بلاکچین چیست؟

بلاکچین پیچیده به نظر می رسد، اما مفهوم اصلی آن بسیار ساده است. بلاکچین نوعی پایگاه داده است. برای درک بلاکچین، ابتدا باید بدانید که پایگاه داده در واقع چیست.

پایگاه داده مجموعه ای از اطلاعات است که به صورت الکترونیکی در یک سیستم کامپیوتری ذخیره می شود. اطلاعات یا داده های موجود در پایگاه های داده، معمولاً در قالب جدول طراحی شده اند تا امکان جستجو و فیلتر راحتِ اطلاعات خاص را فراهم کنند. تفاوت بین شخصی که از صفحه گسترده برای ذخیره اطلاعات به جای پایگاه داده استفاده می کند، چیست؟

صفحات گسترده برای یک نفر یا گروه کوچکی از افراد طراحی شده اند تا اطلاعات محدودی را ذخیره کرده و به آنها دسترسی پیدا کنند. در مقابل، پایگاه داده طوری طراحی شده است که حجم قابل توجهی از اطلاعات را در اختیار داشته باشد که به سرعت و به آسانی توسط تعدادی زیادی از کاربران، قابل دسترسی، فیلتر و تغییر باشد. پایگاه های داده بزرگ با دستیابی به اطلاعات، روی سرورهایی که از کامپیوترهای قدرتمند ساخته شده اند به این امر دست می یابند. این سرورها گاهی اوقات می توانند با استفاده از صدها یا هزاران کامپیوتر ساخته شوند تا قدرت محاسباتی و ظرفیت ذخیره سازی لازم برای دسترسی همزمان بسیاری از کاربران به پایگاه داده را، داشته باشند.

بنابراین، بلاکچین چه تفاوتی با پایگاه داده دارد؟

ساختار ذخیره سازی

یکی از تفاوت های اصلی بین پایگاه داده و بلاکچین، روش ذخیره سازی اطلاعات است. بلاکچین اطلاعات را در گروه هایی جمع آوری می کند که به آنها بلوک نیز گفته می شود و مجموعه ای از اطلاعات را در خود جای می دهند. بلوک ها دارای ظرفیت ذخیره سازی مشخصی هستند و بعد پر از شدن، اطلاعات روی بلوک بعدی، ذخیره می شوند و زنجیره ای از اطلاعات را به نام «بلاکچین یا زنجیره بلوک» شکل می دهند.

پایگاه داده، اطلاعات خود را به صورت جدول شکل می دهد درحالی که یک بلاکچین، همانطور که از نامش پیداست، اطلاعات خود را به صورت بسته (بلوک) که به هم زنجیر شده اند، شکل می دهد. بنابر این همه بلاکچین ها پایگاه داده هستن اما همه پایگاه های داده، بلاکچین نیستند. این سیستم نیز به طور ذاتی یک جدول زمانی غیر قابل بازگشت از داده ها را در صورت پیاده سازی به صورت غیر متمرکز، ایجاد می کند. هنگامی که یک بلوک پر می شود، به بلوک قبلی زنجیر می شود و به بخشی از این جدول زمانی تبدیل می شود. به هر بلوک که به زنجیره اضافه می شود، یک زمانبندی دقیق داده می شود.

تمرکز زدایی

برای درک بهتر بلاکچین، مشاهده نحوه اجرای ساختار شبکه بیت کوین، آموزنده است. مانند پایگاه داده، بیت کوین برای ذخیره بلاکچین خود، به مجموعه ای از کامپیوتر ها نیاز دارد. دربیت کوین، این بلاکچین فقط یک نوع خاصی از پایگاه داده است که هر تراکنش بیت کوینی را که انجام شده است، ذخیره می کند. بیت کوین برخلاف بیشتر پایگاه های داده، تمامی سرورهای اصلی، در یک مکان نیستند و هر کامپیوتر یا گروهی از کامپیوتر ها توسط یک فرد یا گروهی از افراد منحصر به فرد اداره می شوند. تصور کنید که یک شرکت دارای سروری متشکل از 10,000 کامپیوتر، یک پایگاه داده ایجاد کرده است که تمام اطلاعات حساب مشتری های خود را در خود نگه می دارد. این شرکت دارای یک انبار حاوی همه این کامپیوتر ها در یک مکان است و کنترل کامل هر یک از این رایانه ها و تمام اطلاعات موجود در آنها را در اختیار دارد. به طور مشابه، بیت کوین از هزاران کامپیوتر تشکیل شده است، اما هر کامپیوتر یا گروهی از کامپیوتر هایی که بلاکچین را در خود نگه می دارند، در موقعیت جغرافیایی متفاوتی قرار دارند و هر یک از آنها توسط افراد یا گروه های جداگانه ای اداره می شوند. به این کامپیوتر هایی که شبکه بیت کوین را تشکیل می دهند گره یا نود (Node) می گویند.

در این روش، بلاکچین بیت کوین، به روش غیر متمرکز شده استفاده می شود. با این حال، در بلاکچین های خصوصی و متمرکز، کامپیوتر هایی که شبکه آن را تشکیل می دهند توسط یک نهاد واحد اداره می شوند.

در یک بلاکچین، هر گره دارای یک ثبت کامل از داده هایی است که از ابتدا در بلاکچین ذخیره شده اند. در بلاکچین بیت کوین، داده ها، تاریخچه کل تراکنش های بیت کوین هستند. اگر یک گره، در داده های خود خطایی داشته باشد، می تواند از هزاران گره دیگر به عنوان یک نقطه مرجع برای اصلاح خود استفاده کند. به این ترتیب، هیچ گره ای در شبکه نمی تواند اطلاعات موجود در شبکه را تغییر دهد. به همین دلیل، سابقه تراکنش ها در هر بلوک که بلاکچین بیت کوین را تشکیل می دهند، غیر قابل برگشت است.

اگر یکی از کاربران تراکنش بیت کوین را دستکاری کند، همه گره های دیگر ارجاع متقابل می کنند و به راحتی گره حاوی اطلاعات نادرست مشخص می شود. این سیستم به ایجاد نظم دقیق و شفاف رویداد ها کمک می کند. در بیت کوین، این اطلاعات مجموعه ای از تراکنش ها است، اما همچنین ممکن است یک بلاکچین اطلاعات مختلفی مانند قرارداد های قانونی، کارت شناسایی دولتی یا موجودی محصولات یک شرکت را در اختیار داشته باشد.

برای تغییر نحوه عملکرد سیستم یا اطلاعات ذخیره شده در آن، بخش عمده دارندگان توان محاسباتی شبکه غیر متمرکز، باید در مورد تغییرات مذکور به توافق برسند. این شرایط باعث ایجاد اطمینان می شود که هر تغییری که رخ دهد به نفع اکثریت است.

شفافیت

به دلیل ماهیت غیر متمرکز بلاکچین بیت کوین، می توان همه تراکنش ها را بصورت شفاف مشاهده کرد. این امر با داشتن یک گره شخصی یا با استفاده از مرورگر بلاکچینی، که امکان مشاهده تراکنش ها به صورت زنده را می دهد، امکان پذیر است. هر گره دارای نسخه خاص خود از زنجیره است که با تأیید و اضافه شدن بلوک های جدید به روز می شود. به این معنی که اگر بخواهید، می توانید بیت کوین را در همه جا ردیابی کنید.

به عنوان مثال، اکسچنج ها در گذشته هک شده بودند، و کسانی که بیت کوین را در اکسچنج نگهداری می کردند همه چیز را از دست دادند. با وجود اینکه هکر ها ناشناس هستند، اما بیت کوین ها به راحتی قابل ردیابی هستند. بنابراین اگر از بیت کوین های به سرقت رفته استفاده شود، شناسایی می شوند. بیشتر درباره بلاکچین بخوانید

استفاده از فناوری بلاک‌چین در انتخابات می‌تواند به شیوه‌های مختلفی بر تأثیر بگذارد و مزایا و چالش‌های خود را داشته باشد. در زیر، چند کاربرد مهم بلاک‌چین در انتخابات آورده شده است:

شفافیت و امانت: بلاک‌چین به عنوان یک دفتر رکورد توزیع‌شده، اطلاعات را در بلوک‌هایی ذخیره می‌کند که نمی‌توان آن‌ها را تغییر داد یا حذف کرد. این خصوصیت می‌تواند بر شفافیت و امانت اطلاعات مربوط به انتخابات تأثیر بگذارد، زیرا نتایج نهایی و هر تغییر در آنها به سادگی‌تر قابل‌مشاهده و پیگیری خواهد بود.

کاهش تقلب: بلاک‌چین امکان کاهش تقلب در انتخابات را فراهم می‌کند. با تغییر یا افزودن اطلاعات در یک بلوک، باید تغییرات در بلوک‌های بعدی نیز اعمال شود. این ویژگی می‌تواند امکان تغییر نتایج انتخابات را به شدت محدود کند.

احراز هویت الکترونیکی: بلاک‌چین می‌تواند به منظور احراز هویت الکترونیکی (E-voting) مورد استفاده قرار گیرد. این رویکرد می‌تواند هویت رأی‌دهندگان را به صورت امن و حفاظت‌شده ارائه دهد و از تقلب در فرآیند انتخابات جلوگیری کند.

رفع واسطه‌ها: با استفاده از بلاک‌چین، اطلاعات انتخابات مستقیماً بین شرکت‌کنندگان و سیستم بدون واسطه به اشتراک گذاشته می‌شوند. این می‌تواند نقش واسطه‌ها را در فرآیند انتخابات کاهش دهد و از واسطه‌هایی که ممکن است به سوءاستفاده بپردازند، جلوگیری نماید.

مشارکت بیشتر: استفاده از بلاک‌چین می‌تواند به شیوه‌های مختلفی، از جمله امکان رای‌گیری آنلاین و یا حتی از طریق تلفن همراه، مشارکت بیشتر مردم در فرآیند انتخابات را امکان‌پذیر کند. این بهبودها می‌تواند به تشویق مردم به شرکت فعال‌تر در امور سیاسی کمک کند.

چالش‌ها: البته، استفاده از بلاک‌چین در انتخابات نیز با چالش‌ها همراه است، از جمله مسائل مربوط به حقوق حریم خصوصی، امنیت سایبری، و اطمینان از صحت اطلاعات. همچنین، نیاز به آگاهی و استفاده صحیح از این تکنولوژی برای جلب اعتماد و موفقیت در این زمینه امری حیاتی است.

در کل، بلاک‌چین می‌تواند به عنوان یک ابزار موثر برای بهبود شفافیت، امانت، و کاهش تقلب در فرآیند انتخابات مورد استفاده قرار گیرد، اما نیاز به بررسی دقیق تأثیرات مثبت و منفی، استفاده ایمن از تکنولوژی، و همکاری بین ارگان‌ها و حاکمیت‌ها را دارد.