جیک سالیوان، مشاور امنیت ملی کاخ سفید که بین سال های 2020 تا 2022 در روسیه به عنوان سفیر فعالیت داشت در گفت و گو با نشریه فارین پالسی از ناگفته های دوران فعالیتش در روسیه گفت و برداشت خود از سیاست های کرملین.

جیک سالیوان که بین سال های 2020 تا 2022 در قامت سفیر آمریکا در روسیه فعالیت داشت، در آستانه تصمیم روسیه جهت راه‌اندازی جنگی گسترده در اوکراین، نقشی نادر ایفا کرد؛ نقشی که روابط دراماتیک واشنگتن و مسکو را تحت تاثیر قرار داد. سالیوان یکی از معدود منصوبان ارشد دولت ترامپ است که جو بایدن، رئیس‌جمهور آمریکا پس از پیروزی او را نگاه داشت و به او امتیازی داد تا استراتژی‌های سیاست خارجی دو دولت را ارزیابی کند. سالیوان به تازگی کتابی با عنوان « « نیمه شب در مسکو: خاطراتی از خط مقدم جنگ روسیه علیه غرب»نوشته و در چارچوبش به خاطرات دورانی که در قامت سفیر فعالیت داشت پرداخته است. فارین پالیسی به همین بهانه با سالیوان در مورد عملکرد درونی ساختار قدرت مسکو، آینده روسیه پس از پوتین و چگونگی پایان جنگ در اوکراین گفت و گویی داشته، این مصاحبه اندکی قبل از حمله ارتش اوکراین به عمیق خاک روسیه انجام شده است. اقتصادنیوز این مصاحبه را ترجمه کرده که بخش هایی از آن در ادامه آمده است.

بایدن، پوتین را جسورتر کرد

سالیوان در پاسخ به سوال نخست فارین پالسی در باب مبادله زندانی ها میان روسیه و آمریکا این رویداد را بی سابقه خواند و گفت، این فرایند تحت تاثیر محرک های بسیاری قرار گرفت و واقعیت آن است که هر گزاره ای می می توانست اجرای این معادله را مختل کند.به گفته او راجر کارستنز، فرستاده ویژه آمریکا در امور گروگان ها  معجزه کرده است.سالیوان در پاسخ به سوال همزمان این نشریه در باب انتقاد جمهوری خواهانی که باور داشتند هم صدایی دولت بایدن با روس ها جهت آزادی اسرا صرفا به کرملین فرصت داده تا از اسرا به عنوان گروگان جهت تحقق خواسته های خود استفاده کند، گفت: من روسیه را با کره شمالی مقایسه خواهم کرد. پس از اینکه اتو وارمبیر از زندان کره شمالی آزاد شد و سپس درگذشت، وزیر خارجه رکس تیلرسون دستوری صادر کرد مبنی بر این که استفاده از پاسپورت ایالات متحده برای سفر به کره شمالی غیر قانونی است.

او در ادامه خاطر نشان کرد، مشکل کشوری مانند روسیه تعداد شهروندان دوگانه ماست. به گفته او ادغام روسیه با غرب بالاخص از طریق روابط خانوادگی به اندازه ای وسیع است که پیروی از الگوی کره شمالی درباره این کشور عملا غیر ممکن خواهد بود. او ضمن اشاره به این مقوله که آزادی اسرای آمریکایی برای جامعه آمریکا خبری خوشحال کننده است، تاکید کرد که چنین رویکردی صرفا  برای روسیه یک پیروزی و مشوقی قلمداد می شود جهت تداوم سیاست گروگان گیری.

به ادعای سالیوان، پیامی که مخابره شد این بود، نه تنها می‌توانیم آمریکایی‌ها را برباییم و آنها را در ازای چیزهایی که می خواهیم معامله کنیم، بلکه اگر من، پوتین، شما را به خارج از کشور بفرستم تا در غرب یک عمل ناپسند انجام دهید، می‌توانید این کار را انجام دهید و مطمئن باشید که من قادرم شما را نجات دهم.اودر ادامه به شکلی ضمنی ادعا کرد که واشنگتن اهرمی برای تحت فشار قرار دادن روسیه در اختیار ندارد.

مقدمه چینی ها برای حمله به اوکراین

فارین پالسی در ادامه این گفت و گو خطاب به سالیوان گفت، شما پیش از سفر به روسیه تحلیل جورج کنان که اساس استراتژی مهار جنگ سرد ایالات متحده علیه اتحادیه جماهیر شوروی بود را خواندید، حالا تحلیل کنان برای آمریکا درسی دارد تا با توسل بدان روس ها را مهار کنیم؟ سالیوان در پاسخ گفت، در نوشته های کنان می توان پوتین را جای استالین و روسیه را جای شوروی گذاشت؛ آنچه کنان بدان باور داشت امروز هم قابل اجرا است.

سالیوان تاکید داشت، تعامل با کشوری متخاصم بسیار دشوار است، به باورش در چارچوب رایزنی ها روس ها بر یک اصل تاکید دارند، خواسته های حداکثری و ندادن هیچ امتیازی. آنها درگیر پارانویای جدی هستند. به گفته سالیوان این همان گزاره ای است که کنان بدان اشاره کرده و دربابش نوشته، آنها غرب را دشمن خود می دانند.

به باور سالیوان به واسطه همین گزاره ها رایزنی با روس ها دشوار است. این مقام آمریکایی در ادامه گفت و گو و در پاسخ به سوالی در باب فصلی از کتابش موسوم تحت عنوان « در جستجوی ثبات»که در قابش به تلاش های دولت بایدن برای احیای روابط روسیه و آمریکا اشاره شد، مدعی شد: تلاش برای بهبود روابط با روس ها هم در دولت بایدن انجام شد و هم ترامپ. با این همه به باورم ایالات متحده باید تفاوت ها میان واشنگتن و مسکو در حوزه های مختلف چون کنترل تسلیحات و مسائل آب و هوایی را پذیرفته اما برای رسیدن به اجماع با روس به دنبال راه حل باشد.

او در ادامه به نشست بایدن و پویتن در ژوئن 2021 اشاره کرد و گفت: در آن نشست پوتین صرفا به دنبال این بود تا اهدافش یعنی غیر نظامی سازی اوکراین و نازی زدایی را محقق کند، به بیانی دیگر در آن بازه زمانی اوکراین برای روس ها مسئله وجوی نبود، اما بعدها تصرف این کشور برایشان به یک اولویت تبدیل شد.

سالیوان در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر این که ایا دولت بایدن می توانست حمله روسیه به اوکراین را مهار کند یا نه ، گفت نمی دانم. اما در دورانی که فیر بودم، پوتین اصلاحاتی را بر قانون اساسی اعمال کرد که بخشی ذاز آن مرتبط به قلمروهای تحت کنترا فدراسیون روسیه بود. سالیوان در ادامه گفت، در آن بازه زمانی بسیاری تصرف می کردند که منظور پوتین وضعیت کریمه هست، اما پویتن در آن بازه زمانی برای اوکراین برنامه ریزی کرده بود.

در دالان های کرملین چه می گذرد؟

سالیوان در پاسخ به سوال دیگر فارین پالسی در باب این که چه کسی در حلقه داخلی پوتین بیشترین نفوذ را دارد، گفت، گروهی او را احاظه کرده اند، با این همه تعدادشان در طول سال ها کاهش یافته وحالا با شتاب بیشتری اطرافیانش حذف می شوند.

به گفته سالیوان، پاتروشف یکی از این چهره ها است، او امروز دبیر شورای امنیت نیست اما نفوذ بسیاری دارد. در کنارش ایگور سچین، مدیر عامل غول نفتی روسیه تعریف شده که از مشاوران با نفوذ پوتین محسوب می شود. سالیوان در ادامه تاکید داشت که کرملین درگیر لایه هایی از پیچیدگی است، بالاخص آن که نه فقط الیگارش ها، بلکه دوستان پیشین پوتین در کا گ ب نیز رهبر روسیه را احاظه کرده اند.

سالیوان در باب جانشین احتمالی پوتین نیز گفت، اسن سوال بسیاری از روس ها است، با این همه باید بدانید که جانشین او می تواند به مراتب بدتر باشد. دلیلش این است که پوتین بسیاری از ناسیونالیست های روسی که می خواهند به روابط اقتصادی روسیه با غرب پایان دهند را مهار کرده است. علاوه بر این که جانشین احتمالی رئیس جمهوری روسیه در باب جنگ در اوکراین می تواند موضع سخت گیرانه تری داشته باشد.

سالیوان در پاسخ به سوالی دیگر در باب سفر سرگئی شویگو، دبیر شورای عالی امنیت ملی روسیه به ایران آن هم در میانه افزایش تنش ها میان تهران و تل‌آویو گفت، روسیه در کشورهای مختلفی نفوذ دارد، در سوریه، لیبی،ساحل. او در ادامه مدعی شد، سیاست های کرملین در این کشورها در تضاد با سیاست های آمریکا قرار دارد و این مسئله مثبت نیست.

به ادعای سالیوان، شویگو نقشی مشابه نقش مشاور امنیت ملی در کاخ سفید را ایفا می کند و یکی از وظایفش انتقال پیام های پوتین هست. حال این که این پیام به نفع آمریکا بوده یا نه، باید گفت، خیر.

سالیوان همچنین در پاسخ به این سوال که وزارت خارجه روسیه سیاست گذاری های این کشور را تحت تاثیر قرار می دهد یا نه، گفت: من سرگئی لاورورف را از وزارت امور خارجه جدا می کنم. وزارت امور خارجه آن نقش محوری که در روزهای نخستین فدراسیون روسیه داشت را ندارد. اما لاوروف چهره ای است متفاوت. او برای پوتین بسیار مفید است. از همین رو این شایعه پر رنگ شده که پوتین با استعفای لاوروف که به دنبال بازنشستگی بود مخالفت کرد، چرا که تجربه های این فرو و تماس هایش با سراسر جهان برای رهبر روسیه مفید است. با این همه بعید است که لاورورف در حلقه کسانی باشد که به پوتین مشاوره دهد، از همین رو بعید می دانم که وزارت امور خارجه در جریان عملیات ویژه علیه اوکراین قرار داشته باشد.

سالیوان در نهایت و در پاسخ به این سوال که جنگ در اوکراین چگونه تمام می شود، گفت که قطعا پوتین تسلیم نخواهد شد، محتمل ترین سناریو برقراری آتش بس بدون واگذاری یا به رسمیت شناختن سرزمینی برای روس هااست. این همان الگویی است که در ارتباط با بالتیک انجام دادیم.