دیاکو حسینی گفت: رسیدن به یک توافق جدید با آمریکا به جای برجام در مقایسه با سال ۲۰۱۵ چندیدن برابر دشوارتر است. تغییر محیط سیاسی در آن زمان اثرگذار است، هنوز صحبت از جنگ اوکراین در این مقیاس نبود، هنوز ترامپ به قدرت نرسیده بود و اختلافات ایران و آمریکا به این شدت نبود و رقابت چین و روسیه و آمریکا هم به این درجه نرسیده بود و این موارد به اختلافات تهران و واشنگتن سایه می‌اندازد.

«کلید خوردن مذاکرات رفع تحریم در نیویورک» پیش بینی بود که طی روزهای منتهی به سفر رئیس جمهور به نیویورک مطرح می شد، اظهارات پزشکیان و البته عراقچی وزیر خارجه کشورمان مبنی بر آمادگی ایران برای از سرگیری مذاکرات نیز مُهر تایید بر این پیش بینی ها زد.

محمود واعظی، رئیس دفتر دولت دوازدهم نیز در گفتگویی که با خبرآنلاین داشت معتقد بود؛«روسای کشورهای اروپایی و آسیایی که قطعاً در جریان سفر نیویورک با رییس جمهور ملاقات می‌کنند، به واسطه اولین ملاقات در همه حوزه‌ها بالاخص برجام و رفع تحریم‌ها مذاکره خواهند کرد و مواضع اتخاذی رییس جمهور در جریان ملاقات‌های دوجانبه و چند جانبه می‌تواند پیش زمینه‌ای برای پسا انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باشد و به واسطه آن مسئله مذاکرات رفع تحریم‌ها وارد فاز جدیدی شود.»

اما دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین الملل و سیاست خارجی، در گفت‌وگو با خبرگزاری خبرآنلاین، نگاه خوش بینانه ای ندارد و بیان می کند؛«رسیدن به یک توافق جدید با آمریکا به جای برجام در مقایسه با سال ۲۰۱۵ چندیدن برابر دشوارتر است.»

وی می گوید؛«من فکر نمی‌کنیم در این سفر رئیس جمهور به نیویورک اتفاقی رخ دهد و مذاکرات غافلگیرکننده‌ای رخ دهد که منجر به نتیجه شود اما طرفین می‌تواند با استفاده از فرصت درباره چارچوب کلان به تفاهم برسند.»

مشروح گفت‌وگوی دیاکو حسینی، کارشناس مسائل بین الملل و سیاست خارجی، را در ادامه می‌خوانید؛

*********

* رئیس جمهور و تیم همراه ایشان در نیویورک سیگنال های آمادگی برای از سرگیری مذاکرات را فرستاده اند، پیش بینی می کنید این مذاکرات در جریان سفر به نیویورک کلید بخورد؟

فکر می‌کنم دولت آمریکا آمادگی ورود به مذاکرات جدی‌تر نسبت به گذشته با ایران را ندارد، انتخابات آمریکا نزدیک است و فارع از اینکه خانم هریس یا آقای ترامپ روی کار بیاید، وقتی که دولت مستقر خواهد شد یک بازه زمانی وجود دارد که سیاست‌های دولت قبل مورد بازبینی قرار خواهد گرفت.

این بازبینی لزوما به معنای تغییر نیست ولی یک ارزیابی و اصلاح و بهبود سیاست‌هاست که آن سیاست معین بازتاب صلاحیت دولت‌های جدید باشد. در ایران هم دشوار خواهد بود که با دولتی وارد مذاکره شویم که معلوم نیست در دو ماه آینده در کاخ سفید مستقر باشد یا خیر.

احتمال درگیری مستقیم اسرائیل با ایران وجود دارد

دلیل دومی که مذاکره با ایران برای آمریکایی‌ها دشوار است جنگ در غزه است و وضعیتی که وجود دارد لابی اسرائیل را در آمریکا به شدت فعال خواهد کرد تا هیچ‌گونه مذاکره با ایران در این وضعیت شکل نگیرد. احتمال کشیده شدن جنگ غزه به کشورهای دیگر مانند لبنان یا احتمالا درگیری مستقیم با ایران وجود دارد. مورد دیگری که احتمال مذاکره ایران با آمریکا را کم می‌کند جنگ اوکراین است و اینکه ایران به اینکه در کنار روسیه در مقابل اوکراین ایستاده معروفیت دارد. وقتی می‌گوییم در برابر اوکراین یعنی در برابر تمام غرب.

این‌ها مواردی هستند که مانع از شروع مذاکرات‌اند اما تماس‌هایی که صورت می گرفته، قطع نشده و به منظور مذاکرات جدید و تلاش برای احیای برجام نیست‌. من فکر می‌کنم بین این تماس‌هایی که در دولت قبل نیز وجود داشت دوباره فعال شده است. 

طرفین در چارچوب کلان به تفاهم برسند

* یعنی این امکان وجود ندارد که اتفاقاتی که در سفر نیویورک آقای روحانی در سال ۹۲ رخ داد، تکرار شود؟ 

من فکر نمی‌کنیم در این سفر رئیس جمهور به نیویورک چنین اتفاقی رخ دهد و مذاکرات غافلگیرکننده‌ای رخ دهد که منجر به نتیجه شود اما طرفین می‌تواند با استفاده از فرصت درباره چارچوب کلان به تفاهم برسند. چارچوبی که هدف از آن جلوگیری از تنش‌های غیرضروری باشد، کاهش تنش‌های منطقه‌ای باشد و هم زمان یک دورنمایی را تصویر کند که ایران و آمریکا و سایر کشورها آماده باشند در یک بازه زمانی مشخص به تنش‌های بین خودشان رسیدگی کنند. 

تغییر بنیادی در صدور مجوز از رهبری به دولت به وجود نیامده است

* آقای عراقچی روز گذشته گفتند که دیپلمات‌ها بدون مجوز حرکت نمی‌کنند،این یعنی رهبری مجوزی را به دولت پزشکیان برای مذاکرات دادند؟ 

این مجوز رفع تحریم ها قبلا هم وجود داشت، در دولت آقای رئیسی هم چنین مجوزی بود و اگر طرف آمریکایی به حداقل‌ترین شرایط لازم پایبندی نشان می‌داد ممکن بود برجام احیا شده و توافق از سر گرفته شود. بنابراین، تغییر بنیادی در صدور مجوز از رهبری به دولت به وجود نیامده است و آنچه که دچار تغییر شده، شرایط مذاکرات است.

در ۳ سال پیش این امکان وجود داشت که با توافق، برجام از سر گرفته شود امروز به خاطر اینکه زمان زیادی سپری شده و هم در بعد فناوری هسته‌ای ایران و در بعد سیاسی فضای بین‌الملل تغییراتی حاصل شده است. برجام تنها سکویی است طرفین می‌توانند توافق‌های آتی را بر روی آن بیان کنند. احیای برجام مطابق آنچه در سال ۲۰۱۵ منعقد شد امروز امکان پذیر نیست. 

در دولت آمریکا توانایی و انگیزه کمی برای رسیدن به توافق با ایران وجود دارد

* پیش‌بینی می‌کنید که توافق جدید را با آمریکا و طرف اروپایی داشته باشیم؟ 

رسیدن به یک توافق جدید با آمریکا به جای برجام در مقایسه با سال ۲۰۱۵ چندین برابر دشوارتر است. تغییر محیط سیاسی در آن زمان اثرگذار است، هنوز صحبت از جنگ اوکراین در این مقیاس نبود، هنوز ترامپ به قدرت نرسیده بود و اختلافات ایران و آمریکا به این شدت نبود و رقابت چین و روسیه و آمریکا هم به این درجه نرسیده بود و این موارد به اختلافات بین تهران و واشنگتن سایه می‌اندازد.

من فکر می‌کنم در این شرایط، دولت آمریکا توانایی و انگیزه کمی برای رسیدن به توافق با ایران دارد اما در دولت اوباما به خاطر کاراکتر ویژه خودش این انگیزه وجود داشت. 

مذاکره با اروپا به تنهایی تاثیر چندانی نخواهد نداشت

* ایران می‌تواند مذاکرات با کشورهای اروپایی را جدا پیش ببرد یا ...

فکر می‌کنم بعد از خروج آمریکا از برجام برای همه مشخص شد که اروپایی‌ها حتی اگر زمانی که اراده‌ی آن را دارند توافق با ایران را شکل بدهند توانایی انجام آن را ندارند. امروز زمان از آن موقع هم بدتر است زیرا اروپا درگیر جنگ اوکراین با روسیه هستند و مذاکره به تنهایی با آنان تاثیر چندانی نخواهد داشت.