شورای پروانه ساخت از چه افرادی تشکیل شده است؟ پاسخ به این پرسش خیلی راحت نیست؛ چون معاونت‌های سینمایی دور‌ه‌های مختلف، اکثرا به بیان نام اعضای این شورا علاقه‌ای ندارند چرا که معتقدند ممکن است با معرفی آن‌ها، سیل درخواست‌ها به‌سوی‌شان روان شود.

جمعی از سینماگران معتقدند چندی است که سازمان سینمایی از گلوگاه صدور پروانه ساخت‌هایش با وسواس و حتی شاید بیم بسیار بیشتری حراست می‌کند تا حواشی ناخوشایند سال گذشته تکرار نشود، اما پروانه‌های ساخت فیلم‌های سینمایی را چه کسانی صادر می‌کنند؟ سابقه‌شان چیست؟ چه مسوولیت‌های داشته‌اند؟

این‌ روز‌ها برخی از سینماگران به روند صدور پروانه‌ ساخت فیلم‌ها معترض هستند و می‌گویند که پروژه‌های بی‌بو و بی‌خاصیت برای ساخته شدن تصویب می‌شوند اما در سوی دیگر، فیلمسازانی معتقدند که شورای پروانه ساخت تنها با دقت و وسواس بیشتری نسبت به گذشته در حال بازبینی فیلمنامه‌هاست تا فیلم‌های ساخته شده، (مانند آنچه در سال 91 اتفاق افتاد) کل سینمای ایران را زیر سوال نبرد و البته مدیران سینمایی پس از پایان مسوولیت‌شان زیر ذره‌بین انتقادات قرار نگیرند.

اما شورای پروانه ساخت از چه افرادی تشکیل شده است؟ پاسخ به این پرسش خیلی راحت نیست؛ چون معاونت‌های سینمایی دور‌ه‌های مختلف، اکثرا به بیان نام اعضای این شورا علاقه‌ای ندارند چرا که معتقدند ممکن است با معرفی آن‌ها، سیل درخواست‌ها به‌سوی‌شان روان شود. این بی‌میلی نسبت به اعلام اسامی به‌شکلی پیش رفته که گویی نام اعضای شورا در آیین‌نامه وزارت ارشاد محرمانه است!

بخش سینمایی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، مدتی است که در پی انتشار اسامی اعضای شورای پروانه ساخت و نمایش سازمان سینمایی است، چرا که معتقدیم رسانه‌ها و سینماگران و سایر علاقمندان به این حوزه، حق دارند بدانند مجوز‌های مربوط به فیلم‌های سینمایی از سوی چه افرادی صادر می‌شود، گرچه ممکن است بسیاری از سینماگران،‌ در نهان از تعدادی از این اسامی آگاه باشند.

خبرنگار ایسنا، پس از آنکه تاییدیه حضور افراد حاضر در جلسات شورای پروانه ساخت را از سینماگران و مطلعان مختلف گرفت، اکنون اقدام به انتشار اسامی می‌کند.

نکته قابل توجه در اسامی زیر، ترکیب اعضای حاضر در جلسات است که به سمت مدیران دولتی چرخش دارد. پیش از مطالعه ادامه این گزارش، ذکر این نکته لازم است که جهانگیر الماسی که مشغول ساخت فیلم «رنج و سرمستی» شده، مدتی است که در جلسات شورای پروانه ساخت حاضر نمی‌شود و طبیعتا جای او به یکی دیگر از حاضران داده شده است:

عباس بابویهی

××× عباس بابویهی:

شاید تا دو سال قبل، نام «عباس بابویهی» برای فیلمسازانی که سابقه فعالیت در تلویزیون را داشتند، خیلی آشناتر از سینمایی‌ها بود، چرا که او در کل دوران فعالیتش در سال‌های پس از انقلاب، تنها یک فیلم با نام «دشمن» (1374) را کارگردانی و تهیه کرده و سایر فعالیت‌های سینمایی‌اش به دستیار کارگردانی در 3 فیلم خلاصه می‌شود.

او البته چندین برابر فیلمسازی، مسئولیت‌های مرتبط با این حوزه داشته است که از جمله آن‌ها می‌توان به مشاور اجرایی مدیران چند واحد صدا و سیما (مانند آرشیو، سپاه، دوبلاژ)، مشاور معاونت پشتیبانی صدا و سیما، عضویت در شورای فیلمخانه ملی ایران، مشاور رئیس مرکز موسیقی و نماینده رئیس مرکز در شورای موسیقی کشور، مسئولیت جانشینی رئیس مرکز ایرانیان خارج از کشور، کارشناس قضایی فیلم و سینما و تلویزیون و عکس، عضو و مشاور کمیسیون تعیین سیاست‌های راهبردی مبارزه با مواد مخدر، عضو و دبیر هیأت ساماندهی صنوف سینمایی و... اشاره کرد.

او همچنین رییس‌ هیات بررسی پرونده شکایت از فرج‌الله سلحشور برای اتهام سرقت ادبی در پروژه «یوسف پیامبر (ص)» از سوی دادگاه کارکنان دولت بود.

بابویهی که 18 سال است پشت دوربین نرفته، در دو سال گذشته به‌عنوان یکی از منتقدان ساختار و هیات‌مدیره دوره اخیر خانه سینما مطرح و در سخنانی درباره یکی از اقدامات آن‌ها گفته بود: «اگر همان‌گونه که خودشان ادعا می‌کنند، آگاهانه درباره این موضوع عمل کرده‌اند، باید بدانند افرادی که این تصمیم را گرفته‌اند هیچ وقت نمی‌توانند گناه ضربات به سینمای ایران را از دوش خودشان بردارند».

او که خود عضوی از کانون کارگردانان خانه سینما بود و با تشکیل اتحادیه تهیه‌کنندگان توسط وزارت ارشاد به عضویت آن تشکل درآمد، در ماه‌های گذشته به عنوان یکی از نمایندگان وزارت ارشاد به کمیته اصلاح اساسنامه خانه سینما پیوست و در یکی دو مورد، حضور او حواشی پررنگی را در این‌زمینه ایجاد کرد که از آن جمله می‌توان به یادداشت تند و تیزش در انتقاد به فقدان اجماع نمایندگان اصلاح اساسنامه خانه سینما برای گنجاندن پسوند «جمهوری اسلامی» به‌دنبال نام «خانه سینما» و همچنین انتساب مسعود جعفری جوزانی (یکی از اعضای کمیته) به اسفندیار رحیم‌مشایی اشاره کرد.

بابویهی که اکنون به عنوان یک عضو حقیقی در شورای پروانه ساخت حضور دارد، البته در تنها فیلمی که به نام «دشمن» در تمام این سال‌ها ساخته، نویسندگی، کارگردانی، تهیه کنندگی و حتی مسئولیت روابط عمومی را نیز برعهده داشته است.

مهدی سجاده‌چی

××× مهدی سجاده‌چی:

سینماگران مهدی سجاده‌چی را به‌عنوان یکی از فیلمنامه‌نویسان باسابقه می‌شناسند. این فیلمنامه‌نویس 52 ساله یکی از منتقدان برخی از فعالیت‌های خانه سینما بود.

سجاده‌چی که خود را مطلع‌ترین فرد درباره مشکلات فیلمنامه در سینما و تلویزیون ایران می‌داند، سال گذشته با همیاری تعدادی از همکاران خود، ضمن انشعاب از کانون فیلمنامه‌نویسان خانه سینما، کانونی جدید را در وزارت ارشاد ثبت کرده و به‌جمع صنوف قانونی سینمای ایران پیوستند. او در روز‌های پایانی سال گذشته به عنوان رییس‌ کانون جدیدالتاسیس فیلمنامه‌نویسان انتخاب شد.

مهدی سجاده‌چی تاکنون مشاور فیلمنامه «آژانس شیشه‌ای» و «برج مینو» ابراهیم حاتمی‌کیا، «هبوط» احمدرضا معتمدی، فیلمنامه‌نویس فیلم‌هایی مانند «روز سوم» عبدالحسین لطیفی، «مرد نامرئی» فریال بهزاد، «پاتال و آرزو‌های کوچک» مسعود کرامتی و بازنویس فیلمنامه «گام‌های شیدایی» حمید بهمنی بوده است. او همچنین فیلمنامه سریال‌ «شهریار» کمال تبریزی را نوشته و بازنویسی سریال «معمای شاه» را هم برعهده داشته است.

××× جمال شورجه:

جمال شورجه

بسیاری جمال شورجه را یکی از فیلمسازان آرام، بی‌حاشیه و آرمان‌گرای سینمای ایران می‌دانند که در یک‌سال گذشته، کمی از بی‌حاشیه بودنِ خود فاصله گرفته است.

شورجه اگرچه یکی از منتقدان سرسخت خانه سینما محسوب می‌شود اما خصوصیات اخلاقی او سبب شده است که مخالفانِ نظراتش علی‌رغم انتقاد به برخی از سخنان وی، کمابیش احترامش را نگه دارند. او در موضوع خانه سینما، چندین‌بار این تشکل را با عنوان «خانه منحله سینما» نام‌برد و در ماه‌های اخیر هم از سوی وزارت ارشاد به عنوان یکی از اعضای کمیته اصلاح اساسنامه این تشکل انتخاب شده بود.

او همچنین دو سال قبل به عنوان یکی از اعضای حقیقی شورای عالی سینما انتخاب شد اما پس از مدتی و در برهه‌ای خاص از نظر سیاسی، در انتقاد به حضور برخی مقامات در جلسات این شورا، از سمت خود استعفا کرد؛ استعفایی که پذیرفته نشد و او با رایزنی‌های جواد شمقدری، محسن علی‌اکبری و چند نفر دیگر به جلسات شورا بازگشت و دیگر انتقادی در این زمینه مطرح نکرد.

شورجه در دو دوره گذشته جشنواره فیلم فجر، به عنوان داور بخش سینمای ایران فعالیت می‌کرد و در دوره اخیر انتقادهایی را نسبت به داوری ساختارنگر این رویداد سینمایی که در سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود، مطرح کرد. او همچنین در مساله میان حوزه هنری و سازمان سینمایی، چند اظهارنظر رسمی و غیررسمی به‌نفع سازمان سینمایی داشت.

در کل می‌توان گفت، جمال شورجه که آخرین اثر سینمایی‌اش در مقام کارگردان، فیلمی درباره مقاومت 33 روزه حزب‌الله لبنان دربرابر ارتش رژیم صهیونیستی بوده، در دو سه سال گذشته خیلی جدی‌تر وارد مباحث رسانه‌ای مربوط به سینما شده است که علاوه بر مواردی که پیش‌تر گفته شد، انتقاد تلویحی از برخی ائمه‌جمعه درباره نگاه یک‌سویه به برخی فیلم‌های سینمای ایران، انتقاد از دخالت نیروی انتظامی و حوزه هنری در امور سینما، حمایت جدی از وزیر ارشاد برای تحریم اسکار 2013 و... اشاره کرد.

فیلم‌های «33 روز»، «باشگاه سری»، «دایره سرخ»، «حماسه مجنون» و «شب دهم» از جمله آثار شورجه در مقام کارگردان هستند. او همچنین مشاوره کارگردانی در پروژه‌های «فرزند خاک»، «یوسف پیامبر (ص)» (سریال تلویزیونی) و «بالاتر از خطر» را برعهده داشته و در کارنامه‌ کاری‌اش تهیه‌کنندگی فیلم سینمایی «نفوذی» نیز دیده می‌شود. او اکنون در تدارک ساخت یک سریال تلویزیونی با موضوع شهید بروجردی و یک فیلم‌سینمایی پرهزینه و بین‌المللی با محوریت شیخ احمد قمی است.

×××‌ جهانگیر الماسی:

جهانگیر الماسی

الماسی از بازیگران ایرانی است که از 6 سال قبل تاکنون دیگر در فیلمی بازی نکرده و این روز‌ها در حال کارگردانی اولین فیلم سینمایی‌اش به‌نام «رنج و سرمستی» است که گفته می‌شود از پروژه‌های شاخص و تقریبا پرهزینه سازمان سینمایی است.

الماسی که پیش از انقلاب مدرک کارشناسی ارشد خود را در رشته حقوق و روابط بین‌الملل گرفته بود، بازیگری در سینما را از سال 1363 و با بازی در فیلم «ریشه در خون» آغاز کرد و در مدت 30 سال فعالیت خود در فیلم‌های شاخصی مانند «تنوره دیو» و «شبح کژدم» کیانوش عیاری، «ویزا» بهرام ری‌پور، «محموله» سیروس الوند، «لنگرگاه» کیومرث پوراحمد، «تفنگ‌های سحرگاه» بهروز افخمی، «آذرخش» احمدرضا درویش، «صنوبر» مجتبی راعی و «کمیته مجازات» علی حاتمی به‌ایفای نقش پرداخت. او همچنین سابقه تدریس در دانشگاه و مدارس و عضویت در کمیته‌های انتخاب و داوری چندین جشنواره از جمله فجر و یونیکا (1994) را در کارنامه دارد.

الماسی که از او به عنوان یکی از یاران جواد شمقدری نام‌برده می‌شود، این‌روزها در حال ساخت «رنج و سرمستی» درباره تبعات جنگ تحمیلی است و این شانس را داشته که محمود احمدی‌نژاد از پشت صحنه فیلمش بازدید کند.

او یکی از منتقدان مطرح شدن مساله فساد در سینما توسط رسانه‌ها بود و می‌گفت که طرح این موضوع «تاثیر ناصوابی» در سینمای ایران داشته و «محصولی که در نهایت درو می شود تخریب مدیریت یک گروه است».

اگرچه از جهانگیر الماسی به‌عنوان یکی از اعضای شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی نام‌ برده می‌شود، اما پیگیری‌های خبرنگار ایسنا نشان می‌دهد که او به‌دلیل ساخت نخستین فیلم سینمایی‌اش در مقام کارگردان، چندی است در جلسات این شورا حضور پیدا نمی‌کند.

به گزارش ایسنا، اما در میان افراد حاضر در جلسه شورای پروانه ساخت، نام چند مدیر سینمایی هم دیده می‌شود که البته تعدادی از آن‌ها، سابقه کارگردانی، نویسندگی یا تهیه‌ فیلم را دارند:

×××‌ شفیع آقامحمدیان:

شفیع‌ آقامحمدیان

شفیع آقامحمدیان یکی از مدیرانی است که تقریبا همه سینماگران از حضور او در شورای پروانه ساخت خبر دارند. سازمان تحت مدیریت او، تا اواخر سال قبل مسئولیت پشتیبانی مالی از پروژه کارگردانان اول سینمای ایران را برعهده داشت و طبیعی است که نظراتش در این شورا می‌تواند مهم تلقی شود.

در کارنامه کاری آقامحمدیان که چهار سال است مدیریت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی را برعهده دارد، کارگردانی 6 فیلم سینمایی بین سال‌های 72 تا 78، نویسندگی سه فیلم و بازیگری در یک فیلم سینمایی دیده می‌شود. او همچنین 20 فیلم کوتاه خبری و مستند ساخته است. آقامحمدیان در حیطه اجرایی نیز مسئولیت‌هایی را در شبکه قرآن سیما و گروه مستند سیما داشته است.

در حال حاضر، فیلم سینمایی جنجالی «لاله» به کارگردانی اسی نیک‌نژاد، با حمایت وی در حال ساخت است.

××× جلیل عرفان‌منش:

گفته می‌شود در تمامی دوره‌ها از جمله دوره معاونت علیرضا سجاد‌پور در سازمان سینمایی، مدیرکل اداره نظارت، عضوی از شورای پروانه ساخت بوده است. با توجه به اینکه بسیاری از مسئولیت‌های اداره‌کل مذکور به معاونت آثار سازمان سینمایی منتقل شده است، حضور مدیر آن نیز در جلسات شورای پروانه ساخت و احتمالا نمایش بدیهی است.

جلیل عرفان‌منش

«دکتر جلیل عرفان‌منش» که در ساختار جدید سازمان سینمایی کشور، به مسئولیت معاونت آثار این سازمان منصوب شده و اکنون یکی از اعضای شورای پروانه ساخت و احتمالا نمایش است، پیش‌تر نگارش چندین فیلمنامه از جمله سینمایی «روز موعود»، سریال «آفتاب و زمین»، «مسافر زمان»، مستند داستانی «روایت انقلاب»، مجموعه مستندهای «سرزمین خاکستری»، «حدیث بیداری»، انیمیشن سینمایی «پا به پای آفتاب» را برعهده داشته است.

او همچنین به‌واسطه مدرک دکتری‌اش در رشته پژوهش هنر، دانشگاه سوره شعبه شیراز را تاسیس کرد و علاوه بر ریاست، در این ‌دانشگاه تدریس می‌کرد. مدیریت گروه تاریخ و مناسبت‌های شبکه دو سیما در سال‌های ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۷ و عضویت در کمیته فرهنگ و تمدن شورای عالی انقلاب اسلامی از سال ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۹ به همراه تالیف چند کتاب از دیگر فعالیت‌های این مدیر سینمایی بوده است.

عرفان‌منش شخصیتی آرام دارد و به‌شدت سعی می‌کند از حواشی سینمایی دوری کند. شاید بتوان جدی‌ترین فعالیت غیراجرایی سینمایی یکی دو سال اخیر وی را بازنویسی فیلمنامه پروژه جنجالی و پرهزینه «لاله» دانست.

××× حبیب‌الله بهمنی:

کارگردانی «سیب‌ و سلما» جدی‌ترین فعالیت سال‌های اخیر حبیب‌الله بهمنی است. او سال قبل به جمع مدیران سینمایی پیوست و با حکم عرفان‌منش به سرپرستی اداره کل توسعه آثار سینمایی سازمان سینمایی منصوب شد.

حبیب‌اله بهمنی

بهمنی که مدرک کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی دارد، با بازی در فیلم سینمایی «وصل نیکان» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا به دنیای حرفه‌ای سینما وارد شد و در ادامه به فیلمنامه‌نویسی و کارگردانی سینما و تهیه‌کنندگی روی آورد. فعالیت مطبوعاتی، تدریس رشته سینما و همچنین مدیریت گروه سینمایی دانشگاه سوره، بخش دیگری از فعالیت های وی به شمار می‌آید.

بهمنی در سال‌های قبل، کارگردانی در هفت فیلم سینمایی‌ را برعهده داشته که از جمله آن می‌توان به «سیب و سلما»، «لوح فشرده»، «زندانی 707» و... اشاره کرد. او همچنین نویسندگی و بازیگری 5 فیلم، سرمایه‌گذاری دو فیلم و تهیه‌کنندگی دو فیلم سینمایی را برعهده داشته است.

حبیب‌الله بهمنی به همراه برادرش حمید که اکنون مدیرعامل موسسه فرهنگی شهید آوینی است، جزو موافقان سیاست‌های جواد شمقدری در سازمان سینمایی محسوب می‌شوند.

××× پرویز فارسیجانی:

«دکتر پرویز فارسیجانی» از مدیرانی است که در ساختار جدید سازمان سینمایی کشور، از سوی جلیل عرفان‌منش به مدیریت اداره‌کل مطالعات و توسعه دانش و مهارت‌های سینمایی این معاونت منصوب شد. جست‌وجوی نام وی در فضای مجازی، منتج به اطلاعات زیادی درباره وی نمی‌شود.

پرویز فارسیجانی

براساس اطلاعات منتشر شده در فضای مجازی، فارسیجانی که گویا از سازمان صدا و سیما در سازمان سینمایی وزارت ارشاد مامور شده است، مدرک دکتری علوم اسلامی و الهیات از دانشگاه بین‌المللی علوم اسلامی لندن را دارد و پیش از این مدیر کل پژوهش و آموزش سیما بوده است. دبیری شورای معارف سیما و همچنین مسئولیت معاونت ارتباطات و امور بین‌الملل انجمن آثار و مفاخر فرهنگی کشور از دیگر فعالیت‌های وی ذکر شده است.

گفته می‌شود، او نیز یکی از اعضای شورای پروانه ساخت سازمان سینمایی کشور است.

××× عبدالله قندهاری:

قندهاری در ساختار جدید سازمان سینمایی به عنوان دبیر شورا‌های پروانه ساخت و نمایش فعالیت می‌کند. وی اگرچه در تمامی جلسات این دو شورا حضور دارد اما حق رأی نداشته و احتمالا بیشتر وظیفه مدیریت جلسات و همچنین مشاوره را برعهده دارد.

جست‌وجوی نام قندهاری در فضای مجازی، اطلاعات زیادی را درباره فعالیت‌های پیشین او به‌دست نمی‌دهد و تنها دبیری شوراهای پروانه ساخت و نمایش و همچنین ریاست اداره تولید و نمایش سینمای حرفه‌ای در ساختار قدیم معاونت سینمایی از مسئولیت‌های قبلی‌اش ذکر شده است. البته سایت مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی، مدیریت تولید مستند «فکه معبری به آسمان» را نیز از فعالیت‌های وی برشمرده است.