دکتر محمدحسین یادگاری در گفت‌وگویی تفصیلی با فارس ضمن بررسی موانع تولید ملی، به بیان بخشی از دستاوردهای جهاد دانشگاهی پرداخت.

جهاد دانشگاهی یکی از تجربه‌های موفق نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران به حساب می‌آید. مجموعه‌ای که مقام معظم رهبری آن را مولود انقلاب می‌نامند و به آینده آن امیدوار هستند.

در ۱۶ مردادماه سال ۱۳۵۹ ستاد عالی انقلاب فرهنگی، جهاد دانشگاهی را در راستای اهداف انقلاب فرهنگی ایران اینگونه تعریف کرد که "جهاد دانشگاهی نهادی عمومی و غیردولتی زیر نظر شورای عالی انقلاب فرهنگی، از لحاظ اداری، استخدامی و مالی تابع مقرراتی است که به تصویب هیات امنای جهاد دانشگاهی برسد".

در سال ۶۵ با تبدیل ستاد به شورای عالی انقلاب فرهنگی، اساسنامه جهاد دانشگاهی بازنگری و تصویب شد که این نهاد علمی فعالینت‌های فرهنگی و تحقیقاتی را به منظور اسلامی شدن دانشگاه‌ها در پیش گیرد. سال ۶۹ نیز جهاد در کنار این وظایف، ارتباط میان دانشگاه و بخش صنعتی، خدماتی کشور را نیز بر عهده گرفت.

اگرچه تبلور کامل جهاد دانشگاهی را می‌توان در پژوهشگاه رویان که به همت مرحوم کاظمی آشتیانی در سال ۱۳۷۰ و با مشقت فراوان ایجاد شد، دانست ولیکن این نهاد علمی- پژوهشی مجموعه‌های موفق دیگری را در کنار رویان ایجاد کرده است. پژوهشگاه فناوری‌های نوین علوم زیستی جهاد دانشگاهی ابن سینا، جهاد دانشگاهی دانشگاه علم و صنعت و خواجه‌نصیر بخشی از زیرمجموعه‌های جهاد دانشگاهی به حساب می‌آید.

اکنون در سی‌و‌دومین سالروز تاسیس این نهاد ارزشمند، جهاد دانشگاهی علاوه بر اینکه در ساخت دکل‌های نفتی ورود پیدا می‌کند، پیشنهاد مدیریت میدان نفتی را نیز بررسی می‌کند.

بر همین اساس با محمدحسین یادگاری رئیس جهاد دانشگاهی به گفت‌و‌گو نشستیم. یادگاری در این گفت‌و‌گوی ۳ ساعته از عدم توجه به این نهاد علمی گلایه داشت و معتقد بود که بایستی پارک‌های علم و فناوری و مراکز رشد، در زیرمجموعه جهاد دانشگاهی فعالیت می‌کردند تا موفق‌تر عمل می‌کردند.

متن زیر ماحصل این گفت‌و‌گوست:

-فارس: با توجه به اینکه امسال را مقام معظم رهبری سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی نامگذاری کردند، جهاد دانشگاهی در راستای تولید ملی تا به حال چه اقداماتی انجام داده است و از این به بعد چه برنامه‌هایی در دست اجرا دارد؟

* یادگاری: یکی از اهداف اصلی نظام جمهوری اسلامی تاسیس جهاد دانشگاهی در راستای انتقال فرهنگ جهادی به داخل دانشگاه‌ها، پیگیری انقلاب فرهنگی و اسلامی شدن دانشگاه‌ها بود. این مسیر بعدها از طریق ستاد انقلاب فرهنگی آن زمان و شورای انقلاب فرهنگی بعد پیگیری شد و وظیفه ایفای نقش پل ارتباطی مابین دانشگاه و صنعت بر عهده جهاد دانشگاهی گذاشته شد.

یکی از مراکز اصلی که می‌تواند در تولید ملی نقش حساسی داشته باشد، جهاد دانشگاهی است؛ در این زمینه کارهای خوب و ارزنده‌ای هم در بخش علوم پزشکی، فنی‌ومهندسی، علوم پایه، کشاورزی، هنر و علوم انسانی انجام داده است. تولید آنتی‌بادی‌های تشخیصی و تحقیقاتی و درمانی برای درمان سرطان، تولید نانو ذرات مغناطیسی برای حفاظت از محیط زیست و تصفیه آبهای آلوده، تولید نانوفیلترهای آلومینا برای حذف آلاینده‌های موجود در آب و جداسازی نفت از آب، تولید خون دفیبرینه گوسفند برای آزمایشگاه‌های تشخیص طبی، تولید سرم از جنین گاو و سرم اسب و سیستم هیبریدی (بادی- خورشیدی) تولید برق به ظرفیت روزانه ۵۰kw بخش کوچکی از دستاوردهای اخیر جهاد دانشگاهی است.

اگرچه دستاوردهای جهاد بی‌شمار است ولیکن توقع ۱۰۰ درصدی نظام به دلیل یک‌سری نیازها، تغییرات برنامه‌ای و زیرساختاری برآورده نشده که امیدواریم در آینده نزدیک این توقع برآورده شود.

با توجه به اینکه امسال سال تولید ملی، حمایت از کار و سرمایه ایرانی است، ما این شعار مقام معظم رهبری را یک طرح مجدد جهاد دانشگاهی در داخل دانشگاه‌ها می‌دانیم؛ منتها دستگاه‌های اجرایی و وزارتین علوم، تحقیقات فناوری و بهداشت، درمان و آموزش پزشکی باید جهاد دانشگاهی را همانطور که در بدو تاسیسش می‌دیدند، ببینند.

با توجه به گذشت بیش از ۳۰ سال از عمر جهاد دانشگاهی، اتفاقاتی در داخل دانشگاه‌ها افتاد که جهاد دانشگاهی از دانشگاه‌ها بیرون رفت؛ در کنار این برخی کم‌توجهی‌ها و در بعضی جاها عدم توجه به جهاد دانشگاهی باعث شد که جهاد نتواند مسئولیت اصلی که به عهده‌اش بود، به نحو مطلوب انجام بدهد؛ ما مدعی هستیم که اگر جهاد دانشگاهی در طول ۳۲ سال به نحو مطلوب حمایت می شد، هیچ وقت مراکز رشد و پارک‌های علم‌و‌فناوری را در دانشگاه‌ها نمی‌داشتیم و همین جهاد دانشگاهی مرکز رشد و پارک علم‌و‌فناوری می‌شد.

اکنون این اتفاق افتاده است و پارک‌ها و مراکز رشد در کنار جهاد تشکیل شده‌اند؛ اما این فرمایش مقام معظم رهبری یک امید مجدد برای جهاد دانشگاهی است و ما به دنبال این هستیم که به نحو مطلوب از این اتفاق خوب استفاده کنیم؛ بر همین اساس در سال جدید به دنبال تحول راهبردی جهاد دانشگاهی هستیم تا جهاد را به عنوان نیاز روز دانشگاه‌ها مدنظر قرار دهیم؛ امیدواریم که این شعار را با دستاوردهای خودمان در مسائل تحقیقاتی و فرهنگی در راستای تولید ملی تعریف مجدد کنیم.

-فارس: می‌توانید به پروژه‌هایی که در دست دارید، اشاره کنید؟

*یادگاری: امسال چون سال تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه ایرانی است، نمایشگاهی را از دستاوردهای جهاد دانشگاهی مابین ۷ مهر تا ۱۲مهر در مصلای نماز جمعه دانشگاه تهران برپا خواهیم کرد و در آن دستاوردهای رشته‌های علوم پزشکی، فنی مهندسی و علوم‌پایه و دیگر رشته‌ها را به نمایش خواهیم گذاشت و این دستاوردها را در اختیار اعضای هیئت علمی، دانشجویان، فرهیختگان و فارغ‌التحصیلان قرار خواهیم داد؛ ضمن اینکه در این نمایشگاه در کنار دستاوردهای داخلی، نمونه خارجی هم به نمایش درمی‌آید. به عنوان مثال فرستنده رادیو MW و FM ساخت جهاد دانشگاهی در کنار فرستنده‌های خارجی قرار می‌گیرد. همین امر در دانشگاه می‌تواند منجر به خودباوری و غرور ملی در افراد شود.

مقام معظم رهبری در سال ۸۶ که از دستاوردهای جهاد دانشگاهی و پژوهشکده رویان بازدید کردند، فرمودند که "جهاد دانشگاهی مولود انقلاب است و به آن اعتقاد راسخ دارند". نکته خیلی مهمی که ایشان در اواخر فرمودند این بود که این نهاد "امیدی برای آینده کشور" است. این فرمایش جایگاه جهاد را نشان می‌دهد. یعنی می‌توانیم این اندیشه را داشته باشیم که جهاد دانشگاهی با توجه به دستاوردهایی که دارد و کارهای خوب و ارزنده‌ای که انجام داده می‌تواند همچون یک «بارقه‌ای» باشد برای فعالیت‌های آینده.

در یک سال اخیر با توجه به اعتماد وزارت نفت به جهاد دانشگاهی، علاوه بر اینکه کارهای ارزنده‌ای در نفت، شیمیایی و پاک‌سازی خروجی‌هایی که بستر طبیعت را خراب می‌کردند، انجام داده‌ایم، دکل‌های حفاری نفت را بر عهده گرفتیم که قبلا ساخت ۳ دکل را به جهاد دادند که یکی از آنها را در جنوب با همکاری شرکت‌های خارجی تحویل می‌دهیم و یکی از آنها هم در بخش هلاجرد کرج در دست ساخت است؛ به تازگی قراردادی با وزارت نفت و وزارت دفاع برای ساخت ۱۴ عدد از این دکل‌ها بسته شد که قرار است با تشکیل کنسرسیومی با کشورهای خارجی و مراکزی که می‌توانند در این قضیه ورود پیدا کنند، همکاری کنیم. امیدواریم در ۵ یا ۶ سال آینده، بتوانیم ساخت دکل حفاری نفت را با ۸۰ درصد بومی کنیم. یعنی دانش فنی‌ این تکنولوژی تبدیل بشود به دانش بومی.

- فارس: به قراردادهایی که با وزارت خانه‌های دیگر دارید، اشاره کنید. در بحث‌‌های هایتک هم کاری کردند توضیح دهید؟

*یادگاری: در بخش هایتک کارهایی شده اما هنوز عملیاتی نشده؛ البته به این سمت گام برداشته شده است. به عنوان مثال قراردادی را با سازمان گسترش صنایع نوین برای تشکیل شرکت فرآورده‌های بیولوژیک توسط جهاد دانشگاهی ثبت شده است که هم مراکز تحقیقاتی و پژوهشکده‌ای از آن استفاده کنند و هم خود پژوهشگاه رویان. ‌به عنوان نمونه در گذشته موادی را که می‌خواستیم بخریم میکرو یا میلیگرم از آن مثلا شاید به قیمت دو یا سه بشکه نفت بود اما خود این مواد را پژوهشگاه رویان تولید می‌کند.

پژوهشگاه ابن سینا هم قراردادی با سازمان گسترش صنایع نوین بستند که داروی درمان سرطان را تولید کنند. این اتفاق مبارکی است.

قراردادهای جسته و گریخته‌ای نیز در نفت داریم مثلا در توسعه صنایع شیمیایی موادی را داریم که این مواد در صورت ترکیب با نفت بالا رفتن کیفیت نفت را در پی دارد. وزارت نفت برای توسعه صنایع شمیایی هم پیگیری کرده که به این قضیه ورود پیدا کنیم؛ این اقدامات در جهت جلوگیری از تحریم و تاثیرگذاری آن است.

در بخش نفت خوشبختانه وزارت نفت زمینه‌ای برای ما فراهم کرده است که ما به فرایند توسعه میدان نفتی ورود پیدا کنیم؛ در میدان نفتی انواع اقسام کارها از صنایع برق، شیمیایی و پاکسازی محیط زیست وجود دارد؛ با این حال وزارت نفت اعتماد دارد که جهاد دانشگاهی می‌تواند مدیریت میدان نفتی را به عهده بگیرد و می‌تواند کارهای خوب و ارزنده‌ای در این مورد انجام دهد.

-فارس: شما از عدم توجه به جهاد دانشگاهی گفتید. آیا این عدم توجه باعث شده که جهاد نتواند مسئولیت‌های خود را در عرصه فرهنگی به طور کامل ایفا کند؟

*یادگاری: جهاد دانشگاهی در بحث فرهنگی بسته‌های مناسبی را در طول ۳۲ سال ایجاد کرده است. موسسات، سازمان‌ها و مراکزی در زیر مجموعه معاونت فرهنگی قرار دارد که می‌تواند الگوی مناسبی برای فعالیت‌های فرهنگی باشد. زیرمجموعه‌هایی همچون «امام و انقلاب»، «سازمان دانشجویان»،«سازمان فعالیت‌های قرآنی» و «صندوق قرض‌الحسنه» که در زیر مجموعه معاونت فرهنگی است؛ منتها چون بافت جهاد دانشگاهی با توجه به ماموریت اولیه که برای آن ترسیم شده است، جدا شده است، این جداسازی بدون تاثیرگذاری نبوده است. ولی می‌توانیم به دنبال این باشیم که این مسئولیت دوباره به جهاد دانشگاهی برگردد.

ما در هیئت رئیسه جدید به دنبال تبلیغ مناسب از فعالیت‌های جهاد دانشگاهی و دستاوردهای تحقیقاتی و فرهنگی هستیم. این اتفاق در طور ۳۲ سال کم افتاده و ما باید دانشگاهیان، دانشجویان و حتی اساتید دانشگاهی را با جهاد دانشگاهی آشنا کنیم و آگاهی آنها را از فعالیت‌های جهاد دانشگاهی بالاتر ببریم.

اگر این اتفاق و برنامه تحول فرهنگی بیفتد، جهاد دانشگاهی بار دیگر جایگاه اصلی خودش را در دانشگاه‌ها پیدا می‌کند و می‌تواند به اسلامی شدن دانشگاه‌ها کمک و انقلاب فرهنگی را در داخل دانشگاه‌ها پیگیری کند.

-فارس: یکی از انتقادات مطرح توسط شما جدا بودن پارک‌های علم‌و‌فناوری از جهاد دانشگاهی است. در حال حاضر اگر پارک‌ها بخواهند بر روی سلول‌های بنیادی فعالیت کنند، آیا باید این فعالیت را از صفر آغاز کنند یا دستاوردهای جهاد در کنار آن قرار می‌گیرد؟

*یادگاری:‌ مدیریت پارک علم‌و‌فناوری در اختیار ما قرار ندارد. شورای عتف وزارت علوم اجازه راه‌اندازی پارک‌های علم و فناوری را می‌دهد؛ در شرایط کنونی که باید از طریق وزارتین مجوزش را بگیریم ما دنبال این هستیم که در آینده نزدیک با توجه به اسناد بالادستی مثل سند تحول آموزش عالی سند تحول سلامت، سند تحول آموزش و پرورش، سند نخبگان که اخیرا در دستور کار شورای انقلاب فرهنگی است، ورود پیدا کنیم که نخبگان به چه صورت وارد جهاد دانشگاهی شوند و چه نوع فعالیت‌هایی از مرحله ایده تا مرحله فناورانه و تولید محصول نیمه‌صنعتی می‌توان با پژوهشکده‌ها و پژوهشگاه‌ها پیدا کنیم؟ علاوه بر آن با بازنشستگان دانشگاهی برای ایجاد پژوهشکده‌هایی در دل جهاد دانشگاهی چه ارتباطی می‌توانیم پیدا کنیم و در نهایت بستری مناسب فراهم کنیم برای اینکه دانش‌آموزی که از زمان پیش دانشگاهی ممکن است دارای یک ایده مناسب باشد تا بتواند به جهاد دانشگاهی ورود پیدا کند و جهاد دانشگاهی بستری مناسب برای ارتقاء فکر و ذهن شود. این اتفاقاتی است که باید در آینده بیفتد.

اما چه کاری ما در انقلابی فرهنگی می‌توانیم کنیم؟ رئیس جهاد دانشگاهی در دبیرخانه شورای اسلامی شدن دانشگاه‌ها عضو است؛ در موضوع اسلامی شدن دانشگاه‌ها که در دستور کار شورای اسلامی دانشگاه‌ها است، مدیریت کار گروه پژوهش را بر عهده جهاد دانشگاهی گذاشتند که ما از تمام معاونین پژوهشی پژوهشکده‌های وزارت بهداشت و درمان، وزارت علوم، دانشگاه آزاد، پیام‌نور دعوت کرده‌ایم تا کارگروهی تشکیل دهیم که این سند قدیمی اسلامی شدن دانشگاه را بازخوانی کنند و بر اساس آن اقداماتی پژوهشی که در راستای اسلامی شدن دانشگاه‌هاست را اجرایی کنند.

-فارس: در بحث پارک‌ها جواب قطعی را نگرفته‌ایم. در حال حاضر به نظر شما وجود پارک علم و فناوری در کنار جهاد دانشگاهی باعث موازی‌کاری نمی‌شود؟

*یادگاری: اگر قبول کنند مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری زیر نظر جهاد دانشگاهی بیاید، به طور حتم موفقیتش از چیزی که اکنون می‌بینیم، بیشتر خواهد بود؛ این را تجربه‌ سی ساله را جهاد نشان داده است. وظیفه جهاد دانشگاهی از اول این بود که ایده پژوهش‌محور را به فناورانه تبدیل و فناورانه را به محصول نیمه صنعتی تبدیل کند و در نهایت محصول نیمه صنعتی را به دست کارفرما بدهد. البته ممکن است کارفرما، دستگاه اجرایی، وزارت نفت، کشاورزی یا دیگر مجموعه‌ها باشد.



این مرحله‌ای است که شما در پارک‌های علم و فناوری می‌بینید. پارک‌های علم و فناوری ایده کشورهای غربی است و ایده دانشگاه‌هاست؛ این تفکر می‌تواند با فرهنگ جهادی جهاد دانشگاهی برای ارتقاء بیشتر، تلفیق شود.

- فارس: مدتی می‌شود که مسئولان وزارت علوم اعلام کرده‌اند که قرار است بخشی از سفرهای وزارت علوم را جهاد دانشگاهی برعهده بگیرد. این موضوع به چه صورت است؟ شما در حال حاضر برگزارکننده سفر هستید یا نه؟

*یادگاری: ما در مجموعه جهاد دانشگاهی یک مرکز گردشگری داریم که زیر نظر معاونت فرهنگی است. به وزارت علوم پیشنهاد داریم که ماموریت‌های خاصی در رابطه با دستاوردها، نخبگان کشوری، چهره‌های ماندگار را بر عهده جهاد بگذارد؛ در حال حاضر جهاد دانشگاهی برنامه دیدار با چهره‌های ماندگار، فرهیختگان دانشگاهی، دستاوردهای علمی و تحقیقاتی را برای دانشجویان در سراسر کشور برای افزایش خودباوری و غرور ملی برگزار می‌کند. تجربه مناسبی پشت سر این مرکز گردشگری است که دانشجویان از طریق مرکز گردشگری ما می‌توانند دستاوردهای کشور را مشاهده کنند که این بستگی به این دارد که معاونین فرهنگی وزارت بهداشت و علوم این پیشنهاد را بپذیرند.

- فارس: یکی از موضوعاتی که به نظر می‌رسد باید جهاد به آن اهتمام ویژه‌ای داشته باشد ارتباط بین صنعت و دانشگاه است. در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

*یادگاری: اخیرا این ارتباط بسیار بهتر شده است. به عنوان مثال جهاد با اعتماد دستگاه اجرایی توانسته است در موضوعات تخصصی مادر مثل رانش متروها و نفت ورود پیدا کند؛ حتی وزارت نفت به ما پیشنهاد کرده که میدان نفتی بگیریم. میدان نفتی کار گسترده‌ای است که انواع و اقسام فنون و دستاوردهای دانش فنی را شامل می‌شود که باید به آنها ورود کنیم. این اعتماد را دستگاه‌های اجرایی پیدا کردند؛ پیشرفت در عرصه صنعت هم نیاز به چنین نگرش و اعتمادی دارد.

یکی از واحدهای جهاد دانشگاهی به دنبال نیروگاه‌های هیبریدی است که هم با باد کار می‌کند و هم با انرژی خورشیدی. این طرح را به رئیس جمهور پیشنهاد کردیم که پس از چند سوال تخصصی، برداشت کردند که از لحاظ اقتصادی روش مناسبی در روستاهایی است که تعدادشان کم است و دیگر نیازی به هزینه کردن برای ساخت نیروگاه نیست.

به دوستان ‌گفتم که برای نمونه معمولی پفک را ۳۰۰ بار در تلویزیون تبلیغ می‌کنند. این تبلیغ باعث می‌شود ذهن کودکان به سمتی برود که تنها فلان پفک نمکی را بشناسد و دیگر هیچ پفک دیگر را نشناسد. در کارهای تخصصی هم ما باید همین اقدامات را اجرایی کنیم؛ باید بگوییم دانش فنی ما اینقدر توانایی دارد که ما این کارها را انجام دهیم.

-فارس: در ارتباط بین صنعت و دانشگاه پژوهشگران و صنعتی‌ها از عدم وجود این ارتباط گلایه دارند. آنهایی هم که تلاش می‌کنند این ارتباط برقرار شود، در برابر موانع متعدد به فرجامی نمی‌رسند. با توجه به اینکه در سال تولید ملی هستیم و شاهد تحریم‌ در بعضی حوزه‌ها هستیم، این حس وجود دارد که باید در عرصه‌ علم و فناوری ورود جدی‌تر پیدا کرد و بحث تبدیل ایده به محصول را به صورت قاطع پیگیری کنیم. جهاد دانشگاهی در این حوزه چه برنامه‌هایی دارد و اگر می‌شود مصداقی هم به چند نمونه اشاره کنید.

*یادگاری: جهاد دانشگاهی خود یک الگو و نمونه در این زمینه است. قوانین و مقررات دست و پا گیر دانشگاه‌ها نمی‌تواند زمینه ارتباط بین دستاوردهای علمی و صنعت را فراهم کند؛ البته در برخی موضوعات مانند هوافضا، نانو و دیگر موارد موفقیت‌هایی را داشته‌ایم.

اما جهاد دانشگاهی قوانین و مقررات دست و پاگیر ندارد؛ در کنار آن تجربه ۳۲ ساله که از مرحله ایده تا مرحله محصول نیمه صنعتی را در بستر مناسبی فراهم کرده که می‌تواند پل ارتباطی دانشگاه و صنعت شود.

جهاد دانشگاهی نباید جایگاه اصلیش را رها کند؛ یعنی اگر بخواهد ارتباطی با صنعت برقرار شود، دانشگاه از طریق جهاد دانشگاهی باید ورود پیدا کند.

-فارس: در این زمینه چه اقداماتی انجام داده‌اید؟

*یادگاری: در حال حاضر تمام کارهایی که جهاد دانشگاهی انجام می‌دهد، بر اساس الگوی پل ارتباطی است؛ یعنی برای تولید ملی، الگوی ما همین پل ارتباط است. اساتید، نخبگان، فرهیختگان و فارغ‌التحصیلان داخلی و خارجی که در جهاد دانشگاهی هستند، ایده یا پیشنهاد را می‌گیرند و آن را به محصول تبدیل می‌کنند.



این پیشنهاد ممکن است از سوی کارفرمایی مثل وزارت نفت باشد تا مشکلات نفتی را رفع کند و یا پیشنهاد از طریق خود محقق باشد. مثلا در بحث رانش متروها در سراسر کشور جهاد دانشگاهی اعلام آمادگی کرده و گفته است که می‌تواند کنسرسیوم دانش رانش متروها را در داخل کشور با دانش بومی ایجاد کند.



مسلم است که این موضوع در دانشگاه کمتر اتفاق می‌افتد، اما جهاد دانشگاهی با توجه به تجربیات، این توانایی را دارد که دارد کارهای دیگر هم انجام دهد.

-فارس: گفتید از محققانی که خارج کشور تحصیل کرده‌اند نیز استفاده کرده‌اید. چقدر از پتانسیل این افراد در حال حاضر استفاده می‌شود؟

*یادگاری: در جهاد دانشگاهی، پژوهشگاه‌های موفق ما پژوهشگاه‌هایی هستند که فارغ‌التحصیلان ایرانی خارج کشور را جذب کرده‌اند. پژوهشگاه موفقی مثل ابن سینا، رویان، علم و صنعت و شریف، هم فارغ‌التحصیل داخلی و هم فارغ‌التحصیل خارجی دارند. جذب این افراد اینگونه است نه اینکه ما بستری فراهم کنیم که هر کس که فارغ‌التحصیل می‌شود انتخاب شود و به جهاد بیاید.

- فارس: یکی از وظایف جهاد دانشگاهی حمایت از دانشجویان، پژوهشگران مستعد یا نخبه است. آیا بورس آموزشی کوتاه مدت که اخیرا جهاد دانشگاهی در حوزه بین‌الملل ارائه می‌دهد، یکی از این حمایت‌هاست؟

*یادگاری: تنها حمایتی که می‌کنیم همان بحث شناسایی افراد نخبه‌ای است که یک ایده مناسبی دارند. در جهاد دانشگاهی دانشگاه خواجه نصیر، توانستیم ارتباط مناسبی را با دانشجویان برقرار کنیم تا کسانی که ایده‌ و طرحی دارند را شناسایی کرده و از آزمایشگاه، تجهیزات و چیزهایی که نیاز دارند، استفاده کنند و به نقطه مطلوب برسند.

در کنار این جهاد دانشگاهی مجوز مرکز رشد و پارک‌های علم و فناوری را از وزارت علوم تحقیقات فناوری گرفته است؛ این مجموعه‌ها افراد نخبه و مستعد را شناسایی می‌کنند. اگر این افراد در پارک‌ها خوب عمل کردند، جذب جهاد می‌شوند و قراردادی و پیمانی و حتی در آینده نیروی رسمی شوند.

-فارس: اگر اجازه می‌دهید به دستاوردهای رویان هم بپردازیم. می‌توانید آخرین دستاوردهای رویان را معرفی کنید؟

*یادگاری: آخرین دستاوردی که رویان انجام می‌دهد و نتیجه آن انشاءالله به صورت علمی، اعلام خواهد شد، تولید پروتئین در شیر حیوان دستکاری شده ژنتیکی که همان شنگول و منگول سابق باشد، است. این حیوانات بچه‌دار شدند که در داخل شیر این حیوانات پروتئینی برای درمان بیماری‌های خونی است.

اخیرا یک هماهنگی با انستیتو پاستور و پژوهشگاه رویان برای تولید انبوه این ماده شده است. یکی از دستاوردها که در این زمینه مهم است، استفاده از سلول‌های بنیادی برای درمان بعضی از ارگان‌ها مانند قلب است که با هماهنگی بعضی از بیمارستا‌ن‌ها و مراکز تحقیقاتی دانشگاهی صورت می‌گیرد. در کنار آن درمان قرینه‌ چشم است که کارهای خوبی هم در این زمینه انجام شده است. کارهای دیگر جنبی هم در حال انجام است که رویان با همکاری و تعامل مابین دانشگاه و مراکز تحقیقاتی به دنبال آن هستند.

-فارس: در موضوع بیماری خونی با استفاده از شیر این حیوانات، زمان ارائه به بازار را می‌توانید، اعلام کنید؟

*یادگاری: بعد از مدت‌ها مشخص شد که این ماده در داخل شیر وجود دارد. به هر حال باید فرآیندهایی طی شود تا این ماده به محصول تبدیل شود؛ اگر تنها این اتفاق بیفتد، بار دیگر یک انقلاب در فعالیت‌های پژوهشگاه رویان صورت می‌گیرد.

-فارس: شما گفتید جهاد نتوانسته توقع ۱۰۰ درصدی نظام را برآورده کند. این ناتوانی به دلیل نبود زیرساخت‌های لازم بوده است یا مشکلی دیگر در کار بوده است؟

*یادگاری: این که گفتم توقع ۱۰۰ درصدی نظام را برآورده نکرده، برای ضعف و عدم زیر ساخت مناسب نبوده است. جهاد با گذشت این ۳۲ سال توانسته در اموری که ورود پیدا کرده، پاسخگو باشد اما ۱۰۰ درصد توقع نظام زمانی محقق می‌شود که زیر ساخت‌ها و دیدگاه‌ها تغییر کند. از درون هم ما تلاش می‌کنیم که مشکلات و معضلاتی که راجع به جذب اعضای هیئت علمی و وضعیت کارمندان تغییر پیدا کند. اگر مجموعه‌ها به درستی دست به دست هم بدهند، می‌توان توقع ۱۰۰ درصدی از جهاد را برآورده کرد.

-فارس: شما متولی نهادی هستید که جهادی است. با توجه به این تجربیات چقدر چشم‌انداز و تبدیل ایران به قدرت اول منطقه را قابل قبول می‌دانید؟

*یادگاری: با توجه به فرمایشی و تاکیدی که رهبری دارند به این مضمون که "به آینده نظام جمهوری اسلامی امیدوار هستم"، باید این اتفاق بیفتد. البته دستیابی به این مهم نیازمند یکسری برنامه‌ریزی‌های مناسب است.

اگر در مسائل پژوهشی، پل ارتباطی ما بین دانشگاه و صنعت درست تعریف شود و دستگاه‌های اجرایی به نیروی داخلی اعتماد کنند، این اتفاق خیلی زودتر خواهد افتاد. رهبری در دیدار سال ۸۶ در آخر فرمایشاتشان فرمودند "نظرم به دستگاه‌های تحقیقاتی و آموزشی عالی به این صورت است و پژوهشگاه رویان زمانی موفق شد که ۳ عنصر علم، ایمان و عمل را پشتوانه خودش قرار داد". این اتفاق اگر در جامعه بیفتد، زودتر از موعد مقرر به نتیجه می‌رسیم. اگر اعتماد به نیروهای ارزشی باشد، اعتماد به کار و تلاش در کنار ایمان باشد، جهاد دانشگاهی و پژوهشگاه‌ رویان این را ثابت کردند که زودتر خواهیم رسید.

-فارس: در جامعه و حتی جهاد دانشگاهی بعضی قسمت‌ها مانند رویان تبدیل به قله‌شده‌اند و برخی قسمت‌ها این پیشرفت را نداشته‌اند. این مشکل را چگونه می‌توان حل کرد؟

*یادگاری: در دوره جدید به دنبال باز تعریف مهندسی جهاد دانشگاهی هستیم. ما در قسمت‌هایی موفق شدیم، که توانستیم نگرش‌های مثبت به آینده را جاری کنیم.

پیشرفت همه‌جانبه زمانی اتفاق می‌افتد که برنامه‌های زمینه‌ساز موفقیت، بازخوانی گسترده شود. به عنوان مثال جهاد استانی فلان استان، باید رویان شود و یا رویان در فنی مهندسی و علوم انسانی داشته باشیم. این اتفاقی است که الان به دنبالش هستیم. با توجه به نشست‌هایی که با روسای قدیم جهاد دانشگاهی داشتیم، به دنبال این هستیم که رویان‌های مختلفی را در جهاد ایجاد کنیم تا توقع ۱۰۰ درصد نظام برآورده شود.

-فارس: به نظر شما گسترده شدن بیش از حد حوزه فعالیت‌های جهاد، جهاد را درگیر نمی‌کند.

*یادگاری: قبول دارم حوزه‌های جهاد دانشگاهی وسیع هستند، ولی اکنون ما به جایی رسیدیم که این حوزه‌ها در اختیار ماست. اینکه چه تصمیمی داشتند که حوزه‌ها را اینچنین تعریف کردند، معلوم نیست ولی اتفاقی است که افتاده.

در حال حاضر بستر استان‌ها برای توسعه جهاد دانشگاهی مناسب است. با ادعا می‌گویم که هم در دولت نهم و هم دولت دهم استاندارها و دانشگاه‌ها ماموریت پیدا کردند که بسترهای مناسب را برای جهاد دانشگاهی هم در دانشگاه و هم در استانداری فراهم کنند و در کنار آن نمایندگان مجلس هم پشتیبانی‌های خیلی خوبی از جهاد کنند. ما باید دنبال این باشیم که ارتقا پیدا کنیم و این اتفاق نمی‌افتد مگر اینکه دید دیگری داشته باشیم.

ما مایل نیستیم که جهاد دانشگاهی ایلام و کهگیلویه و بویر احمد را به جهت اینکه فعالیت ندارند، ببندیم؛ این جهادها باید بمانند اما با یک دیدگاه‌ دیگر. ممکن است دو دیدگاه باشد که واحدهای کوچک‌تر بازوی کاری واحدهای موفق به عنوان قطب‌های موفق باشند و یا اینکه تعریف دیگر در موارد مختلف پژوهشی آموزشی و فرهنگی داشته باشند.

-فارس: جهاد دانشگاهی سعی کرده است که براساس آمایش سرزمین خودش را تطبیق دهد؟ مثلا در استان‌هایی که بیشتر گرایش کشاورزی دارند، فعالیت کشاورزی کند و یا در استان‌های صنعتی، فعالیت صنعتی کند؟

*یادگاری: ما در تحول راهبردی دنبال این موضوع هستیم. یعنی در استانی که مباحث کشاورزی اهمیت دارد، فعالیت‌های کشاورزی را مقدم بدانیم. در این تحول راهبردی به دنبال طرح و برنامه‌ای هستیم که در آن بتوانیم معضلی از استان برطرف کنیم. با هماهنگی استانداران، نمایندگان و روسای دانشگاه‌ها این اتفاق خواهد افتاد؛ البته ما ادعا نداریم که جهاد باید به همه این موارد ورود پیدا کند.

-فارس: جهاد دانشگاهی به عنوان یک مجموعه علمی چقدر در دنیا قابل رقابت است؟

*یادگاری: در نمایشگاهی که در مهرماه برگزار می‌کنیم، دستاوردهای جهاد را در کنار نمونه‌های خارجی قرار خواهیم داد تا این قابل رقابت بودن مشهود باشد.

به تازگی مصوبه‌ای از هیئت امنای جهاد دانشگاهی اخذ کرده‌ایم که پیشرفت‌های جهاد در الکتر و فیلتر‌ها، فرستنده‌ها، سلول‌های بنیادین، و نفت و گاز را به بیرون کشور ارائه دهیم تا آنها بتوانند از وجود ما استفاده کنند.

در حال حاضر هیئت امنای جهاد این اجازه را داده است که در آمریکای لاتین تولیداتمان را عرضه کنیم.

حتی نامه‌ای به وزیر امور خارجه نوشتیم که می‌توانند برخی دستاوردهای جهاد دانشگاهی را در نشست‌هایی که با وزرای خارجه دارند، به عنوان هدیه به این کشورها بدهند. یکی دو بار این کار را کردیم حتی به رئیس جمهور هم این دستاوردها را دادیم و بردند و هدیه دادند.

- فارس: بازخورد این اقدام چه بوده است؟

*یادگاری: باز خوردش را پیگیری نکردیم اما یک معضل که در عمر جهاد دانشگاهی داشتیم، عدم معرفی یا کمتر معرفی‌ کردن جهاد به دانشگاهیان بوده است. در حال حاضر بسیاری جهاد را به عنوان یک موسسه برای آموزش‌های تخصصی و کوتاه مدت و یا برگزارکننده آزمون‌های دانشگاه‌ها می‌شناسند؛ حداکثر رویان را هم می‌شناسند. اما کارهای دیگری که در جهاد انجام می‌شود کمتر معرفی شده است؛ به عنوان مثال سال گذشته نشستی با دانشگاه‌های معتبر بلاروس داشتیم. وقتی جهاد را به این گستردگی معرفی کردیم و گفتیم که از دستاوردهای نظام است، تعجب کردند که این نهاد روی سلول‌های بنیادی کار می‌کند و بعد در فنی مهندسی هم کار می‌کند. این ارتباط و تبلیغ بسیار کمک می‌کند حتی ما در بلاروس تفاهم‌نامه تبادل دانشجو بستیم.

-فارس: متاسفانه از گذشته باوری وجود دارد که تولیدات داخلی بی‌کیفیت هستند؛ یعنی تولید داخلی در داخل بدنام است. شما چقدر بی کیفیتی تولیدات داخلی را قبول دارید؟

*یادگاری: اگر این مطلب را اوایل انقلاب می‌گفتیم، کمی قابل قبول بود ولی الان پیشرفت‌های علمی مراکز تحقیقاتی و دانشگاه‌های ما، این باور که جنس تحویل داده شده معیوب باشد، را نقض می‌کند. ما اگر جنس‌های خودمان را با برخی جنس‌های خارجی مقایسه کنیم، مشاهده خواهیم کرد که محصول ایرانی خیلی باکیفیت‌تر و اثرگذارتر است؛ منتها فرهنگ‌سازی زمان می‌خواهد. رهبری فرمودند "ما از فرهنگی آمدیم که دوران شاهنشاهی بوده و نتوانستیم به این فرهنگ چیزی اضافه کنیم تا تولید داخلی را قابل قبول بدانیم" از آن طرف هم یکسری مسائل می‌تواند اثرگذار باشد.



به عنوان مثال همین که می‌گویند ما نفت داریم پس هرجور که می‌خواهیم مصرف کنیم، خود این مصرف‌گرایی است. در مقابل این فرهنگ، فرهنگ ژاپنی‌هاست که به کودکانشان یاد می‌دهند که ما یک جزیره‌ای هستیم که هیچ راهی به جایی نداریم و باید برای زنده ماندن کار، کار و کار کنیم. این فرهنگ خیلی با ارزش‌تر از فرهنگ مصرف‌کنندگی است.

البته ما یک امتیاز ویژه داریم که تحریم‌هاست. این باعث تمرکز روی کالاهای داخلی می‌شود. اگر تحریم وجود داشته باشد، دستگاه‌های اجرایی به سمت سرمایه‌گذاری برای تولیدات داخلی می‌روند.

-فارس: شما تحریم را یک فرصت می‌دانید؟

*یادگاری: بله. مقام معظم رهبری هم فرمودند. حضرت امام می‌گفتند "هرچه منزوی‌تر باشیم موفق‌تر خواهیم بود". اکنون به دنبال این هستیم یک راه‌حلی پیداکنیم تا به نتیجه‌ای برسیم.

به عنوان مثال تحریم باعث شد در لوکوموتیو سازی شرکت مپنایی که تا این زمان هیچ اعتمادی به همراه نداشت، لوکوکوتیو بسازد. فشار تحریم‌ها باعث شد تا دستگاه‌های اجرایی به سمت این برود که مقدار پولی را که باید برای کشورهای دیگر می‌گذاشتند، در اختیار مپنا بگذارد تا این دستگاه را بسازد.

نمونه دیگر دکل‌های نفتی است که به جهاد واگذار کردند. این نیز از تأثیر همین تحریم‌ها بوده است؛ تا قبل از این کسی از جهاد کمک نمی‌گرفت. من در جهاد و پژوهشگاه دیدم که می‌شود؛ منتها باید در طرف دیگر هم کاری کنیم که هم دستگاه‌های اجرایی، تولیدات جهاد را ببینند و هم اینکه مدیریت‌هایی که ارتباط با خرید دستگاه‌های خارجی برای داخل دارند، از این تولیدات استفاده کنند.



به صراحت بگویم بعضی از مدیران که از خارج می‌خواهند جنس خریداری کنند، برای این اقدام پول تو جیبی و پورسانت می‌گیرند؛ اینها اجازه نمی‌دهند اعتماد به تولید داخلی ایجاد شود اما وقتی این امتیازات قطع شود، این مشکل هم رفع می‌شود.