وزارت نیرو جدول نوبت خاموشی‌ها را منتشر کرده و بی‌برقی در تهران و دیگر شهرها رسما از امروز کلید می‌خورد.

در حالی که مازوت‌سوزی در کلانشهرها همواره در یک دهه اخیر از سوی مسئولان دولتی تکذیب می‌شد، اما مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهوری هفته گذشته دستور داد تا مازوت‌سوزی در نیروگاه‌های اراک، کرج و اصفهان متوقف شود.

دلیل پزشکیان حفظ سلامت مردم اعلام و گفته شد که «قرار نیست تعدادی بمیرند تا ما برق داشته باشیم.»

مازوت یک نفت کوره سنگین با کیفیت پایین است که در نیروگاه‌های برخی کشورها استفاده می‌شود، به عبارتی دیگر مازوت یک محصول «روغن کثیف» در نظر گرفته می‌شود.

اما باید پرسید چه می‌شود که نیروگاه‌های کشور از چنین سوختی استفاده می‌کنند؟

استفاده از مازوت؛ اختیار یا اجبار؟ 

سهم گاز طبیعی از سبد انرژی در ایران بیش از ۷۰ درصد است، در حالی که ایالات‌متحده که نخستین تولیدکننده گاز طبیعی در جهان است و بیش از ۲۳ درصد از کل تولید گاز جهان را در اختیار دارد، تنها ۲۴ درصد از سبد انرژی خود را به گاز اختصاص داده است.

همچنین اکنون بیش از ۸۰ درصد تولید برق کشور وابسته به گاز است. در واقع به غیر از نیروگاه‌های برق‌آبی و تجدیدپذیر، سوخت ۸۶ درصد سایر نیروگاه‌های تولیدکننده برق به گاز وابسته است و بیش از ۱۰۱ نیروگاه که از گاز طبیعی استفاده می‌کنند، برق همه صنایع را هم تأمین می‌کنند.

گاز در تأمین سوخت صنایع نیز نقش کلیدی دارد، به‌طوری‌ که هم‌اکنون بیش از ۹۰ درصد صنایع و نیروگاه‌ها وابسته به گاز هستند و بیش از ۳۰ هزار واحد صنعتی بزرگ و مهم کشور که ۹۰ درصد محصولات کشور را تولید می‌کنند، از گاز استفاده می‌کنند.

اما کمبود گاز طبیعی در روزهای سرد سال و اولویت وزارت نفت در گازرسانی پایدار به بخش خانگی و تجاری، موجب می‌شود حجم تخصیص گاز به‌عنوان سوخت پاک به نیروگاه‌ها و صنایع در این فصول محدود یا حتی قطع شود، به همین دلیل هم آنها برای تولید خود مجبور به استفاده از سوخت‌های مایع(از جمله مازوت، نفت کوره و نفت‌گاز) هستند.

این در حالی است که طبق اعلام وزارت نفت، ایران در امسال روزانه حدود ۳۰۰ میلیون مترمکعب ناترازی گاز دارد.(این مقدار در سال ۱۴۰۰ حدود ۲۰۰ میلیون مترمکعب در روز بود.)

دردِ بی‌درمانِ کمبود گاز یا سیاست‌گذاری غلط؟

از طرف دیگر، طی چند سال اخیر خبرهای متعددی از افت فشار گاز از میدان مشترک پارس جنوبی و دیگر میادین گازی ایران به گوش می‌رسد که نشان می‌دهد اگر چاره‌ای اساسی اندیشیده نشود، این ناترازی همچنان روندی افزایشی خواهد داشت.

شاید ساده‌ترین اقدام، اجرای طرح‌های بهینه‌سازی مصرف انرژی و فرهنگ‌سازی آن باشد که نیاز به مدت زمان بیشتری برای کسب نتیجه دارد.

هر از گاهی هم پیشنهادهایی درباره اعمال سیاست‌های قیمتی و افزایش نرخ گازبها مطرح می‌شود که با توجه به شرایط سخت اقتصادی موجود کشور، تاکنون مورد توجه و بررسی قرار نگرفته است.

به هرحال واقعیت این است که با سیاست بلندمدت حاکمیتی برای گازرسانی به قریب به اتفاق شهرها و روستاهای کشور پس از انقلاب اسلامی و درحالی که ایران هم دومین دارنده ذخایر گازی دنیاست، اکنون چاره‌ای جز اعمال سیاست‌های جدید مانند استفاده از دیگر انرژی‌ها و تنوع‌بخشی به سبد سوخت کشور نیست.

به این ترتیب با توسعه بخش‌های فعال در انرژی کشور، وزارت نیرو هم می‌تواند از انرژی هسته‌ای، انرژی‌های تجدیدپذیر، برق آبی و … برای تولید برق پایدار در همه فصل‌های سال بهره ببرد.

در جدول زیر به خوبی مشاهده می‌کنید که سهم گاز طبیعی در تولید برق کشور به طور عجیبی نسبت به دیگر کشورهای جهان بیشتر است و در همین رابطه نیاز مبرم به بهره‌مندی از دیگر انرژی‌ها در کشور مشهود است.