مدیرکل پیشین امور خزر و آسیای میانه وزارت نفت گفت: به همین دلیل چین در نظر ندارد با سرمایه‌گذاری جدی در نفت و گاز ایران خود را با شرکای اروپایی و عربستانی درگیر کند و ترجیحش این است که نفت ایران را ارزان بخرد و با کالاهایی مثل اتوبوس و یا ساخت فرودگاه تهاتر کند.

محمود خاقانی در گفت‌وگو با خبرنگار اقتصادی ایلنا، درباره چشم‌انداز برنامه‌هایی که چین در حوزه صنعت نفت عراق دنبال می‌کند و تاثیر آن بر ایران اظهار داشت: در مدت کوتاه حجم سرمایه گذاری چین در عراق حدود ۳ میلیارد دلار بوده و این سرمایه‌گذاری رو به افزایش است و بخصوص اینکه چینی‌ها در منطقه اقلیم کردستان عراق بشدت فعال شده‌اند.

وی افزود: اخیرا نخست‌وزیر امریکا با شرکت‌های امریکایی هم ملاقات داشت و عنوان کرد که مجوزهای جدیدی برای اکتشاف، استخراج و بهره‌برداری از میادین مخالف در عراق بویژه منابع گازی دارد، زیرا عراق بشدت بدنبال پیدا کردن حجم زیاد گاز برای مصارف داخلی است. اما در مناقصه‌های عراق اکثرا شرکت‌های چینی برنده شدند ضمن اینکه امریکایی‌ها نیز تمایل چندانی برای سرمایه‌گذاری در این کشور نداشته‌اند.

این کارشناس حوزه انرژی گفت: معمولا چینی‌ها در خاورمیانه با شرکای اروپایی مثل توتال، شل و بی‌پی فعالند، بنابراین به نظر می‌رسد چین هدف اصلی خود را برای توسعه نفت و گاز در عراق قرار داده و در ایران در مقام مقایسه با عراق سعی دارد که معاملات تهاتری را افزایش دهد، یعنی در نظر دارد در ایران در همین سطح فعلی تولید حفظ شود و نفت هم که به چین صادر می‌شود.

وی ادامه داد: مثلا اکنون چین قرارداد ۳ میلیارد دلاری با ایران منعقد کرده که فاز دوم فرودگاه امام را توسعه دهد جالب اینکه فعالیت شرکتی که این قراراد را منعقد کرده بیشتر خرید و فروش نفت است نه خرید ساختمان و فرودگاه‌سازی. شهرداری تهران هم قرارداد ۳ میلیارد یورویی برای خرید اتوبوس و حمل و نقل داخل شهری برقی منعقد کرده و شرکتی که این قرارداد را منعقد کرده بیشتر در کار ساخت و ساز و ساختمان است. زیرا این شرکت‌هایی که در چین در زمینه ساخت و ساز فعالند اخیرا با بحران دست به گریبانند و بزرگترین شرکت‌ها هم حتی ورشکست شده‌اند، چون با این تصور که جمعیت چین رو به افزایش است سرمایه‌گذاری‌های بزرگی کرده حال آنکه جمعیت این کشور رو به کاهش است، نتیجه اینکه به حوزه نفت دیگر کشورها ورود کرده‌اند.  

خاقانی تاکید کرد: نگاهی به خاورمیانه و پروژ‌ه‌های منطقه نشان می‌دهد که امریکا علاقه‌ای به رقابت با چین ندارد و  درواقع یک تفاهم سری بین امریکا و چین صورت گرفته که قیمت نفت خام در هر بشکه از ۸۰ دلار بالاتر نرود و امریکا توانسته بنحوی چین را متقاعد کند که دلار امریکا به طور مستقیم به ذخایر نفت و گاز امریکا وصل شده و در واقع نفت و گاز به صورت پشتوانه‌ای برای دلار درآمده است. به طوری که دلار در برابر ین ژاپن تقویت شده و از سوی دیگر یوان چین هم با تولید و پالایش ۱۴ تا ۱۵ میلیون بشکه نفت خام تقویت شده است، در نتیجه چین و امریکا موفق شده‌اند به طور مشترک بازار نفت را مدیریت کنند.

وی در ادامه بیان داشت: از سوی دیگر شاهدیم که وقتی روبل روسیه بعد از جنگ اوکراین به دلیل تحریم سقوط کرد پوتین ابتکار بخرج داد و روبل را به گاز وصل و اعلام کرد که از این پس پول گاز باید به روبل پرداخت شود، در نتیجه روبل سقوط نکرد و به حالت پایدار رسید. بازتاب این اتفاقات در بازار نفت و ارز اینکه سرمایه‌گذاری و روابط تجاری چین با ایران تنها در چارچوب همکاری‌های نظامی و تکنولوژی مخابراتی محدود است و سرمایه‌گذاری جدی نفت و گاز در ایران ندارد، در واقع بیشتر تمرکز نفتی خود را روی عراقی گذاشته که امکان تبادل ارز را دارد و می‌تواند به به نتایج مطلوبی برسد. البته با طرف ایرانی هم قراردادهایی دارد اما تاکنون به اجرا نرسانده است.

این کارشناس حوزه انرژی درباره امکان جایگزین شدن نفت عراق با ایران در بازار چین گفت: واقعیتی که باید مدنظر قرار گیرد اینکه هنوز دنیا به نفت و گاز نیاز دارد و هنوز انرژی‌های جایگزین نتوانسته‌اند جای انرژی‌های فسیلی را بگیرند به همین دلیل سرمایه‌گذاری در نفت و گاز مقرون به صرفه است، در ایران تحریم و نبود نظام بانکی که با جهان در ارتباط باشد جزء مسائل جدی است که جلوی هر نوع سرمایه‌گذاری را می‌گیرد، سرمایه‌گذار معمولا جایی می‌رود که سرمایه دچار خطر نشود و اطمینان‌بخش باشد، در عراق بخش‌های مختلفی از جمله شرکت‌های خصوصی واقعی در حال رشد هستند اما در ایران اینگونه نیست و نفت هم در دست عده خاصی قرار دارد و این موضوع را قانون بودجه ۱۴۰۳ و برنامه هفتم هم نشان می‌دهد. به همین دلیل چین در نظر ندارد با سرمایه‌گذاری جدی در نفت و گاز ایران خود را با شرکای اروپایی و عربستانی درگیر کند و ترجیحش این است که نفت ایران را ارزان بخرد و با کالاهایی مثل اتوبوس و یا ساخت فرودگاه تهاتر کند.