از صحبت‌های بعضی دوستان بر می‌آید که بیش از حد در تهران زندگی می‌کنند. من بیش از 250 شهرستان رفتم و اگر در انتخابات گذشته اخطار کردم که اگر این وضع ادامه پیدا کند ما به سمت پرتگاه می‌رویم. الان هشدار می‌دهم دشمن با تمام توان آمده و مشکلات فقر، گرانی و بیکاری را باید حل کنیم، زیرا هم سیاست و هم دین را تهدید می‌کند.

محسن رضایی: من صحبت‌های خود را با این حدیث نبوی آغاز می کنم که نزدیک است فقر به کفر بینجامد. مردم عزیز ایران رسول خدا هشدار می دهد نزدیک است فقر به کفر بینجامد، زمانی که ما از فرهنگ صحبت می کنیم ،باید به فقر و دغدغه مردم توجه کنیم. بیکاری عزت جوانان را از بین برده است و موجب مشکلات زیادی شده است. من وقتی که افتادن جوانی را در کف خیابان می شنوم مثل این است که پتکی بر سر من خورده است و وقتی دختری دست گدایی در خیابان‌ها دراز می کند تیری به قلب من می خورد. آقایان به اقتصاد توجه کنید.

رضایی در ادامه با نشان دادن اسکناس هزار تومانی ادامه داد: امروز برابر 300 تومان سال گذشته است. این حرف برای اکثریت جامعه تکان دهنده است، از یک سو تحریم‌های اقتصادی و از سوی دیگر مشکلات به جا مانده از گذشته موجب شده است که هم نظام جمهوری اسلامی و هم مردم درخطر قرار گیرند.

اعتقادات جوانان نباید تضعیف شود، اگر احساس خطر نبود و اگر توانایی لازم را در خود فراهم نمی‌کرد پا به صحنه انتخابات نمی‌گذاشتم مساله فقر، بیکاری و گرانی بسیار جدی است و تا آن را حل نکنیم برنامه‌های فرهنگی تاثیرگذار نیست. رفتار دولتمردان در مسائل فرهنگی بسیار موثر است. معروف است که اگر علما و امرا خوب عمل کنند جامعه فرهنگی می‌شود. رفتار فرهنگی جناح‌ها مناسب نیست. رفتار دولت با فرهنگ نامناسب است.

اصولا در سینما، فرهنگ و هنر و ورزش دولت چه می‌خواهد؟ فرهنگ، هنر و سینما و ورزش را باید به خود فرهنگیان بدهیم. شورای عالی انقلاب فرهنگی که میراث انقلاب بوده است و فعالیت‌های بسیاری موثری داشته، اما باید اعتراف کنیم که در مسائل فرهنگی پیشرفت مهمی نداشته است.

در ادامه، دیگر نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری دیدگاه‌ها و نقدهای خود را درباره صحبتهای رضایی مطرح کردند:

غرضی: آیا تصور حضرتعالی از فرهنگ یک موضوع مقطعی در یک زمان خاص است یا فرهنگ را یک ملت در طول تاریخ رقم می‌زند؟ اگر در مقطعی فرهنگ مورد تهاجم قرار بگیرد می‌تواند همچون یک موجود زنده خود را نگه دارد تا تسلیم مشکلات خواهد شد. برخی گرفتاری‌ها همچون فقر و بیکای یا دولت‌ها می‌توانند در فرهنگ نفوذ کنند و آن را شکل دهند، سوال اساسی من این است که آیا فرهنگ یک موجود زنده است که در طول حرکت می‌کند یا عرض.

عارف: ضمن تشکر از آقای رضایی بابت مسائلی که مطرح کردند اما بهتر بود که ایشان جزئیات برنامه‌هایشان را مطرح می‌کردند. رویکرد شما در رابطه با حل مشکلات فرهنگ و هنر و مسائل اجتماعی چیست و چه راهکاری برای رهایی از شرایطی که در فرهنگ و هنر شاهدیم، دارید.

جلیلی: سوال اساسی من این است که درست مسائل اقتصادی مهم هستند اما از ظرفیت فرهنگ در حل مشکلات اقتصادی چگونه باید استفاده کرد. فرهنگ یک مساله جدا در کنار مسائل دیگر مانند مسائل اقتصادی نیست بلکه فضای حاکم بر همه اینهاست. اگر فضای فرهنگی صحیح در اقتصاد داشته باشیم بسیاری از مسائلی که شما و بسیاری از مردم از آن رنج می‌برند حل می‌شود. بسیای از مسائلی که مقام معظم رهبری مطرح کردند از جمله اصلاح الگوی مصرف، کار مضاعف و انضباط اقتصادی، اگر بر فضای جامعه حاکم شود بسیار بیشتر از راهکارهایی اجرایی دیگر می‌تواند موثر باشد. نباید فراموش کنیم فرهنگی که شکل می‌گیرد باید چگونه باشد. اگر از عنصر فرهنگ به خوبی و درست استفاده کنیم ده‌ها برابر عناصر دیگر می‌تواند موثر باشد.

ولایتی: باید عرض کنم درباره شورای عالی انقلاب فرهنگی، نظر من آن‌طور که آقای دکتر رضایی گفتند نیست و با توجه به عضویت بنده در این شورا از سال 1369 تاکنون، من شاهد آن هستم که تلاش‌های ارزشمندی در جهت احیای فرهنگ اسلامی و ایرانی در این شورا صورت می‌گیرد و در مصوبات این شورا نشان از این نگاه عمیق و گسترده به مساله فرهنگ و تقویت فرهنگ اسلام ایران مشاهده می‌شود. بنابراین اشکالی که در اینجا وجود دارد این است که مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی ضمانت اجرایی ندارد و لذا به صورت سنتی، رییس‌جمهور را برای ریاست این شورا انتخاب می‌کنند و هر مقدار که دولت بودجه اختصاص داد و برای اتخاذ تصمیمات فرهنگی مصمم بود ما شاهد اجرایی شدن تصمیمات فرهنگی هستیم.

حدادعادل: من تعجب می‌کنم از دکتر رضایی که بدون صحبت از فرهنگ و برنامه‌های فرهنگی خود به یکباره وارد برنامه‌های اقتصادی شد؛ چراکه مشکلات اقتصادی بر فرهنگ و مسائل فرهنگی نیز اثر می‌گذارد. مگر در یک سال اخیر مشکل فرهنگی نداشته‌ایم که از مشکلات اقتصادی شروع کردید؟ با صحبتهای شما انگار کسانی که وضع مالی خوبی دارند مشکل فرهنگی ندارند. امام فرمودند یک موی کوخ‌نشینان را به کاخ نشینان نمی‌دهیم. خیلی از ناهنجاری‌ها ناشی از ثروت اندوزی‌های کلان است. بسیاری از مشکلات اقتصادی ناشی از مشکلات اقتصادی ما است.

روحانی: من فکر می‌کنم ما امروز مشکلات بسیار زیادی در بخش فرهنگ داریم که باید به آن بیشتر توجه کنیم. فضای فرهنگی ما برای فعالیت فرهنگی باید دارای امنیت باشد. ناامن بودن فضای فرهنگی باعث می‌شود اصحاب فرهنگ دغدغه‌های خاطری داشته باشند که بسیاری از آن بی‌مورد است و نگرانی از سانسور داشته باشند که برخی ضرورت ندارد و برخی را می‌شود حذف کرد. قوانین را می‌شود شفاف تدوین کرد تا اصحاب هنر بتوانند خلاقیت داشته باشند و در فضای ناامن خلاقیتی به وجود نمی‌آید تا ایده‌ای خلق شود و تبدیل به هنر و کالای فرهنگی قابل عرضه به جامعه شود. امنیت فضای فرهنگی برای ما مهم است.

نکته دیگر صیانت از باورهای دینی است که امروز مورد هجمه وسیعی قرار گرفته است. متاسفانه برخی مسئولین به جای اینکه باورهای دینی مردم را تقویت کنند در سال‌های اخیر به تضعیف آن پرداخته‌اند. هر مدیریت ناکارآمدی را به یکی از مقامات دینی یا نعوذ‌بالله به امام دوازدهم نسبت داده‌اند. امروز قشری‌گری و خرافات به نام دین در جامعه رواج پیدا کرده است. ما تا چه وقت می‌خواهیم این مسیر را ادامه دهیم. باید عقلانیت را در فهم مسائل دینی ترویج کنیم. ما باید رفتار دینی را ترویج کنیم و به سراغ باورها برویم. اینقدر بر بایدها تکیه نکنیم. هر روز یک بخشنامه و دستورالعمل صادر نکنیم. اگر باورهای دینی را تقویت کنیم مردم می‌دانند چطور فرهنگ را تقویت کنند زیرا می‌دانند فرهنگ، باور، زندگی و هنجار آنهاست. ما باید به صیانت ازباورهای دینی بپردازیم تا هم دین را از خرافات و افکار موهوم جدا کنیم و هم راه واقعی برای تقویت فرهنگی جامعه به ویژه فرهنگ ملی و دینی را در پیش بگیریم.

قالیباف: ضمن تشکر از آقای رضایی از مجموع توضیحات شما این برداشت را دارم که نگاه اقتصاد و اقتصاد محوری نسبت به فرهنگ اولویت بیشتری دارد، اگر چنین نگاهی دارید این سوال را از شما دارم که فلسفه یک نظام اسلامی چیست؟چه فرقی بین نظام اسلامی با دیگر نظام‌ها است، اگر به دنبال رشد و تعالی انسان‌ها هستید آیا نگاه فرهنگی و تربیتی برای ما یک اولویت نیست؟ اگر حفظ استقلال مطرح باشد یک اولویت نیست؟ آیا واقعا اشکالات عمد‌ه‌ای که تا به حال در دولت‌های مختلف بوده به خاطر کارنامه مورد قبولی در حوزه فرهنگی نبوده همین نگاه غلط است که فرهنگ را مظلوم کرده است دولتها باید به این دقت کنند اقتصاد و سیاست تحت تاثیر فرهنگ باشد وگرنه اساس نگاه ما به نظام اسلامی و انقلاب اسلامی و فلسفه حکومت ما که تربیت انسان‌ها است، زیر سوال می‌رود این اشکال رویکردی است اگر اشتباه فکر می‌کنم توضیحات جنابعالی را می‌شنویم.

رضایی در دفاع از سخنان خود : خوشحالم بحث من باعث شد گرمی بیشتری در مناظره شکل بگیرد و از حالت خشک و یک طرفه که وقت مردم را بخواهد تلف کند خارج شود. امیدوارم بحث‌های جدی و صادقانه مطرح شود چون رسول خدا می‌گوید النجاه فی‌الصدق. از صحبت‌های بعضی دوستان بر می‌آید که بیش از حد در تهران زندگی می‌کنند. من بیش از 250 شهرستان رفتم و اگر در انتخابات گذشته اخطار کردم که اگر این وضع ادامه پیدا کند ما به سمت پرتگاه می‌رویم. الان هشدار می‌دهم دشمن با تمام توان آمده و مشکلات فقر، گرانی و بیکاری را باید حل کنیم، زیرا هم سیاست و هم دین را تهدید می‌کند.

من هنوز وارد برنامه‌هایم نشده‌ام و می‌گویم فرهنگ و هویت چه تاثیری بر سیاست و اقتصاد دارد. رویکردها مهم است و ما از رویکردها صحبت‌ می‌کنیم بنابراین اینکه از ظرفیت فرهنگ چه استفاده‌ای می‌خواهیم بکنیم خواهیم گفت. مگر دوستان فراموش کردند که در سال اول دفاع مقدس فرهنگ چه وضعیتی داشت، اما در سال دوم که هویت‌سازی شد ، برای اولین بار پس از سقوط امپراتوری عثمانی هویت فرهنگی ما بازگشت. به آقایانی که از شورای عالی انقلاب فرهنگی دفاع می‌کنند، می‌گویم ما این فرهنگ را تحویل شما دادیم اما امروز شما چه چیزی به ما تحویل دادید، آیا توانستید پس از دفاع مقدس هویت فرهنگی ما را احیا کنید؟ جوانان ما چه وظیفه‌ای دارند؟ معماری که امروز در تهران و استان‌ها داریم کجایش با معماری ایرانی اسلامی سازگاری دارد. معماری که صورت می‌گیرد تولید خشونت می‌کند و نظام خانواده را فرو می‌پاشد. شورای عالی انقلاب فرهنگی آیا اقدامی در راستای توصیه به شورای شهر در مورد طراحی معماری ایرانی اسلامی انجام داده است؟ معتقدم شورای عالی انقلاب فرهنگی کارهای بزرگی کرده اما کاستی‌های جدی هم دارد که قابل دفاع نیست.