«محمدرضا عارف، سرمایه اجتماعی ارزنده اصلاحطلبی است»، این را زنانی میگویند که روز گذشته به دیدار او رفته بودند. عارف تاکید دارد که با وجود کناررفتن از صحنه انتخابات، پیگیر تمام محورهایی خواهد بود که در جریان مناظرهها به آنها اشاره داشته، از کاهش فضای امنیتی در کشور گرفته تا تلاش برای به حداکثررساندن مشارکت زنان در امور. ساماندهی نهادهای مدنی از دیگر برنامههای عارف است که بهزودی جزییات آن از سوی دکتر توفیقی ارایه خواهد شد. نشست مشترک گروهی از فعالان زن، فرصتی برای تقدیر از رفتار سیاسی محمدرضا عارف است. گفتهها مشابه هم است و سپاسگزار از تصمیم تاریخی عارف. فائزه هاشمی با کمتر از دو دقیقه تاخیر میرسد و سالن پر شده از جمعیت. زهرا شجاعی به خاطره حضورش درجلسههای هیات دولت اشاره دارد و اینکه آقای عارف دقایق تاخیر کابینه را ثبت کرده و بعد هم از آن بهعنوان حقالناس و دین به مردم یاد میکرد. زهرا شجاعی در ادامه، تصمیم عارف را حرکتی جسورانه و در راستای تایید گفتمان اصلاحطلبی میداند و از محمدرضا عارف به دلیل پایبندی به اصول اصلاحات سپاسگزار است. فائره هاشمی میگوید: «کار بزرگی انجام دادید، کاری که با وجود تبلیغات فراوان و ماهها سرمایهگذاری، جناح اصولگرا نتوانست از عهده آن برآید.»معصومه ابتکار نیز میافزاید: «شما ماندگار شدید، شما به ما و خیلی از اصلاحطلبان درس عملی اصلاحطلبی دادید، بسیاری سیاستمداران، فرصتطلبند اما تصمیم مدبرانه شما نشان داد که رویکردتان به قدرت سیاسی هم از آن جنس قدرتخواهیهای غیرسازنده نیست و مصلحت کشور را بر مصلحت فردی ارجح میدانید.» شهربانو امانی، نماینده مجلس ششم نیز در جمع حاضر است: «حمایت از شما در استان آذربایجانغربی، حمایتی صادقانه و همهجانبه بود. رفتار و تصمیم تاریخی شما، گفتمان اصلاحطلبی در کشور را یک گام به پیش برد. اصلاحطلبانی که در هشتسال گذشته از صحنه مشارکت سیاسی کشور حذف شده بودند شما بدون تردید سرمایه اجتماعی امروز و فردای اصلاحطلبی در کشور هستید» فاطمه راکعی از دیگر نمایندگان مجلس ششم که با مهر «ردصلاحیت» از حضور در رقابت شورایشهر تهران بازمانده، نگاه امیدوارانهای به فردای سیاسی ایران دارد. خطاب به عارف میگوید: «از ائتلاف و اصلاحطلبی، جز این انتظار نبود، اصلاحطلبان به تصمیم شما افتخار میکنند.» فخرالسادات محتشمیپور میگوید: «باید از امروز بر تقویت نهادهای مدنی تاکید کنیم. دولتها یا چهارسال، یا هشتسال میآیند و میروند، اما باید بدنه جامعه مدنی را ساخت.» سخنان حاضران که تمام میشود، عارف، محورها را روی کاغذ نوشته تا مانند مناظرهها در زمان مقرر، حرفهایش را جمعبندی کند. ابتدا از همسرش، دکتر حمیده مروج دعوت میکند که اگر نکتهای هست بگوید و از تلاشهای او در این مسیر تشکر ویژه میکند. میگوید اگر تلاشهای او نبود این مهم تا به اینجای کار محقق نمیشد، ایشان نهتنها در مسیر زندگی که در سیاست، نقش تعیینکنندهای در زندگی من داشتهاند و ۹۵درصد از حضور انتخاباتی من مرهون زحمات ایشان است. دکتر مروج به کمبود وقت جلسه اشاره دارد و اینکه حرف ما یکی است. عارف در ادامه جلسه میگوید: «راهی جز پیروزی نداشتیم، ناامیدی مساوی با شکست بود و متاسفانه در شرایطی بودیم که از صدر تا ذیل در توهم شکست به سر میبردیم و همه میگفتند چه تضمینی برای پیروزی وجود دارد. اما هیچ راهی جز خوشبینی به آینده و امید به پیروزی پیش رویمان نبود که اگر اینطور بود، بدون شک مرگ سیاسی ما محقق میشد. فضای دانشگاه، بیش از جامعه ناامیدانه بود و تلاش من این بود تا با طرح بحثهای چالشی بتوانیم انگیزه را به جمع دانشجویان بازگردانیم که خوشبختانه در این مسیر تاثیرگذار بودم.»
معاون اول ریاستجمهوری در دوران اصلاحات همچنین تاکید دارد که تلاشها باید به سمتی برود تا از امنیتیشدن فضای جامعه فاصله بگیریم و اعتماد اجتماعی یکبار دیگر در نهاد جامعه متبلور شود. به همین خاطر اگرچه در مناظرهها بر امر معیشت تاکید داشتم اما بیش از هر چیز دیگر برایم مشهود بود که محافل دانشگاهی، نهادهای مدنی، روزنامهها و دیگر حوزههای مدنی با جوی امنیتی مواجه شده که باید آن را به کنار زد. به همین خاطر در ادامه راه، بر توسعه نهادهای مدنی و عرصههای عمومی تاکید خواهم داشت. در این مسیر کاملا با سخنان سرکار خانم محتشمیپور موافقم که باید برای توانمندسازی سازمانهای مردمنهاد سرمایهگذاری کرد. سنگ بنای این کار در دوران اصلاحات نهاده شد اما به خوبی روند آن ادامه نیافت. ما نتوانستیم رویکرد توسعه سازمانهای مدنی در کشور را نهادینه کنیم و بسیاری از این نهادهای مدنی قائم به ذات بود.