضوعی است که دولت تدبیر و امید با آن مواجه است و همانگونه که در اظهارات رئیس جمهور و دیگر مقامات دولتی نیز وجود دارد، بیکاری مهم ترین مسئله ای است که دولت با آن مواجه است.

معضل بزرگ بیکاری در کشور

اغلب فارغ التحصیلان پس از اتمام دوره تحصیلی هیچگونه آشنایی و ایده ای از بازار کار ندارند و تنها به عنوان یک کارجوی دارای مدرک تحصیلی عالیه مطرح می شوند. طبق آخرین آمار ارائه شده از سوی مرکز آمار ایران، تا پایان سال گذشته ۱ میلیون و ۴۲ هزار و ۹۷۰ نفر فارغ التحصیل دانشگاهی بیکار در کشور وجود داشته است.

همچنین ۱۰ میلیون و ۳۱۳ هزار و ۵۹۰ نفر؛ جمعیت کل فارغ التحصیلان و یا افراد در حال تحصیل دوره های عالی کشور هستند که از این جمعیت ۳ میلیون و ۹۵۹ هزار و ۱۷۵ نفر شاغل و ۱ میلیون و ۴۲ هزار و ۹۷۰ نفر نیز بیکار بوده اند.

از مجموع جمعیت شاغلان فارغ التحصیل دانشگاهی کشور، ۲ میلیون و ۷۶۰ هزار و ۶۷۷ نفر شاغل مرد و ۱ میلیون و ۱۹۸ هزار و ۴۹۷ نفر نیز شاغل زن داریم. همچنین ۴۷۹ هزار و ۷۱۶ نفر از مردان و ۵۶۳ هزار و ۲۵۳ نفر از زنان نیز در گروه بیکاران و جویندگان شغل قرار دارند.

۴ میلیون نفر بعد از دانشگاه راهی بازار کار شدند

نکته حائز اهمیت درباره وضعیت اشتغال و بیکاری فارغ التحصیلان بیکار، آمار بزرگ و عجیب افرد غیرفعال اقتصادی در برابر جمعیت کل تحصیل کرده ها و همچنین کل افراد شاغل تحصیل کرده کشور است. به بیان عددی، از ۱۰ میلیون و ۳۱۳ هزار و ۵۹۰ مرد و زن فارغ التحصیل و یا در حال تحصیل کشور تا به امروز، ۵ میلیون و ۲ هزار و ۱۴۵ نفر در گروه شاغلان و بیکاران قرار دارند.

در نقطه مقابل ۵ میلیون و ۳۱۱ هزار و ۴۴۵ نفر در گروه جمعیت غیرفعال اقتصادی کشور قرار دارند که طبق تعریف مرکز آمار ایران نه شاغل هستند و نه بیکار محسوب می شوند. در اینباره تعریف مرکز آمار ایران می گوید: تمام افراد ۱۰ ساله و بیشتر (حداقل سن تعیین شده) که در طول هفته مرجع طبق تعریف در هیچ یک از دو گروه شاغلان و بیکاران قرار نمی گیرند، جمعیت غیرفعال اقتصادي محسوب می شوند.

هرچند طبق تعریف مرکز آمار ایران، نمی توان دقیقا گفت ۵.۳ میلیون تحصیل کرده دانشگاهی که نه شاغل هستند و نه بیکار دقیقا چه کار می کنند، اما این آمار بزرگ واقعیت هایی را با خود به همراه دارد. اولا اینکه به گفته وزیر تعاون، کار و رفاه دانشگاه ها در سال های گذشته به طرز چشمگیری اقدام به پذیرش دانشجو کرده اند اما اساسا این آموزش ها هدفی را در بازارکار کشور دنبال نمی کنند.

تعریف مرکز آمار از جمعیت غیرفعال اقتصادی

هرچند ممکن است برخی فارغ التحصیلان پس از اتمام دوره مدتی را به استراحت بگذرانند، در حال تصمیم گیری برای آینده باشند و یا مردان به سربازی بروند و همچنین زنان نیز ازدواج کنند و با این ترتیب برای مدتی و یا همیشه غیرفعال اقتصادی محسوب شوند اما باید پرسید آیا وجود گروه بزرگ و میلیونی غیرفعال اقتصادی دانش آموخته در کشور به این معنی است که میلیون ها نفر چند سال از عمر خود را تلف کرده اند و با استفاده از منابع کشور تنها به دنبال یک مدرک بوده اند؟

سوال بعدی این است که چرا جمعیت غیرفعال اقتصادی دانشگاهی کشور از جمعیت شاغل آن بیشتر است؟ آیا این امر چیزی جز اتلاف سرمایه های مادی و انسانی کشور است؟ آیا نباید بخش قابل توجهی از تخصص ها، مهارت ها و مشاغل نیازمند دانش در اختیار فارغ التحصیلان دانشگاه ها قرار گیرد که امروز ۵.۳ میلیون نفر از آنان غیرفعال شده اند؟

آیا غیرفعال شدن ۵.۳ میلیون نفر دانشگاه رفته به این معنی است که آنها هدفی را در زندگی جز دریافت یک مدرک فارغ التحصیلی دنبال نمی کنند؟ آیا تب مدرک گرایی آنقدر در کشور بالا رفته که میلیون ها نفر حاضرند صرفا برای داشتن عنوان تحصیل کرده دانشگاهی سال ها از عمر و زندگی خود بزنند؟

هزینه غیرفعال بودن ۵.۳ میلیون دانشگاهی چقدر است؟

اساسا هزینه غیرفعال بودن ۵۰ درصد از کل تحصیل کرده های دانشگاهی کشور چقدر است و غیرفعال بودن این گروه ها، چه زیان هایی ممکن است برای کشور به همراه داشته باشد؟

حمید حاج اسماعیلی در گفتگو با مهر با بیان اینکه همواره مشکلاتی در محاسبه جمعیت فعال و غیرفعال کشور وجود دارد گفت: نمی توان گفت میلیون ها نفر به دانشگاه ها می روند، درس می خوانند و عمرشان را تلف می کنند که غیرفعال اقتصادی باشند.

این کارشناس بازار کار اظهارداشت: هرچند ممکن است در گروه زنان تحصیل کرده، بخشی به دلیل ازدواج و یا هر عامل دیگری بخواهند در گروه غیرفعالان اقتصادی قرار بگیرند اما در مورد مردان نمی توان چنین انتظاری داشت.

وی ادامه داد: در زمانی که کشور در پیک جمعیت بیکاری و درخواست شغل قرار دارد، نباید جمعیت فعال اقتصادی کشور کاهنده باشد. متاسفانه در سال های اخیر، آمارهای ارائه شده از وضعیت بازار کار و بیکاری کشور چندان قانع کننده نبوده است.

حاج اسماعیلی خاطرنشان کرد: به صورت کلی، جمعیت بیکار و یا جویای شغل آن گروهی است که در کاریابی ها، مراکز مشاوره شغلی، در سامانه های آماری و یا سازمان های تخصصی به عنوان جوینده کار ثبت نام شده باشد.

جدول وضعیت جمعیت فارغ التحصیل و یا در حال تحصیل دوره های عالی کشور تا پایان سال ۹۱



جنس

کل‌جمعیت‌فارغ‌التحصیل

کل جمعیت بیکار و شاغل

شاغل

بیکار

غیرفعال اقتصادی



مرد و زن

۱۰۳۱۳۵۹۰

۵۰۰۲۱۴۵

۳۹۵۹۱۷۵

۱۰۴۲۹۷۰

۵۳۱۱۴۴۵



مرد

۵۵۵۲۹۴۵

۳۲۴۰۳۹۴

۲۷۶۰۶۷۷

۴۷۹۷۱۶

۲۳۱۲۵۵۰



زن

۴۷۶۰۶۴۵

۱۷۶۱۷۵۰

۱۱۹۸۴۹۷

۵۶۳۲۵۳

۲۹۹۸۸۹۴