سومین و آخرین مناظره هشت نفره کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری یازدهم که به موضوعات سیاسی اختصاص داشت بعدازظهر روز جمعه برگزار شد که داغ ترین مناظره کاندیداها بود؛ مناظره ای که پاسخهای صریح حسن روحانی و محمدرضا عارف به نقدهای اصولگرایان را در پی داشت و چالشهایی در بین کاندیداهای اصولگرا هم ایجاد کرد.
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، در این مناظره برای جذاب‌تر شدن مناظره، سقف وقت اضافه برای هر کاندیدا ۵ دقیقه تعیین شد تا برخلاف مناظره گذشته، برخی کاندیداها در پایان مناظره، مدت زمان طولانی فرصت برای سخنرانی نداشته باشند. مناظره با قید قرعه، باز هم از محسن رضایی آغاز شد که در مدت چهار دقیقه کلیاتی از برنامه‌های سیاسی خود را مطرح کرد و سپس سایر کاندیداها، سوالات، نظرها و نقدهای خود را مطرح کردند. در این قسمت از مناظره، حسن روحانی درباره زیان‌های کشمکش‌های سیاسی و ضرورت آشتی در داخل سخن گفت و محمدرضا عارف با اشاره به سخنان روحانی و در تایید این موضوع، به دستگیری برخی افراد در بازار تهران یا در سفرهای استانی وی به دلیل سردادن شعار حمایت از خاتمی اشاره کرد و تصریح کرد: حماسه سیاسی با تنگ‌نظری‌ها امکان‌پذیر نیست.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی رضایی و نقد دیگر کاندیداها )
در ادامه، قالیباف به عنوان دومین کاندیدا پشت تریبون قرار گرفت و به طرح نظرات خود پرداخت و ابتدا از موضوع سیاست خارجی آغاز کرد و پیش‌نیازهای تحقق دیپلماسی خارجی موفق را پشتوانه مردمی در داخل، تقویت منطقه‌گرایی، توسعه دیپلماسی اقتصادی، مقاومت مقتدرانه و رقابت هوشمندانه ذکر کرد. در ادامه، محمدرضا عارف، با اشاره با نگاه‌بخشی قالیباف در حوزه شهری، ریاست جمهوری را نیازمند نگاه فرا‌بخشی دانست. رضایی در این مورد صحبت نکرد و ولایتی عملکرد خود در وزارت خارجه را در افزایش تعداد سفیران و نیز کارشناسان تشریح کرد. حسن روحانی تعجب خود را از اظهارات قالیباف مبنی بر ناموفق بودن سیاست خارجی در تمامی دوره‌ها بیان کرده و به تشریح عملکرد مثبت دولت‌های هاشمی‌رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی در حوزه دیپلماسی پرداخت و گفت: سیاست خارجی ما در آن دو هشت سال بسیار موفق بود. حداد عادل اما به اظهارات عارف در مورد دستگیری تعدادی به دلیل شعار دادن به نفع خاتمی پاسخ داد و این موضوع را به سلیقه‌های فردی نسبت داد و جالب اینجاست که به اظهارات قالیباف پاسخ نداد. سعید جلیلی به بخشی از برنامه‌های راهبردی قالیباف ایراد گرفت که به چالش کشیدن قدرت هژمونی جهان را رد می‌کرد. جلیلی همچنین در حمایت از اظهارات حداد عادل، به روحانی انتقادات صریحی را وارد کرد و دیپلماسی دولت اصلاحات را زیر سوال برد اما روحانی در پاسخ گفت: «آقای جلیلی، تاریخ را که نمی‌توان تغییر داد». جلیلی، به اظهارات عارف نیز پاسخ داد و گفت که اسم بردن از کسانی که در فتنه نقش داشته‌اند بی‌قانونی است که عارف گفت: آیا در اختیار داشتن عکس آقای خاتمی بی‌قانونی است؟ سپس قالیباف به اظهارات مطرح‌شده پاسخ داد و به طور مشخص از عارف و روحانی خواست کارنامه دولت‌های سازندگی و اصلاحات را در حوزه دیپلماسی اقتصادی تشریح کنند.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی قالیباف و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای سوم، غلامعلی حداد عادل بود که پشت تریبون قرار گرفت و مشکل مهم سیاست داخلی را اقتصاد اعلام و در حوزه سیاست خارجی به موضوع تحریم اشاره کرد و گفت: موضوع هسته‌ای، بهانه است. ما باید در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کنیم. سعید جلیلی در مورد اظهارات حداد سخن نگفت و وقت خود را برای چالش با کاندیداهای اصلاح‌طلب ذخیره کرد. قالیباف، اظهارات حداد در مورد مدیریت در حوزه دیپلماسی را نقد کرد. عارف سوال کرد: شما می‌گویید باید از موضع اقتدار مذاکره کنیم، چگونه به موضع اقتدار می‌رسیم تا مذاکره کنیم؟ غرضی، اظهارات حداد درباره چین را نقد کرد.حداد گفته بود چین در مقابل آمریکا ایستادگی کرد و آمریکا مجبور شد به سمت چین برود اما غرضی گفت چین اقتصاد خود را تقویت کرد و آمریکا مجبور شد با چین تعامل کند. رضایی هم گفت: تعجب می‌کنم که آقای حدادعادل شعاری صحبت می‌کنند. ما الان گرفتار دو گروه هستیم که یک گروه می‌گویند باید فقط مقاومت کنیم و گروه دیگر می‌گویند باید تسلیم شویم. ما مقاومت کنیم تا تحریم‌ها روی مردم بیشتر اثر بگذارد؟ ولایتی هم بر مقاومت توام با تدبیر تاکید کرد. روحانی هم در این بخش سخن نگفت. حداد عادل در بخش دوم سخنان خود، در پاسخ به اظهارات عارف گفت: موضع عزت و اقتدار را رهبری نشان داده‌اند. حداد همچنین اظهارات ولایتی را که می‌گفت در دوره جنگ، شرایط دیپلماسی سخت‌تر بوده، پاسخ داد. حداد همچنین بخشی از برنامه چهارم را قرائت کرد و با ذکر نام دولت خاتمی، آن را زیر سوال برد. اما عارف گفت: برنامه چهارم توسعه در همان مجلسی که آقای حداد رئیس مجلس بود تصویب شد. اگر مشکل داشت چرا اصلاح نکردید؟
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی حداد عادل و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت حسن روحانی بود. روحانی گفت: اساس سیاست داخلی در دولت تدبیر و امید، تامین امنیت و ایجاد آرامش برای همه مردم ایران در تمام ابعاد زندگی خواهد بود. همچنین آزادی مسوولانه را احساس کنند که متاسفانه امروز برخی موارد، آزادی مردم در عرصه حضور در انتخابات را محدود کرده اند که نمونه‌هایی از آن را آقای دکتر عارف مطرح کردند. وی به حقوق شهروندی و فراهم شدن زمینه برای مشارکت همه مردم هم تاکید کرد و گفت: این مشارکت هم فقط برای انتخابات و راهپیمایی ۲۲ بهمن نباشد. برای این کار نیاز به عقلانیت و اعتدال داریم. روحانی در حوزه سیاست خارجی هم به کتاب‌های البرادعی و جک استراو اشاره کرد که از تدبیر ایران در دعوت از سه کشور اروپایی به ایران سخن گفته اند. در این بخش حداد از روحانی سوال کرد: چرا شما گفته‌اید باید با کدخدا که احتمالا منظور از آن آمریکاست کنار بیاییم؟ سپس جلیلی به مواضع دیگر البرادعی و پاسخ روحانی در کتابش پرداخت و اظهارات روحانی را زیر سوال برد. قالیباف هم به بیان خاطرات خود در مورد برگزاری مراسم سالگرد ۱۸ تیر در دانشگاه‌ها پرداخت و با نقد اظهارات روحانی در مورد ضرورت آزادی، گفت که قالیباف به عنوان فرمانده ناجا در آن زمان خواستار برپایی مراسم سالگرد ۱۸ تیر توسط دفتر تحکیم وحدت بوده اما روحانی با آن مخالفت کرده است. عارف هم در مورد اظهارات روحانی، نقد یا سوالی مطرح نکرد و غرضی به موضوع اولویت سیاست داخلی و سیاست خارجی پرداخت. رضایی هم گفت که هم در زمان آقای روحانی و هم در زمان آقای جلیلی، افراط و تفریط صورت گرفته است.اما جلیلی گفت: بین افراط و تفریط راه رفتن به معنای میانه‌روی نیست. حداد هم گفت: آقای رضایی طوری صحبت می‌کنند که انگار فقط ایشان به فکر مردم هستند. غرضی هم گفت: مشکلات کنونی نشانه ضعف استعداد داخلی است. هنگام اظهارات غرضی، حداد عادل یادداشتی نوشت و به جلیلی داد. سپس ولایتی، اظهارات رضایی در مورد مذاکرات هسته‌ای دوران لاریجانی و سولانا را تایید کرد و بدون نام بردن از احمدی‌نژاد، سخنان او را عامل اصلی به بن‌بست رسیدن آن مذاکرات دانست که نشانه تناقض در بین گفتار دولتمردان داخلی است. اما جلیلی خطاب به ولایتی گفت که اطلاعات شما غلط است که این سخن جلیلی با واکنش ولایتی مواجه شد.
در ادامه نوبت به روحانی رسید که ابتدا پاسخ حداد عادل در مورد کدخدا بودن آمریکا را داد و گفت که من در پاسخ به سوالی گفته بودم آمریکا برای اروپاییها نقش کدخدا را دارد.وی سپس به اظهارات جلیلی پاسخ داد و گفت: آنچه من بیان کردم مربوط به سال ۸۲ و آنچه شما در مورد اظهارات البرادعی مطرح کردید مربوط به سال ۸۴ بود. روحانی گفت: اما از آقای قالیباف خیلی تعجب می‌کنم. وی سپس به تک تک اظهارات قالیباف پاسخ داد و خطاب به قالیباف گفت : شورای عالی امنیت ملی در آن دوره با تجمع دانشجویان مخالفت کرد چون شما می‌گفتید می‌خواهیم دانشجویان بیرون بیایند و با آنها گاز انبری برخورد کنیم. روحانی اظهارات قالیباف در مورد اقوام را هم رد کرد که با پاسخ قالیباف همراه شد که روحانی به او واکنش نشان داد. در این میان غرضی به مباحث دو طرفه اعتراض کرد که مرتضی حیدری، مجری برنامه این نقد را وارد ندانست. در ادامه روحانی گفت: من شیوه تخریب را نمی‌پسندم و نمی‌خواهم پرونده‌های سری را رو کنم. سپس به انتقاد شدید از مواضع رضایی در این بخش پرداخت و گفت: آقای رضایی، شما بودید که می‌گفتید شورای امنیت بهتر از شورای حکام است و چرا اجازه نمی‌‌دهید پرونده ایران به شورای امنیت برود؟ رضایی به حرف روحانی پاسخی نداد اما به نوع نقد روحانی انتقاد کرد.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی روحانی و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت محمدرضا عارف بود که این سوال را مطرح کرد: مردم حق دارند بدانند چه کسانی وضعیت موجود را به وجود آورده‌اند. مدیریت یکپارچه اصولگرایان اصلاح‌طلبان را از همه عرصه‌های مدیریتی حتی بخشداری‌ها حذف کرد. وی افزود: دولت اصلاحات با شعار توسعه سیاسی روی کار آمد اما در همه بخش‌ها توسعه ایجاد کرد. عارف در این زمینه به کنترل گرانی و تورم و رشد شاخص‌های اقتصادی علی‌رغم درآمدهای اندک نفت در آن دوره اشاره کرد. عارف گفت: اما در دولت اصولگرا نه تنها نفت بر سر سفره‌های مردم نیامد، بلکه نان هم از سر سفره مردم رفت. وی بر اجرایی شدن تمام اصول قانون اساسی با اولویت فصل سوم با نام حقوق ملت تاکید کرد و اعلام کرد که معاونت اقوام را در دولت خود تشکیل خواهد داد و از حقوق زنان دفاع خواهد کرد. در ادامه غرضی با نقد شدید اظهارات عارف گفت: آیا شما رویتان می‌شود بگویید اصلاح‌طلب هستید؟ رضایی نیز با تایید اظهارات غرضی گفت: امروز باید به کشمکش‌های سیاسی پایان داد چون مدیریت اصلاح‌طلبی و مدیریت اصولگرایی دیگر جواب نمی‌دهد. ولایتی هم خطاب به عارف گفت: حذف مدیران اصولگرا در دوران اصلاحات هم رخ داد و اصولگرایان در دولت بعدی، جواب کار اصلاح‌طلبان را دادند. حسن روحانی در این بخش سخن نگفت. حداد عادل گفت: در دولت اصلاحات با روی کار آمدن آقای خاتمی، فقط آبدارچی را عوض نکردند. وی همچنین در ادعایی عجیب گفت: آقای احمدی‌نژاد، خود را اصولگرا نمی‌داند و ما هم همه مشکلات کشور را ناشی از عملکرد ایشان نمی‌دانیم. جلیلی هم خواستار توضیح عارف در مورد چند موضوع خاص شد و به برخورد دولت اصلاحات با اعتراضات اجتماعی و عدالت رسانه‌ای در آن زمان پرداخت و مسایلی در مورد حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ را بیان کرد. قالیباف هم از عارف پرسید: شما در دوران اصلاحات برای اقوام چه کردید؟ عارف در بخش دوم سخنان خود، در پاسخ به غرضی گفت: تفکر من همگرایی است اما غرضی باز هم به اظهارات مطرح شده توسط یکی از فعالان اصلاح‌طلب در دوره اصلاحات انتقاد کرد که عارف گفت ما مسئول صحبتهای هر فردی نیستیم. وی در پاسخ به ولایتی هم گفت: معاونان من در وزارت پست و سازمان مدیریت اصولگرا بودند و عضو کابینه آقای خاتمی، رقیب انتخاباتی او بود. عارف در پاسخ به حداد عادل گفت: در تمام ۷ سال، تمام جریان اصولگرا پشت سر آقای احمدی‌نژاد ایستادند. وی در پاسخ به جلیلی، به عدالت در پرداخت یارانه به رسانه‌ها و احزاب اشاره کرد و گفت: هیچ راهی جز اعتماد به مردم نداریم. عارف در مورد اظهارات جلیلی درباره حوادث سال۸۸ گفت: در چهار سال اخیر تریبون‌ها در اختیار جریان اصولگرا بوده است. باید حوادث سال ۸۸ را به طور کامل و در فضای کارشناسی بررسی کنیم. صداوسیما چه کرد؟ آیا عکس آقای خاتمی را به عنوان جاسوس پخش نکرد؟ والله به خاطر کسب رای، اسامی افراد را مطرح نمی‌کنم. در ادامه، غرضی در اظهار نظری عجیب و جالب، تغییر وزیران نفت از جمله خودش را عامل اصلی کاهش قیمت نفت دانست و به این ترتیب به اظهارات عارف در مورد کاهش قیمت نفت در دوره اصلاحات پاسخ داد!
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی عارف و نقد دیگر کاندیداها )
در ادامه مناظره، علی‌اکبر ولایتی با قرار گرفتن پشت تریبون به بیان مواضع خود پرداخت و گفت: رئیس‌جمهور باید توان اجماع‌سازی داشته باشد. بخشی از مشکلات اقتصادی، ریشه در تحریم دارد و افرادی باید مسوول شوند که سابقه رفع این مشکلات را داشته باشند. وی در این زمینه به سوابق خود در زمان دفاع مقدس و قطعنامه ۵۹۸ اشاره کرد. وی تصریح کرد: حل مساله هسته‌ای سخت‌تر از اجرای قطعنامه ۵۹۸ نیست. وی در بخش‌هایی از اظهارات خود، انتقاداتی را مطرح کرد که به نظر می‌رسید مخاطب او احمدی‌نژاد باشد. وی همچنین گفت کارآمدی را نباید به حوزه‌های عمرانی محدود کرد.
در ادامه،حداد عادل اختلاف‌نظر خود با ولایتی را در مورد سخت‌تر بودن حل مساله هسته‌ای نسبت به قطعنامه ۵۹۸ دانست.اما حداد عادل در ادامه سخنان خود، از عارف انتقاد کرد که در حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ سکوت کرده است. جلیلی از طرح مساله قهر و آشتی توسط ولایتی انتقاد کرد و در ادامه به گفت‌و‌گوهای انتقادی ایران و اروپا در زمان وزارت ولایتی پرداخت و گفت: حاصل آن گفت‌و‌گوها در ۷ دوره، تعلیق مذاکرات بود. قالیباف هم برخی موفقیت‌های مورد نظر ولایتی را زیر سوال برد و آن را حاصل حضور رزمندگان در جبهه‌ها دانست. غرضی از ولایتی پرسید: قدرت سیاسی ما بیشتر است یا آمریکا؟ رضایی هم گفت: مگر آقایان ولایتی و حداد و قالیباف از یک ائتلاف نیستند؟ معلوم می‌شود اینها اختلاف مبنایی دارند. در ادامه ولایتی در پاسخ به جلیلی گفت: دیپلماسی، خطابه کردن و سخنرانی نیست. وی افزود: من در زمان دولت کنونی و با تاکید رئیس‌جمهور و قبل از تحریم‌ها با آقای سارکوزی مذاکره کردیم و به توافق رسیدیم و سارکوزی اعلام کرد قصد دارد به ایران سفر کند. اما با کارشکنی دولت، این مساله منتفی شد. در مورد روسیه هم اتفاق مشابهی رخ داد. ولایتی با اشاره به مذاکرات آلماتی گفت: در آن مذاکرات، پیشنهادی به طرف ایرانی ارائه شد که می‌توانست زمینه‌ساز رفع تحریم‌ها شود، اما آقای جلیلی نپذیرفت. ولایتی ادامه داد:دیپلماسی فقط سرسختی نشان دادن نیست بلکه تعامل است. هنر دیپلماسی، بیانیه صادر کردن نیست. اما جلیلی خطاب به ولایتی گفت: اطلاعات شما کاملا غلط است. وی توضیحاتی در این زمینه ارائه داد و گفت: منطق محکم ما باعث شد آنها با مقامات خود مذاکره کنند چون پاسخی نداشتند. ولایتی در پاسخ به جلیلی گفت: بحث دیپلماسی، کلاس فلسفه نیست که بگویید آنها مغلوب منطق قوی ما شدند.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی ولایتی و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی، جلیلی بود که به اعلام موضع بپردازد اما به دلیل عدم مدیریت زمان، تنها ۴۵ ثانیه وقت داشت و به همین دلیل پشت تریبون قرار نگرفت. وی به دیپلماسی بر مبنای اسلام ناب محمدی اشاره کرد و سوال خود از ولایتی را در مورد مذاکرات انتقادی با اروپا تکرار کرد که ولایتی به دلیل پایان فرصت خود موفق به پاسخ دادن به آن نشد.
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت، غرضی بود که به تکرار موضع پیشین خود مبنی بر اینکه سیاست خارجی، ادامه استعداد داخلی است پرداخت. وی همچنین گفت: در دولت من، هر استاندار را مردم انتخاب خواهند کرد.
در پایان، قالیباف و حداد عادل در زمان باقی‌مانده، سخنان خود را مطرح کردند که در این بین، حداد عادل، تلویحا عنوان شعار تبلیغاتی حسن روحانی در مورد زمستان را زیر سوال برد و به سخنان روحانی در مورد سانتریفیوژها در فیلم تبلیغاتی او انتقاد کرد. در پاسخ به حداد عادل، روحانی در سخنان خود گفت: ما باید منافع ملی و کشور را در نظر بگیریم، نه فقط یک ساختمان را. من در فیلم انتخاباتی گفتم که سانتریفیوژ خیلی خوب است که بچرخد، به شرطی که کارخانجات و زندگی مردم هم بچرخد. آنها که هر روز جشن گرفتند که مسایل هسته‌ای حل شده بدانند که نتوانستد مسایل بین‌المللی را به خوبی تشخیص بدهند. روحانی گفت: قدرت ملی زمانی است که ما به همه مردم آزادی بیان بدهیم. وی افزود: با بیانیه خواندن در مذاکرات، مشکل دیپلماسی ما حل نمی‌شود. باید افرادی قدرت را در کشور به دست بگیرند که تجربه لازم برای حل و فصل مشکلات هسته‌ای و دیپلماسی را داشته باشند.
در ادامه رضایی به جمع‌بندی مسایل مطرح‌شده در مناظره پرداخت و باز هم از ائتلاف ۱+۲ و اختلافات مبنایی آنها انتقاد کرد که به زعم او ائتلاف را زیر سوال برده است. وی همچنین تنها موفقیت ایران در عرصه دیپلماسی را در حوزه جهادی و مسایل مربوط به فلسطین و حزب‌الله لبنان و... دانست و از روند فرسایشی مذاکرات هسته‌ای انتقاد کرد و این امر را مصداق مقاومت ندانست. وی پرسش‌های خود از جلیلی را تکرار کرد و گفت: در مذاکرات بغداد فرصت خوبی برای کسب امتیاز از اوباما در آستانه انتخابات آمریکا وجود داشت اما از آن استفاده نشد. سپس نوبت به عارف رسید که خود را در احقاق حقوق تمامی اقشار جامعه متعهد دانست و به این ترتیب بخش نخست مناظره به پایان رسید.
( جمع‌بندی کاندیداها در پایان بخش اول مناظره سوم )
در بخش دوم مناظره نیز هر یک از کاندیداها به قید قرعه به دو سوال پاسخ دادند تا آخرین برنامه زنده تلویزیونی کاندیداها برای انتخابات ریاست جمهوری به پایان برسد.
( ۱۶ پرسش سیاسی از ۸ کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری )
به نظر می رسد مناظره های امسال همچون دوره گذشته نتوانست مورد استقبال مردم قرار گیرد که با توجه به تعدد کاندیداها قابل پیش بینی به نظر می رسید اما تغییر شکل مناظره موجب بهبود کیفی آن شده بود. در مناظره سوم، روحانی و عارف صریح تر سخن گفتند و به انتقادات کاندیداهای اصولگرا پاسخ دادند و علی اکبر ولایتی هم فاصله خود در عرصه دیپلماسی را با سایر کاندیداهای اصولگرا اشکار ساخت.
( جمع‌بندی نهایی نامزدهای ریاست جمهوری در مناظره سوم )
به گزارش پایگاه خبری فریادگر، در این مناظره برای جذاب‌تر شدن مناظره، سقف وقت اضافه برای هر کاندیدا ۵ دقیقه تعیین شد تا برخلاف مناظره گذشته، برخی کاندیداها در پایان مناظره، مدت زمان طولانی فرصت برای سخنرانی نداشته باشند. مناظره با قید قرعه، باز هم از محسن رضایی آغاز شد که در مدت چهار دقیقه کلیاتی از برنامه‌های سیاسی خود را مطرح کرد و سپس سایر کاندیداها، سوالات، نظرها و نقدهای خود را مطرح کردند. در این قسمت از مناظره، حسن روحانی درباره زیان‌های کشمکش‌های سیاسی و ضرورت آشتی در داخل سخن گفت و محمدرضا عارف با اشاره به سخنان روحانی و در تایید این موضوع، به دستگیری برخی افراد در بازار تهران یا در سفرهای استانی وی به دلیل سردادن شعار حمایت از خاتمی اشاره کرد و تصریح کرد: حماسه سیاسی با تنگ‌نظری‌ها امکان‌پذیر نیست.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی رضایی و نقد دیگر کاندیداها )
در ادامه، قالیباف به عنوان دومین کاندیدا پشت تریبون قرار گرفت و به طرح نظرات خود پرداخت و ابتدا از موضوع سیاست خارجی آغاز کرد و پیش‌نیازهای تحقق دیپلماسی خارجی موفق را پشتوانه مردمی در داخل، تقویت منطقه‌گرایی، توسعه دیپلماسی اقتصادی، مقاومت مقتدرانه و رقابت هوشمندانه ذکر کرد. در ادامه، محمدرضا عارف، با اشاره با نگاه‌بخشی قالیباف در حوزه شهری، ریاست جمهوری را نیازمند نگاه فرا‌بخشی دانست. رضایی در این مورد صحبت نکرد و ولایتی عملکرد خود در وزارت خارجه را در افزایش تعداد سفیران و نیز کارشناسان تشریح کرد. حسن روحانی تعجب خود را از اظهارات قالیباف مبنی بر ناموفق بودن سیاست خارجی در تمامی دوره‌ها بیان کرده و به تشریح عملکرد مثبت دولت‌های هاشمی‌رفسنجانی و سیدمحمد خاتمی در حوزه دیپلماسی پرداخت و گفت: سیاست خارجی ما در آن دو هشت سال بسیار موفق بود. حداد عادل اما به اظهارات عارف در مورد دستگیری تعدادی به دلیل شعار دادن به نفع خاتمی پاسخ داد و این موضوع را به سلیقه‌های فردی نسبت داد و جالب اینجاست که به اظهارات قالیباف پاسخ نداد. سعید جلیلی به بخشی از برنامه‌های راهبردی قالیباف ایراد گرفت که به چالش کشیدن قدرت هژمونی جهان را رد می‌کرد. جلیلی همچنین در حمایت از اظهارات حداد عادل، به روحانی انتقادات صریحی را وارد کرد و دیپلماسی دولت اصلاحات را زیر سوال برد اما روحانی در پاسخ گفت: «آقای جلیلی، تاریخ را که نمی‌توان تغییر داد». جلیلی، به اظهارات عارف نیز پاسخ داد و گفت که اسم بردن از کسانی که در فتنه نقش داشته‌اند بی‌قانونی است که عارف گفت: آیا در اختیار داشتن عکس آقای خاتمی بی‌قانونی است؟ سپس قالیباف به اظهارات مطرح‌شده پاسخ داد و به طور مشخص از عارف و روحانی خواست کارنامه دولت‌های سازندگی و اصلاحات را در حوزه دیپلماسی اقتصادی تشریح کنند.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی قالیباف و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای سوم، غلامعلی حداد عادل بود که پشت تریبون قرار گرفت و مشکل مهم سیاست داخلی را اقتصاد اعلام و در حوزه سیاست خارجی به موضوع تحریم اشاره کرد و گفت: موضوع هسته‌ای، بهانه است. ما باید در مقابل تحریم‌ها ایستادگی کنیم. سعید جلیلی در مورد اظهارات حداد سخن نگفت و وقت خود را برای چالش با کاندیداهای اصلاح‌طلب ذخیره کرد. قالیباف، اظهارات حداد در مورد مدیریت در حوزه دیپلماسی را نقد کرد. عارف سوال کرد: شما می‌گویید باید از موضع اقتدار مذاکره کنیم، چگونه به موضع اقتدار می‌رسیم تا مذاکره کنیم؟ غرضی، اظهارات حداد درباره چین را نقد کرد.حداد گفته بود چین در مقابل آمریکا ایستادگی کرد و آمریکا مجبور شد به سمت چین برود اما غرضی گفت چین اقتصاد خود را تقویت کرد و آمریکا مجبور شد با چین تعامل کند. رضایی هم گفت: تعجب می‌کنم که آقای حدادعادل شعاری صحبت می‌کنند. ما الان گرفتار دو گروه هستیم که یک گروه می‌گویند باید فقط مقاومت کنیم و گروه دیگر می‌گویند باید تسلیم شویم. ما مقاومت کنیم تا تحریم‌ها روی مردم بیشتر اثر بگذارد؟ ولایتی هم بر مقاومت توام با تدبیر تاکید کرد. روحانی هم در این بخش سخن نگفت. حداد عادل در بخش دوم سخنان خود، در پاسخ به اظهارات عارف گفت: موضع عزت و اقتدار را رهبری نشان داده‌اند. حداد همچنین اظهارات ولایتی را که می‌گفت در دوره جنگ، شرایط دیپلماسی سخت‌تر بوده، پاسخ داد. حداد همچنین بخشی از برنامه چهارم را قرائت کرد و با ذکر نام دولت خاتمی، آن را زیر سوال برد. اما عارف گفت: برنامه چهارم توسعه در همان مجلسی که آقای حداد رئیس مجلس بود تصویب شد. اگر مشکل داشت چرا اصلاح نکردید؟
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی حداد عادل و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت حسن روحانی بود. روحانی گفت: اساس سیاست داخلی در دولت تدبیر و امید، تامین امنیت و ایجاد آرامش برای همه مردم ایران در تمام ابعاد زندگی خواهد بود. همچنین آزادی مسوولانه را احساس کنند که متاسفانه امروز برخی موارد، آزادی مردم در عرصه حضور در انتخابات را محدود کرده اند که نمونه‌هایی از آن را آقای دکتر عارف مطرح کردند. وی به حقوق شهروندی و فراهم شدن زمینه برای مشارکت همه مردم هم تاکید کرد و گفت: این مشارکت هم فقط برای انتخابات و راهپیمایی ۲۲ بهمن نباشد. برای این کار نیاز به عقلانیت و اعتدال داریم. روحانی در حوزه سیاست خارجی هم به کتاب‌های البرادعی و جک استراو اشاره کرد که از تدبیر ایران در دعوت از سه کشور اروپایی به ایران سخن گفته اند. در این بخش حداد از روحانی سوال کرد: چرا شما گفته‌اید باید با کدخدا که احتمالا منظور از آن آمریکاست کنار بیاییم؟ سپس جلیلی به مواضع دیگر البرادعی و پاسخ روحانی در کتابش پرداخت و اظهارات روحانی را زیر سوال برد. قالیباف هم به بیان خاطرات خود در مورد برگزاری مراسم سالگرد ۱۸ تیر در دانشگاه‌ها پرداخت و با نقد اظهارات روحانی در مورد ضرورت آزادی، گفت که قالیباف به عنوان فرمانده ناجا در آن زمان خواستار برپایی مراسم سالگرد ۱۸ تیر توسط دفتر تحکیم وحدت بوده اما روحانی با آن مخالفت کرده است. عارف هم در مورد اظهارات روحانی، نقد یا سوالی مطرح نکرد و غرضی به موضوع اولویت سیاست داخلی و سیاست خارجی پرداخت. رضایی هم گفت که هم در زمان آقای روحانی و هم در زمان آقای جلیلی، افراط و تفریط صورت گرفته است.اما جلیلی گفت: بین افراط و تفریط راه رفتن به معنای میانه‌روی نیست. حداد هم گفت: آقای رضایی طوری صحبت می‌کنند که انگار فقط ایشان به فکر مردم هستند. غرضی هم گفت: مشکلات کنونی نشانه ضعف استعداد داخلی است. هنگام اظهارات غرضی، حداد عادل یادداشتی نوشت و به جلیلی داد. سپس ولایتی، اظهارات رضایی در مورد مذاکرات هسته‌ای دوران لاریجانی و سولانا را تایید کرد و بدون نام بردن از احمدی‌نژاد، سخنان او را عامل اصلی به بن‌بست رسیدن آن مذاکرات دانست که نشانه تناقض در بین گفتار دولتمردان داخلی است. اما جلیلی خطاب به ولایتی گفت که اطلاعات شما غلط است که این سخن جلیلی با واکنش ولایتی مواجه شد.
در ادامه نوبت به روحانی رسید که ابتدا پاسخ حداد عادل در مورد کدخدا بودن آمریکا را داد و گفت که من در پاسخ به سوالی گفته بودم آمریکا برای اروپاییها نقش کدخدا را دارد.وی سپس به اظهارات جلیلی پاسخ داد و گفت: آنچه من بیان کردم مربوط به سال ۸۲ و آنچه شما در مورد اظهارات البرادعی مطرح کردید مربوط به سال ۸۴ بود. روحانی گفت: اما از آقای قالیباف خیلی تعجب می‌کنم. وی سپس به تک تک اظهارات قالیباف پاسخ داد و خطاب به قالیباف گفت : شورای عالی امنیت ملی در آن دوره با تجمع دانشجویان مخالفت کرد چون شما می‌گفتید می‌خواهیم دانشجویان بیرون بیایند و با آنها گاز انبری برخورد کنیم. روحانی اظهارات قالیباف در مورد اقوام را هم رد کرد که با پاسخ قالیباف همراه شد که روحانی به او واکنش نشان داد. در این میان غرضی به مباحث دو طرفه اعتراض کرد که مرتضی حیدری، مجری برنامه این نقد را وارد ندانست. در ادامه روحانی گفت: من شیوه تخریب را نمی‌پسندم و نمی‌خواهم پرونده‌های سری را رو کنم. سپس به انتقاد شدید از مواضع رضایی در این بخش پرداخت و گفت: آقای رضایی، شما بودید که می‌گفتید شورای امنیت بهتر از شورای حکام است و چرا اجازه نمی‌‌دهید پرونده ایران به شورای امنیت برود؟ رضایی به حرف روحانی پاسخی نداد اما به نوع نقد روحانی انتقاد کرد.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی روحانی و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت محمدرضا عارف بود که این سوال را مطرح کرد: مردم حق دارند بدانند چه کسانی وضعیت موجود را به وجود آورده‌اند. مدیریت یکپارچه اصولگرایان اصلاح‌طلبان را از همه عرصه‌های مدیریتی حتی بخشداری‌ها حذف کرد. وی افزود: دولت اصلاحات با شعار توسعه سیاسی روی کار آمد اما در همه بخش‌ها توسعه ایجاد کرد. عارف در این زمینه به کنترل گرانی و تورم و رشد شاخص‌های اقتصادی علی‌رغم درآمدهای اندک نفت در آن دوره اشاره کرد. عارف گفت: اما در دولت اصولگرا نه تنها نفت بر سر سفره‌های مردم نیامد، بلکه نان هم از سر سفره مردم رفت. وی بر اجرایی شدن تمام اصول قانون اساسی با اولویت فصل سوم با نام حقوق ملت تاکید کرد و اعلام کرد که معاونت اقوام را در دولت خود تشکیل خواهد داد و از حقوق زنان دفاع خواهد کرد. در ادامه غرضی با نقد شدید اظهارات عارف گفت: آیا شما رویتان می‌شود بگویید اصلاح‌طلب هستید؟ رضایی نیز با تایید اظهارات غرضی گفت: امروز باید به کشمکش‌های سیاسی پایان داد چون مدیریت اصلاح‌طلبی و مدیریت اصولگرایی دیگر جواب نمی‌دهد. ولایتی هم خطاب به عارف گفت: حذف مدیران اصولگرا در دوران اصلاحات هم رخ داد و اصولگرایان در دولت بعدی، جواب کار اصلاح‌طلبان را دادند. حسن روحانی در این بخش سخن نگفت. حداد عادل گفت: در دولت اصلاحات با روی کار آمدن آقای خاتمی، فقط آبدارچی را عوض نکردند. وی همچنین در ادعایی عجیب گفت: آقای احمدی‌نژاد، خود را اصولگرا نمی‌داند و ما هم همه مشکلات کشور را ناشی از عملکرد ایشان نمی‌دانیم. جلیلی هم خواستار توضیح عارف در مورد چند موضوع خاص شد و به برخورد دولت اصلاحات با اعتراضات اجتماعی و عدالت رسانه‌ای در آن زمان پرداخت و مسایلی در مورد حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ را بیان کرد. قالیباف هم از عارف پرسید: شما در دوران اصلاحات برای اقوام چه کردید؟ عارف در بخش دوم سخنان خود، در پاسخ به غرضی گفت: تفکر من همگرایی است اما غرضی باز هم به اظهارات مطرح شده توسط یکی از فعالان اصلاح‌طلب در دوره اصلاحات انتقاد کرد که عارف گفت ما مسئول صحبتهای هر فردی نیستیم. وی در پاسخ به ولایتی هم گفت: معاونان من در وزارت پست و سازمان مدیریت اصولگرا بودند و عضو کابینه آقای خاتمی، رقیب انتخاباتی او بود. عارف در پاسخ به حداد عادل گفت: در تمام ۷ سال، تمام جریان اصولگرا پشت سر آقای احمدی‌نژاد ایستادند. وی در پاسخ به جلیلی، به عدالت در پرداخت یارانه به رسانه‌ها و احزاب اشاره کرد و گفت: هیچ راهی جز اعتماد به مردم نداریم. عارف در مورد اظهارات جلیلی درباره حوادث سال۸۸ گفت: در چهار سال اخیر تریبون‌ها در اختیار جریان اصولگرا بوده است. باید حوادث سال ۸۸ را به طور کامل و در فضای کارشناسی بررسی کنیم. صداوسیما چه کرد؟ آیا عکس آقای خاتمی را به عنوان جاسوس پخش نکرد؟ والله به خاطر کسب رای، اسامی افراد را مطرح نمی‌کنم. در ادامه، غرضی در اظهار نظری عجیب و جالب، تغییر وزیران نفت از جمله خودش را عامل اصلی کاهش قیمت نفت دانست و به این ترتیب به اظهارات عارف در مورد کاهش قیمت نفت در دوره اصلاحات پاسخ داد!
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی عارف و نقد دیگر کاندیداها )
در ادامه مناظره، علی‌اکبر ولایتی با قرار گرفتن پشت تریبون به بیان مواضع خود پرداخت و گفت: رئیس‌جمهور باید توان اجماع‌سازی داشته باشد. بخشی از مشکلات اقتصادی، ریشه در تحریم دارد و افرادی باید مسوول شوند که سابقه رفع این مشکلات را داشته باشند. وی در این زمینه به سوابق خود در زمان دفاع مقدس و قطعنامه ۵۹۸ اشاره کرد. وی تصریح کرد: حل مساله هسته‌ای سخت‌تر از اجرای قطعنامه ۵۹۸ نیست. وی در بخش‌هایی از اظهارات خود، انتقاداتی را مطرح کرد که به نظر می‌رسید مخاطب او احمدی‌نژاد باشد. وی همچنین گفت کارآمدی را نباید به حوزه‌های عمرانی محدود کرد.
در ادامه،حداد عادل اختلاف‌نظر خود با ولایتی را در مورد سخت‌تر بودن حل مساله هسته‌ای نسبت به قطعنامه ۵۹۸ دانست.اما حداد عادل در ادامه سخنان خود، از عارف انتقاد کرد که در حوادث پس از انتخابات سال ۸۸ سکوت کرده است. جلیلی از طرح مساله قهر و آشتی توسط ولایتی انتقاد کرد و در ادامه به گفت‌و‌گوهای انتقادی ایران و اروپا در زمان وزارت ولایتی پرداخت و گفت: حاصل آن گفت‌و‌گوها در ۷ دوره، تعلیق مذاکرات بود. قالیباف هم برخی موفقیت‌های مورد نظر ولایتی را زیر سوال برد و آن را حاصل حضور رزمندگان در جبهه‌ها دانست. غرضی از ولایتی پرسید: قدرت سیاسی ما بیشتر است یا آمریکا؟ رضایی هم گفت: مگر آقایان ولایتی و حداد و قالیباف از یک ائتلاف نیستند؟ معلوم می‌شود اینها اختلاف مبنایی دارند. در ادامه ولایتی در پاسخ به جلیلی گفت: دیپلماسی، خطابه کردن و سخنرانی نیست. وی افزود: من در زمان دولت کنونی و با تاکید رئیس‌جمهور و قبل از تحریم‌ها با آقای سارکوزی مذاکره کردیم و به توافق رسیدیم و سارکوزی اعلام کرد قصد دارد به ایران سفر کند. اما با کارشکنی دولت، این مساله منتفی شد. در مورد روسیه هم اتفاق مشابهی رخ داد. ولایتی با اشاره به مذاکرات آلماتی گفت: در آن مذاکرات، پیشنهادی به طرف ایرانی ارائه شد که می‌توانست زمینه‌ساز رفع تحریم‌ها شود، اما آقای جلیلی نپذیرفت. ولایتی ادامه داد:دیپلماسی فقط سرسختی نشان دادن نیست بلکه تعامل است. هنر دیپلماسی، بیانیه صادر کردن نیست. اما جلیلی خطاب به ولایتی گفت: اطلاعات شما کاملا غلط است. وی توضیحاتی در این زمینه ارائه داد و گفت: منطق محکم ما باعث شد آنها با مقامات خود مذاکره کنند چون پاسخی نداشتند. ولایتی در پاسخ به جلیلی گفت: بحث دیپلماسی، کلاس فلسفه نیست که بگویید آنها مغلوب منطق قوی ما شدند.
( دیدگاه‌ها و برنامه‌های سیاسی ولایتی و نقد دیگر کاندیداها )
کاندیدای بعدی، جلیلی بود که به اعلام موضع بپردازد اما به دلیل عدم مدیریت زمان، تنها ۴۵ ثانیه وقت داشت و به همین دلیل پشت تریبون قرار نگرفت. وی به دیپلماسی بر مبنای اسلام ناب محمدی اشاره کرد و سوال خود از ولایتی را در مورد مذاکرات انتقادی با اروپا تکرار کرد که ولایتی به دلیل پایان فرصت خود موفق به پاسخ دادن به آن نشد.
کاندیدای بعدی که پشت تریبون قرار گرفت، غرضی بود که به تکرار موضع پیشین خود مبنی بر اینکه سیاست خارجی، ادامه استعداد داخلی است پرداخت. وی همچنین گفت: در دولت من، هر استاندار را مردم انتخاب خواهند کرد.
در پایان، قالیباف و حداد عادل در زمان باقی‌مانده، سخنان خود را مطرح کردند که در این بین، حداد عادل، تلویحا عنوان شعار تبلیغاتی حسن روحانی در مورد زمستان را زیر سوال برد و به سخنان روحانی در مورد سانتریفیوژها در فیلم تبلیغاتی او انتقاد کرد. در پاسخ به حداد عادل، روحانی در سخنان خود گفت: ما باید منافع ملی و کشور را در نظر بگیریم، نه فقط یک ساختمان را. من در فیلم انتخاباتی گفتم که سانتریفیوژ خیلی خوب است که بچرخد، به شرطی که کارخانجات و زندگی مردم هم بچرخد. آنها که هر روز جشن گرفتند که مسایل هسته‌ای حل شده بدانند که نتوانستد مسایل بین‌المللی را به خوبی تشخیص بدهند. روحانی گفت: قدرت ملی زمانی است که ما به همه مردم آزادی بیان بدهیم. وی افزود: با بیانیه خواندن در مذاکرات، مشکل دیپلماسی ما حل نمی‌شود. باید افرادی قدرت را در کشور به دست بگیرند که تجربه لازم برای حل و فصل مشکلات هسته‌ای و دیپلماسی را داشته باشند.
در ادامه رضایی به جمع‌بندی مسایل مطرح‌شده در مناظره پرداخت و باز هم از ائتلاف ۱+۲ و اختلافات مبنایی آنها انتقاد کرد که به زعم او ائتلاف را زیر سوال برده است. وی همچنین تنها موفقیت ایران در عرصه دیپلماسی را در حوزه جهادی و مسایل مربوط به فلسطین و حزب‌الله لبنان و... دانست و از روند فرسایشی مذاکرات هسته‌ای انتقاد کرد و این امر را مصداق مقاومت ندانست. وی پرسش‌های خود از جلیلی را تکرار کرد و گفت: در مذاکرات بغداد فرصت خوبی برای کسب امتیاز از اوباما در آستانه انتخابات آمریکا وجود داشت اما از آن استفاده نشد. سپس نوبت به عارف رسید که خود را در احقاق حقوق تمامی اقشار جامعه متعهد دانست و به این ترتیب بخش نخست مناظره به پایان رسید.
( جمع‌بندی کاندیداها در پایان بخش اول مناظره سوم )
در بخش دوم مناظره نیز هر یک از کاندیداها به قید قرعه به دو سوال پاسخ دادند تا آخرین برنامه زنده تلویزیونی کاندیداها برای انتخابات ریاست جمهوری به پایان برسد.
( ۱۶ پرسش سیاسی از ۸ کاندیدای انتخابات ریاست جمهوری )
به نظر می رسد مناظره های امسال همچون دوره گذشته نتوانست مورد استقبال مردم قرار گیرد که با توجه به تعدد کاندیداها قابل پیش بینی به نظر می رسید اما تغییر شکل مناظره موجب بهبود کیفی آن شده بود. در مناظره سوم، روحانی و عارف صریح تر سخن گفتند و به انتقادات کاندیداهای اصولگرا پاسخ دادند و علی اکبر ولایتی هم فاصله خود در عرصه دیپلماسی را با سایر کاندیداهای اصولگرا اشکار ساخت.
( جمع‌بندی نهایی نامزدهای ریاست جمهوری در مناظره سوم )