با آغاز جنگ در اوکراین، بسیاری از تحلیلگران با اشاره به همکاری‌های راهبردی تهران- مسکو و پکن از فصل تازه رویارویی‌ها نوشته اند؛ فصلی که در چارچوبش رقبای دیرین واشنگتن با تکیه بر راهکارهای مشترک تلاش دارند تا هژمونی ایالات متحده را به چالش بکشند.

به گزارش مردم سالاری آنلاین، 2 ژانویه، نیروهای روسی شهرهای کی‌یف و خارکف اوکراین را هدف حمله موشکی گسترده ای قرار دادند؛حملاتی که منجر به کشته شدن حداقل پنج غیرنظامی، زخمی شدن بیش از 100 نفر و آسیب به زیرساخت‌ها شد. این حادثه نه تنها به خاطر آسیبی که به بار آورد قابل توجه بود، بلکه به این دلیل که نشان داد روسیه در مبارزه خود تنها نیست نیز قابل تامل است.

حمله روسیه در آن روز با سلاح‌های مجهز به فناوری چین و موشک‌های کره شمالی انجام شد. طی دو سال گذشته، هر دو کشور به توانمندسازی ماشین جنگی مسکو در اوکراین کمک کرده اند. همین مقوله بهانه ای شده که گروهی از تحلیلگران از شکل گیری قدرت های نوظهور چون روسیه، چین و ایران بگویند؛ قدرت هایی که به دنبال تغییر نظم حاکم در جهان هستند و تلاش دارند تا به هژمونی ایالات متحده پایان دهند. در همین راستا نشریه فارن افرزیادداشتی را منتشر کرد. اقتصاد نیوز این یادداشت را در سه بخش ترجمه کرده که بخش نخست در ادامه آمده است.

جهان میزبان ائتلافی تازه

به ادعای ناظران، روسیه اکنون هر ماه حداقل 330 فروند هواپیمای بدون سرنشین را به تنهایی تولید می‌کند و به ادعای گروهی از ناظران با ایران برای ساخت یک کارخانه جدید پهپاد در داخل روسیه همکاری دارد. کره شمالی موشک های بالستیک و بیش از 2.5 میلیون گلوله مهمات را برای روسیه ارسال کرده، آن درست زمانی که ذخایر اوکراینی کاهش یافته است. چین، به نوبه خود، به مهم ترین راه نجات روسیه تبدیل شده است. پکن خرید نفت و گاز روسیه را افزایش داده و میلیاردها دلار به خزانه مسکو وارد کرده است. علاوه بر این، چین مقادیر زیادی فناوری جنگی، از نیمه هادی‌ها و دستگاه‌های الکترونیکی گرفته تا تجهیزات پارازیت رادار و ارتباطات و قطعات جت جنگنده را برای این بازیگر فراهم می کند. سوابق گمرکی نشان می‌دهد که علی‌رغم تحریم‌های تجاری غرب، واردات تراشه‌های کامپیوتری و قطعات تراشه به روسیه افزایش یافته است. بیش از نیمی از این کالاها از چین وارد می شود.ناظران مدعی اند، حمایت ادعایی چین، ایران و کره شمالی موقعیت روسیه را در میدان نبرد تقویت کرده و تلاش‌های غرب برای منزوی کردن مسکو را تضعیف کرده است. با این حال، این همکاری فقط نوک کوه یخ است. همکاری میان چهار کشور پیش از سال 2022 در حال گسترش بود، اما جنگ به تعمیق روابط اقتصادی، نظامی، سیاسی و فناوری آنها سرعت بخشیده است. چهار قدرت به طور فزاینده ای منافع مشترک را شناسایی می کنند و فعالیت های نظامی و دیپلماتیک شان را هماهنگ می سازند. همگرایی آنها در حال تعریف محور جدید تحولات است - توسعه ای که اساساً چشم انداز ژئوپلیتیکی را تغییر می دهد.

این گروه یک بلوک انحصاری نیستند؛ در عوض، مجموعه ای از دولت های ناراضی از نظم حاکم است که بر سر هدف مشترکی جهت براندازی اصول، قواعد و نهادهایی که زیربنای نظام بین المللی حاکم هستند، همگرا می شوند. این گروه از کشورها به واسطه همکاری شان، توانایی های نظامی شان را نیز افزایش می دهند. کاهش اثربخشی ابزارهای سیاست خارجی ایالات متحده، از جمله تحریم ها؛ مانع از توانایی واشنگتن و شرکایش در اجرای قوانین جهانی شده است. هدف جمعی این گروه از بازیگران ایجاد جایگزینی برای نظم فعلی است که به نظر آنها تحت سلطه ایالات متحده قرار دارد.

پشت پرده تعامل ایران، چین و روسیه

بسیاری از ناظران غربی به سرعت پیامدهای هماهنگی چین، ایران، کره شمالی و روسیه را رد کرده اند. مطمئناً این چهار کشور تفاوت‌هایی دارند و سابقه بی‌اعتمادی و شکاف‌ها ممکن است میزان نزدیک شدن روابط آنها را محدود کند. با این حال، هدف مشترک آنها برای تضعیف ایالات متحده و نقش رهبری این بازیگر، نوعی چسبندگی قوی را فراهم می کند.

مدیریت هماهنگی بیشتر این کشورها و جلوگیری از برهم زدن این محور در نظام جهانی باید از اهداف اصلی سیاست خارجی ایالات متحده باشد. همکاری میان اعضای این محور چیز جدیدی نیست. چین و روسیه شراکت خود را از پایان جنگ سرد تقویت کرده اند - روندی که پس از الحاق کریمه توسط روسیه در سال 2014 به سرعت شتاب گرفت. سهم چین از تجارت خارجی روسیه بین سال های 2013 و 2021 و بین سال های 2018 تا 2022 از ده به 20 درصد دو برابر شد. روسیه در مجموع 83 درصد از واردات تسلیحات چین را تامین می کرد. فن‌آوری روسیه به ارتش چین کمک کرده تا قابلیت‌های دفاع هوایی، ضد کشتی و زیردریایی خود را افزایش دهد و چین را به نیروی قدرتمندتری در یک درگیری دریایی بالقوه تبدیل کند.

 پکن و مسکو نیز دیدگاه مشترکی را بیان کرده اند. اوایل سال 2022، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، رهبر چین، مانیفست مشترکی را امضا کردند که در آن متعهد به شراکت "بدون محدودیت" بین دو کشور شدند و بر"روابط بین المللی از نوع جدید" تاکید داشتند - به عبارت دیگر، یک سیستم چند قطبی بدون محدودیت را در دستور کارشان تعریف کردند.این در حالی است که ایران روابط خود را با دیگر اعضای محور تقویت کرده است. ایران و روسیه پس از شروع جنگ داخلی در سوریه، همکاری نزدیکی را با یکدیگر تجربه کردند. چین با پیوستن به تلاش های روسیه و توافقنامه های انرژی با ایران برای محافظت از تهران در برابر اثرات تحریم های ایالات متحده خیز برداشته است. کره شمالی، به نوبه خود، چین را متحد اصلی و شریک تجاری خود برای دهه ها به حساب می آورد، و کره شمالی و روسیه روابط گرم شان را حفظ کرده اند.

اما حمله روسیه به اوکراین در سال 2022، همگرایی میان این چهار کشور را به گونه‌ای تسریع کرد که از روابط تاریخی آنها فراتر رفت. به ادعای ناظران، مسکو در دو دهه گذشته یکی از بزرگترین تامین کنندگان تسلیحات تهران بوده است و اکنون بزرگترین منبع سرمایه گذاری خارجی برای این کشور است. صادرات روسیه به ایران در ده ماهه اول سال 2022 27 درصد افزایش یافته است. طبق گزارش کاخ سفید، در دو سال گذشته، روسیه اطلاعات بیشتری را با حزب‌الله و دیگر گروه‌های مقاومت به اشتراک گذاشته است. این در حالی است که سال گذشته، روسیه عربستان سعودی را به عنوان بزرگترین منبع نفت خام چین جابجا کرد و تجارت بین دو کشور به بیش از 240 میلیارد دلار رسید که یک رکورد بالاست. مسکو همچنین میلیون‌ها دلار از دارایی‌های کره شمالی را که قبلاً در بانک‌های روسیه به دلیل تحریم‌های شورای امنیت مسدود شده بود، آزاد کرده است. چین، ایران و روسیه مانورهای دریایی مشترکی را در خلیج عمان به مدت سه سال متوالی برگزار کرده‌اند که آخرین آن در مارس 2024 بود. روسیه همچنین تمرین‌های دریایی سه جانبه با چین و کره شمالی را پیشنهاد کرده است.